Μπορεί όντως το «άτμισμα» να βλάψει το DNA;

Η αλήθεια είναι πως έχουν παρατηρηθεί αλλαγές στο DNA των ατμιστών, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, και οι αλλαγές είναι παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται στους καπνιστές - αν και όχι τόσο έντονες.

Αυτά τα στοιχεία βασίστηκαν στη μελέτη μίας ομάδας ανθρώπων των οποίων εξετάστηκαν πιθανές αλλαγές στο DNA τους τη δεδομένη στιγμή της ανάλυσης, χωρίς όμως να ληφθεί υπόψη οποιαδήποτε πιθανή μελλοντική αλλαγή στη συμπεριφορά ατμίσματος ή καπνίσματος. 

Η μελέτη επιχειρεί να διαχωρίσει τις επιπτώσεις του ίδιου του ατμίσματος από τις επιπτώσεις της ζημιάς που προκαλείται από το κάπνισμα. Αυτό είναι δύσκολο γιατί οι περισσότεροι ατμιστές χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα με σκοπό να διακόψουν το κάπνισμα και έτσι είναι πιθανό να είναι πρώην καπνιστές.

Ένα σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της ανάλυσης, το οποίο βέβαια είναι κάπως θαμμένο στη δημοσίευση, είναι ότι τα κατεστραμμένα γονίδια των καπνιστών ήταν περίπου 7,4 φορές υψηλότερα από ό,τι των ατμιστών. Αυτό που διαπιστώνει λοιπόν αυτή η έρευνα είναι αυτό που γνωρίζουμε ήδη: το άτμισμα δεν είναι εντελώς ακίνδυνο, αλλά είναι πολύ λιγότερο επικίνδυνο από το κάπνισμα.

Η Μεταγραφομική τεχνική (η μελέτη των «γονιδιακών αναγνώσεων» σε ένα κύτταρο) που χρησιμοποίησε αυτή η έρευνα, είναι ένα πολλά υποσχόμενο πεδίο που διερευνά τους μοριακούς μηχανισμούς και τις πιθανές διαδικασίες που οδηγούν στη μελλοντική ανάπτυξη του καρκίνου. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ακριβή πρόβλεψη του μελλοντικού κινδύνου καρκίνου.

Η έρευνα εξέτασε έναν σχετικά μικρό αριθμό ατόμων που δεν είναι αντιπροσωπευτικός του γενικού πληθυσμού και δεν έλαβε υπόψη άλλες συνήθειες του τρόπου ζωής που μπορεί να επηρεάσουν τις μετρήσεις, όπως η χρήση αλκοόλ.

Ωστόσο, ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους μελέτες που δείχνουν ότι η μετάβαση από το κάπνισμα στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία, όπως βελτίωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων και της πνευμονικής λειτουργίας σε ασθενείς με άσθμα ή βελτιώσεις σε μετρήσεις που προβλέπουν την μελλοντική εξέλιξη καρδιακών νόσων, όπως η λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων.  

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε τοξίνες είναι πολύ χαμηλότερη στους ατμιστές που κάπνιζαν σε σύγκριση με τους σημερινούς καπνιστές. Είναι σημαντικό να εξετάσουμε όλα τα στοιχεία που υποστηρίζουν τον ρόλο μείωσης της βλάβης των ηλεκτρονικών τσιγάρων ως υποκατάστατου του καπνίσματος.

Δυστυχώς, οι έρευνες που δεν εξετάζουν τις άμεσες κλινικές επιδράσεις ερμηνεύονται εύκολα και αναφέρονται ως ενδείξεις βλάβης στην υγεία. Ένας τίτλος της Daily Mail λέει: «Το άτμισμα καταστρέφει το DNA και αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου με τον ίδιο τρόπο που το κάνει το τσιγάρο». Αν και το δεύτερο μέρος του τίτλου φέρνει μια ισορροπία: «αλλά δεν είναι τόσο κακό όσο το παραδοσιακό κάπνισμα», η ζημιά στις αντιλήψεις του κοινού μπορεί να έχει ήδη γίνει.

Τίποτα δεν είναι ακίνδυνο

Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι ακίνδυνα. Η εισπνοή οποιασδήποτε ουσίας που καταλήγει στον πνεύμονα μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στο DNA οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν τους κινδύνους για μελλοντική ασθένεια. Η εισπνοή αναθυμιάσεων από αυτοκίνητα ντίζελ, για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αλλαγές στο DNA. Για το κοινό καλό, η εστίαση αρχικά πρέπει να γίνεται στη μείωση της βλάβης, καθώς η πρόληψη οποιασδήποτε βλάβης είναι αδύνατη.

Και αυτό γιατί πολλοί άνθρωποι εξαρτώνται σωματικά από τη νικοτίνη. Οι άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να παίρνουν νικοτίνη πρώτα μέσω του καπνίσματος ή, σπανιότερα, μπορεί να αρχίσουν να λαμβάνουν νικοτίνη με τη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων. Μόλις ένα άτομο εξαρτηθεί, είναι πολύ δύσκολο να διακόψει μία εθιστική ουσία από τη μία στιγμή στην άλλη. Εάν προσπαθήσει να σταματήσει, θα υποφέρει από δυσάρεστα συμπτώματα στέρησης και θα αισθάνεται λαχτάρα η οποία θα του προκαλεί στρες.

Μερικοί άνθρωποι, ιδιαίτερα αν λάβουν τη σωστή υποστήριξη, μπορούν να ξεπεράσουν την εξάρτηση από τη νικοτίνη. Σε άλλους φαίνεται πιο δύσκολο ή δεν θέλουν να σταματήσουν να καταναλώνουν νικοτίνη. Η δεύτερη αυτή κατηγορία πρέπει με κάποιον τρόπο να ενθαρρύνεται να χρησιμοποιεί την ουσία με τρόπους που μειώνουν τις βλάβες, μέσω του ατμού ή με τη χρήση υποκατάστατων.

Το κόστος για την υγεία των ανθρώπων από τη χρήση νικοτίνης μέσω του καπνίσματος είναι τεράστιο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι ο καπνός σκοτώνει περισσότερους από 8 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως.