Όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις για τη Διπολική Διαταραχή!

γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Msc

Η Διπολική Διαταραχή χαρακτηρίζεται από εναλλαγή επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης. Η συμπεριφορά του ατόμου, η εργασία και οι διαπροσωπικές του σχέσεις διαταράσσονται από τις αλλαγές στα επίπεδα της ενέργειάς του, στην ικανότητα συγκέντρωσης και στην ποιότητα του ύπνου. Μεταξύ των επεισοδίων μπορεί να υπάρξουν περίοδοι όπου το συναίσθημα σταθεροποιείται, κυρίως όταν το άτομο τελεί υπό φαρμακευτική αγωγή.

Ωστόσο, διακυμάνσεις στη διάθεση παρατηρούνται και σε άτομα δίχως διπολική διαταραχή. Στις περιπτώσεις αυτές, η αλλαγή στη διάθεση συνήθως κρατά για μερικές ώρες, αντί για εβδομάδες, ενώ δεν επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις καθημερινές ρουτίνες του ατόμου.

Αίτια Διπολικής Διαταραχής:

Ακόμα και σήμερα δεν είναι τελείως ξεκάθαρα τα αίτια εμφάνισης της διπολικής διαταραχής. Φαίνεται να οφείλεται σε μια δυσλειτουργία της εγκεφαλικής λειτουργίας, η οποία παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης της διαταραχής. Επίσης, κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το στρες, οι διαταραχές του ύπνου και η κατανάλωση ουσιών και αλκοόλ, φαίνεται ότι μπορεί να πυροδοτήσουν την έναρξη της διαταραχής σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Συμπτώματα Διπολικής Διαταραχής:

Επεισόδιο Μανίας

Το άτομο χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ανεβασμένη ή ευερέθιστη διάθεση, που διαρκεί για τουλάχιστον μία βδομάδα, και εμφάνιση τουλάχιστον 3 από των 4 παρακάτω συμπτωμάτων:

• Μειωμένη ανάγκη ύπνου
• Μεγαλομανία / αυξημένη αυτοπεποίθηση
• Λογοδιάρροια
• Εύκολη περίσπαση της προσοχής
• Έντονη διέγερση στις κοινωνικές δεξιότητες
• Ενασχόληση με επικίνδυνες δραστηριότητες (π.χ. τζόγος)
• Προβλήματα λειτουργίας στο κοινωνικό, εργασιακό ή οικογενειακό περιβάλλον
• Διαταραγμένη σκέψη και ιδεοφυγή

Επεισόδιο Υπομανίας

Το επεισόδιο υπομανίας χαρακτηρίζεται από τα ίδια συμπτώματα με το μανιακό επεισόδιο, αλλά σε ηπιότερη μορφή και για πιο μικρή περίοδο (περίπου 4 ημερών). Επίσης, τα άτομα με υπομανία συνήθως δεν χρήζουν νοσηλείας και δεν εκδηλώνουν ψυχωτικά συμπτώματα.

Επεισόδιο Κατάθλιψης

Το επεισόδιο κατάθλιψης συμβαίνει όταν το άτομο, για τουλάχιστον 2 εβδομάδες, παρουσιάζει θλίψη ή απάθεια και απώλεια της ευχαρίστησης και του ενδιαφέροντος και τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Διαταραχή στην όρεξη
• Διαταραχή στον ύπνο
• Δυσκολία στη συγκέντρωση και τη σκέψη
• Διαρκή κούραση / έλλειψη ενέργειας
• Μειωμένη λειτουργικότητα στο κοινωνικό, επαγγελματικό ή οικογενειακό περιβάλλον
• Σκέψεις / απόπειρες αυτοκτονία

Μεικτό Επεισόδιο

Κατά το Μεικτό Επεισόδιο ο πάσχων εμφανίζει ταυτόχρονα διάφορους συνδυασμούς καταθλιπτικών και μανιακών εκδηλώσεων. Τα συμπτώματα διαταράσσουν σοβαρά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου και τις περισσότερες φορές απαιτείται νοσηλεία, καθώς τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο, συνδέονται με αυξημένη κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.

Αντιμετώπιση Διπολικής Διαταραχής:

Η αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής στοχεύει στην σταθεροποίηση του συναισθήματος και στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται. Καθότι αποτελεί μια διαταραχή που θα ακολουθεί το άτομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο βασικός στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η καλή λειτουργικότητα στις καθημερινές δραστηριότητες.

Η αντιμετώπιση της Διπολικής Διαταραχής συνήθως στηρίζεται σε ένα συνδυασμό λήψης φαρμακευτικής αγωγής, ψυχοθεραπείας και αλλαγών στον τρόπο ζωής του ασθενούς. Πολλές φορές απαιτείται χρόνος προκειμένου να βρεθεί το καλύτερο μοντέλο αντιμετώπισης για τον κάθε θεραπευόμενο, καθώς υπάρχουν πολλές ενδοατομικές διαφορές στην αντίδραση προς τη διαταραχή, ενώ η ίδια η νόσος ποικίλει ως προς τη συμπτωματολογία της. 

Φαρμακευτική Αγωγή

Τα φάρμακα που χορηγούνται περιλαμβάνουν σταθεροποιητές της διάθεσης και άτυπα αντιψυχωσικά, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά αγχολυτικά, για την αντιμετώπιση του στρες και της αϋπνίας.

Ψυχοθεραπεία

Πιο αποτελεσματική φαίνεται να είναι η Γνωσιακή - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, δίχως αυτό να σημαίνει πως και οι υπόλοιπες μορφές ψυχοθεραπείας δεν είναι βοηθητικές. Μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται καλύτερα το στρες, να αναγνωρίζει έγκαιρα την έναρξη των επεισοδίων και να παρεμβαίνει άμεσα σε αυτά, καθώς και να αναπτύσσει ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο το οποίο θα λειτουργεί υποστηρικτικά καθ’ όλη την πορεία της νόσου.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Ο υγιεινός τρόπος ζωής φαίνεται να συμβάλει θετικά στην αντιμετώπιση της νόσου. Πιο συγκεκριμένα, η τήρηση καθημερινής ρουτίνας δραστηριοτήτων, η ισορροπημένη διατροφή και άσκηση, καθώς και η αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου, κρίνονται μείζονος σημασίας για την καλύτερη πορεία και εξέλιξη της διπολικής διαταραχής.

Παρόλο που η διπολική διαταραχή αποτελεί μια αρκετά σοβαρή ψυχική νόσο, η έγκαιρη και συστηματική θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να αποφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα, ώστε το άτομο να έχει μια ποιοτική καθημερινότητα.