Βελονισμός: Το μυστικό του σκαντζόχοιρου

της Έλενας Μπούλια

Στην ταινία Avatar, το απόλυτο blockbuster της εποχής, ένα από τα κεντρικά θέματα που δείχνει να απασχολεί τους δημιουργούς της είναι αυτό της ενέργειας που σε συνδυασμό με την ισορροπία μπορεί να αποφέρει θεραπευτικές ιδιότητες. Η θεωρία δεν είναι καινούργια. Ένα από τα αρχαιότερα και πιο ολοκληρωμένα συστήματα θεραπείας παγκοσμίως, με τις πρώτες γραπτές αναφορές να εμφανίζονται μεταξύ 2698 – 2599 π.Χ. στην αρχαία Κίνα, είναι αυτό του βελονισμού. Ποια είναι, όμως, η σχέση του με την ενέργεια; Κατά πόσο μπορεί να θεραπεύσει σοβαρές ασθένειες και γιατί ακούγεται τόσο επίπονος και επισφαλής;

Σύμφωνα με τον ιατρό φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης κ. Μιλτιάδη Καράβη, ο βελονισμός έχει να κάνει άμεσα με την ενέργεια του κάθε οργανισμού: «Η κινέζικη ιατρική και ο βελονισμός βασίζονταν στη φιλοσοφία και στην κοσμολογία - κοσμογονία των Κινέζων, που περιέχουν αρχές, οι οποίες δύσκολα γίνονται κατανοητές. Σύμφωνα με αυτές, στο ανθρώπινο σώμα, δίπλα στην αρτηριακή, φλεβική, λεμφική κυκλοφορία και το νευρικό σύστημα, υπάρχει ένα τέταρτο κλειστό κύκλωμα, αυτό της ενεργειακής κυκλοφορίας. Το κύκλωμα αυτό είναι ένα πολύπλοκο σύστημα ειδικών αγγείων -που ονομάζονται μεσημβρινοί- μέσα στο οποίο κυκλοφορεί η ''ζωτική ενέργεια''. Οι μεσημβρινοί μεταφέροντας ενέργεια, διατρέχουν όλη την επιφάνεια του σώματος και, στην πορεία τους ανάμεσα σε δέρμα, μύες, οστά, αγγεία και όργανα, αναπτύσσουν 361 θύρες ενέργειας που ονομάζονται σημεία βελονισμού.»

Και κάπου εκεί εμφανίζονται οι βελόνες, οι οποίες, σύμφωνα με τον κ. Καράβη, τοποθετούνται στα σημεία αυτά από τον γιατρό, έτσι ώστε να επηρεάσουν την ενέργεια που κυκλοφορεί στους μεσημβρινούς και να επαναφέρουν την ψυχική ή και σωματική ισορροπία. Σας ακούγεται επίπονο; Ρωτήσαμε την κ. Αμαλία Παρούση (φωτο), ειδικευμένη γενική ιατρό στις εφαρμογές βελονισμού, για το τι ακριβώς περιλαμβάνει η θεραπεία με βελονισμό και αν επιφέρει πόνους και μας απάντησε πως «είναι εντελώς ανώδυνη και αναίμακτη μέθοδος. Οι βελόνες, οι οποίες είναι ατσάλινες μίας χρήσης εισάγονται στο δέρμα σε πολύ μικρό βάθος (3-4cm) στα ειδικά επιλεγμένα σημεία. Παραμένουν εκεί είκοσι λεπτά και μετά αφαιρούνται. Κατά μέσο όρο το θεραπευτικό σχήμα περιλαμβάνει δέκα με δεκαπέντε συνεδρίες.» Αυτό είναι μία καθησυχαστική αρχή για να αναζητήσουμε ακόμα περισσότερες πληροφορίες.

Ο βελονισμός ως εναλλακτική θεραπεία
Παρά τις εντυπωσιακές μαρτυρίες ασθενών που όχι μόνο ανακουφίστηκαν από κάποιον πόνο, αλλά και χειρουργήθηκαν με την χρήση βελόνων αντί αναισθητικού, ο ιατρικός κόσμος της Δύσης, όπως υποστηρίζει ο κ. Καράβης, παραμένει σε μεγάλο βαθμό σκεπτικός, αδιάφορος και συχνά επικριτικός απέναντι στον βελονισμό. Πώς είναι δυνατόν μία βελόνα στο χέρι να εξασφαλίζει αναλγητικό αποτέλεσμα κατά την διάρκεια μίας επίπονης χειρουργικής επέμβασης; Ρωτήσαμε την κ. Παρούση κατά πόσο είναι αναγνωρισμένος στον δυτικό κόσμο ο βελονισμός ως εναλλακτική θεραπεία και μας απάντησε ότι πολλοί ιατρικοί σύλλογοι του εξωτερικού και της Ελλάδας -όπως ο Ιατρικός Σύλλογος Βόρειας Ελλάδας- όχι μόνο αναγνωρίζουν τον βελονισμό αλλά και τον εφαρμόζουν επίσημα σε κρατικά νοσοκομεία στα λεγόμενα Ιατρεία Πόνου –στο Σισμανόγλειο, στον Ερυθρό Σταυρό, στο Κρατικό Νίκαιας. Η θεραπεία αυτή, ωστόσο, δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Η κ. Παρούση προσθέτει, «μετά από μελέτες ο Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) το 1979 δημοσίευσε και επικύρωσε την χρησιμότητα του βελονισμού στην κλασική ιατρική με τον κατάλογο των παθήσεων με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επίσης και με την εγκύκλιο του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών (υπ. αριθ. 574/1191/80), κατοχυρώθηκε στην Ελλάδα ότι ο βελονισμός είναι μία ιατρική πράξη και πρέπει να εφαρμόζεται αποκλειστικά από ιατρούς με ειδικότητα και κατάλληλα εκπαιδευμένους.» Ποιες είναι, λοιπόν, οι παθήσεις τις οποίες μπορεί να θεραπεύσει ο βελονισμός;

Οι παθήσεις που αντιμετωπίζονται με βελονισμό
Σύμφωνα με την κ. Παρούση, ο βελονισμός αντιμετωπίζει βασικά τις λειτουργικές και ψυχοσωματικές παθήσεις. Δηλαδή αυτές που δεν έχουν οργανικό υπόστρωμα και βλάβες. Ακριβώς γι’αυτόν τον λόγο, ο βελονισμός δεν απευθύνεται σε χειρουργικές παθήσεις με μόνιμες αλλοιώσεις, κατεστραμμένους ιστούς και σε οξείες καταστάσεις (π.χ. υψηλός πυρετός, οξεία κοιλία κ.α.). Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις ενδείξεις του Π.Ο.Υ., ο βελονισμός αντιμετωπίζει:

- Αναπνευστικές παθήσεις, όπως: Αλλεργική ρινίτιδα, Αλλεργική βρογχίτιδα, Αλλεργική ιγμορίτιδα, Αλλεργική φαρυγγίτιδα, Βρογχικό άσθμα, Οξεία βρογχίτιδα (δύσπνοια).
- Γαστρεντερικές παθήσεις, όπως: Οισοφαγίτιδα, Γαστρίτιδα, Σπαστική κολίτιδα, Δυσκοιλιότητα.
- Μυοσκελετικές παθήσεις, όπως: Αυχενικό σύνδρομο, Περιαρθρίτιδες, Αρθραλγίες, Ρευματοειδής αρθρίτιδα, Οστεοαρθρίτιδα, Σπονδιλοαρθρίτιδα, Οσφυαλγία, Ισχιαλγία.
- Νευρολογικές παθήσεις, όπως: Κεφαλαλγία, Ημικρανία, Νευραλγία τριδύμου, Πάρεση προσωπικού νεύρου, Ίλιγγος, Μεσοπλεύριος νευραλγία.
- Ψυχοσωματικές παθήσεις, όπως: Αϋπνία, Αδυναμία και εξάντληση
- Νευροφυτικές διαταραχές, όπως: Κατάθλιψη και μελαγχολία, Δυσμηνόρροια, Σύνδρομο κλιμακτηρίου, Σεξουαλικές διαταραχές, Αποτοξινώσεις και εξαρτήσεις, Αλκοολισμός, Διακοπή καπνίσματος, Βουλιμία και παχυσαρκία, Νυχτερινή ενούρηση, Ανώδυνος τοκετός.

Επίκαιρο καθώς είναι λόγω της "καπνοαπαγόρευσης" ρωτήσαμε: μπορεί, δηλαδή, ο βελονισμός να μας βοηθήσει να διακόψουμε το κάπνισμα; Η κυρία Παρούση είναι σαφής: «Βεβαίως ο βελονισμός δρα ευνοϊκά, καθώς σύμφωνα με θεραπευτικά πρωτόκολλα που ανακοινώνονται συχνά σε Ιατρικά συνέδρια Βελονισμού έχει αποδειχτεί ότι έχει θετικά αποτελέσματα στο 80% των περιστατικών.».

Η εφαρμογή του βελονισμού στην πράξη
Πώς ακριβώς, λοιπόν, εφαρμόζεται ο βελονισμός στην κάθε πάθηση, τι ρόλο παίζουν οι βελόνες και πώς αντιδρά ο οργανισμός; Σύμφωνα με την κ. Παρούση, «με τις βελόνες ερεθίζουμε ορισμένες νευρικές απολήξεις που βρίσκονται στο δέρμα, μεταβιβάζοντας έτσι στο κεντρικό νευρικό σύστημα ένα ερέθισμα, το οποίο διεγείρει αντίστοιχα νευρικά κέντρα ανάλογα με την πάθηση που θέλουμε να θεραπεύσουμε. Σαν αποτέλεσμα ο οργανισμός παράγει ορισμένες ουσίες και ορμόνες, οι οποίες τον βοηθούν να αυτο-θεραπευτεί. Οι ουσίες αυτές είναι π.χ. ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, προσταγλαδίνες, σεροτονίνες, κορτιζόλη, οξυτοτσίνη κ.α.» (Δείτε στο Photo Gallery στιγμιότυπα από το ιατρείο της κ. Παρούση, κατά την διάρκεια θεραπειών με βελονισμό)

Μπορεί δηλαδή ο βελονιστής να υποσχεθεί οριστική λύση στο πρόβλημα του ασθενούς; «Ο βελονισμός δεν είναι πανάκεια», λέει η κ. Παρούση. «Συνήθως βελτιώνει στο 70% τις παθήσεις που προσδιορίστηκαν από τον Π.Ο.Υ. (δείτε παραπάνω). Μετά από την βασική θεραπεία, ωστόσο, χρειάζεται συντήρηση με δύο-τρεις συνεδρίες τον χρόνο, αλλά αυτό εξαρτάται από την φύση της αρρώστιας. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες παθήσεις τις οποίες αν τις προλάβουμε έγκαιρως θεραπεύονται πλήρως με την βασική θεραπεία. Π.χ. αθλητικές κακώσεις, διακοπή καπνίσματος, μυαλγίες.» Και όλα αυτά με μειωμένες λήψεις φαρμάκων, προσθέτει η κ. Παρούση, και εφόσον η πάθηση το απαιτεί.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε πριν την επίσκεψή μας στον βελονιστή
Βασική προϋπόθεση, την οποία πρέπει να γνωρίζει κάποιος πριν αποφασίσει να ακολουθήσει θεραπεία με βελονισμό, είναι, φυσικά, να απευθυνθεί σε γιατρό-βελονιστή και μάλιστα εγγεγραμμένο στον Ιατρικό Σύλλογο της περιοχής του. Όπως τονίζει η κ. Παρούση, «ο βελονισμός είναι ιατρική πράξη και απαγορεύεται να εφαρμόζεται από μη ιατρούς.» Και αυτό γιατί ο βελονιστής πρέπει να γνωρίζει την ιατρική διάγνωση και πορεία της κάθε πάθησης, προκειμένου να ακολουθήσει την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Η λάθος διάγνωση από μη-γιατρό είναι και ο μόνος κίνδυνος που μπορεί να ενέχει ο βελονισμός -που σαν μέθοδος είναι κατά τα άλλα ακίνδυνη- καθώς ο ασθενής τότε μπορεί να παραπλανηθεί και να κόψει φάρμακα ζωτικής σημασίας, σύμφωνα με την κ. Παρούση. Όσο για το αν απαιτείται κάποια συγκεκριμένη προετοιμασία εκ μέρους του ασθενούς, η απάντηση της γιατρού είναι αρνητική: ούτε προετοιμασία χρειάζεται πριν τον βελονισμό, ούτε αλλαγή των καθημερινών δραστηριοτήτων και συνηθειών του ασθενούς.

Τέλος, σύμφωνα πάντα με την γιατρό, η θεραπεία του βελονισμού μπορεί να εφαρμοστεί παντού, δηλαδή στο ιατρείο, κατ’οίκων, σε αθλητικούς χώρους, αλλά και σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, όπως και σε μαιευτήρια για ανώδυνο τοκετό. Το κόστος μίας συνεδρίας βελονισμού αντιστοιχεί συνήθως σε μία ιατρική επίσκεψη, ενώ αξίζει τον κόπο να απευθυνθεί κανείς στην ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία του, καθώς ορισμένες καλύπτουν την συγκεκριμένη δαπάνη.

* Η κ. Αμαλία Παρούση είναι ειδικευμένη γενική ιατρός στις εφαρμογές βελονισμού για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας. Το ιατρείο της βρίσκεται: Αρχελάου 50Α, Θρακομακεδόνες, τηλ. 210 2430086 και 6944 924130. Τόσο η κ. Παρούση όσο ο κ. Καράβης είναι επιστημονικοί συνεργάτες του Iatronet.gr.