Γιατί δεν χάνω λίπος; - 10 «σφιχτές» απαντήσεις

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Τα πάντα σχετικά με τη μείωση του περιττούς λίπους περιστρέφονται γύρω από έναν βασικό κανόνα: για να χάσεις κιλά, θα πρέπει να καταναλώσεις λιγότερες θερμίδες από αυτές που καις σε ημερήσια βάση. Ακούγεται λογικό και είναι. Όμως για έναν ανεξήγητο λόγο, οι πλειοψηφία όσων αποφασίζουν να ξεφορτωθούν τα περιττά κιλά αμελεί… επιδεικτικά ορισμένους βασικούς κανόνες. Αποτέλεσμα; Όλη η προσπάθεια και οι κόποι δεν φέρνουν κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Παρακάτω, θα επιχειρήσουμε να εστιάσουμε στα δέκα πιο συνηθισμένα λάθη που μπορούν να δυναμιτίσουν την μάχη ενάντια των… τριγλυκεριδίων.

Τρώτε πολλούς υδατάνθρακες

Οι υδατάνθρακες είναι, φυσικά, απαραίτητοι στην καθημερινή μας διατροφή, αλλά όχι στις υπερβολικές ποσότητες που οι περισσότεροι έχουμε κατά νου. Η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων (ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά κτλ.) μπορεί μεν να μας παρέχει την απαραίτητη ενέργεια που χρειαζόμαστε για να είμαστε «ζωντανοί» καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ένα μεγάλο ποσοστό των θερμίδων που αυτοί περιέχουν δεν «καίγεται» από τον οργανισμό με αποτέλεσμα οι θερμίδες αυτές να μετατρέπονται σε – τι άλλο; - λίπος.

Τρώτε πολύ λίπος

«Μα, καλά είναι δυνατόν να προσέχω τη διατροφή μου και να τρώω λίπος;», θα αναρωτηθείτε εύλογα. Και όμως, αποτελεί κοινή (και λανθασμένη) πεποίθηση πως η μείωση των υδατανθράκων από μόνη της αρκεί για να σας… γλιτώσει από τα περιττά κιλά. Μέγα λάθος. Ακόμα και αν περιορίσετε την κατανάλωσή τους σε μόλις ένα γραμμάριο ημερησίως, από τη στιγμή που το ποσοστό λίπους στη διατροφή σας δεν είναι ελεγχόμενο, η συνολική κατανάλωση θερμίδων παίρνει την… ανιούσα με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα. Σε καμία περίπτωση πάντως, δε συστήνεται η πλήρη «αποχή» από το λίπος. Ένα ποσοστό των συνολικών θερμίδων (της τάξης του 20 τοις εκατό) που καταναλώνετε καθημερινά θα πρέπει να προέρχεται από καλά λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στα ψάρια (σολομός, σαρδέλες) και στο ελαιόλαδο.

Αγχώνεστε υπερβολικά

Η επίδραση μιας δίαιτας στην ψυχολογία είναι μεγάλη και σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται αυξημένο στρες και άγχος. Σε καταστάσεις άγχους, ο οργανισμός παράγει μια ορμόνη, την κορτιζόλη, η οποία με την σειρά της ενεργοποιεί ένα ένζυμο, την λιποπρωτεϊνική λιπάση, η οποία είναι κατά κύριο λόγο «υπεύθυνη» για την λιπογένεση. «Δεν είναι τυχαίο ότι όσοι είναι γενικότερα αγχωμένοι, όχι μόνο δυσκολεύονται να χάσουν βάρος, αλλά και το λίπος που παράγει ο οργανισμός τους μέσω του ενζύμου αυτού οδηγείται κυρίως προς την περιοχή της κοιλιακής χώρας», αναφέρει ο Διατροφολόγος κ. Βασίλης Παπαμίκος.

Δεν ξεκουράζεστε αρκετά

Ένας ακόμα παράγοντας που σχετίζεται με την έκκριση της κορτιζόλης είναι ο ύπνος. Σε αρκετές περιπτώσεις ενώ κάνουμε δίαιτα, λόγω του αυξημένου στρες και της ψυχολογικής πίεσης επηρεάζεται ο αριθμός των ωρών που κοιμόμαστε. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξηθούν τα επίπεδα κορτιζόλης και, όπως αναφέραμε πιο πάνω, του ενζύμου που αυξάνει την λιπογένεση. «Η διάρκεια του ύπνου επηρεάζει επίσης τα επίπεδα της λεπτίνης και της γρελίνης», λέει ο κ. Παπαμίκος. Η γρελίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το στομάχι μας και στην επιστημονική κοινότητα είναι γνωστή ως «ορμόνη της πείνας». Όσο περισσότερη εκκρίνεται δηλαδή, τόσο πιο πολύ πεινάμε.

Η λεπτίνη από την άλλη πλευρά, έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Εκκρίνεται από τον λιπώδη ιστό και «ενημερώνει» τους υποδοχείς του εγκεφάλου έτσι ώστε να κόψουν την όρεξη. Ρυθμίζει δηλαδή, το πόσο πεινάμε. «Όταν κάποιος κοιμάται λιγότερο από οκτώ ώρες, μειώνονται τα επίπεδα της λεπτίνης και αυξάνονται τα επίπεδα της γρελίνης, μειώνεται δηλαδή η ορμόνη που λέει ‘κόψε την όρεξη’ και αυξάνεται η άλλη που λέει ‘αύξησε την όρεξη’», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαμίκος.

Για όλα φταίνε οι… μυϊκές σας ίνες

Να και κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό. Όπως μας πληροφορεί ο κ.Παπαμίκος, το είδος των μυϊκών ινών του οργανισμού διαμορφώνεται ανάλογα με το είδος της άσκησης που κάνουμε, αερόβια ή αναερόβια. Έτσι, οι μυϊκές ίνες διαχωρίζονται σε οξειδωτικές (αερόβιος μεταβολισμός), γλυκολυτικές (αναερόβιος μεταβολισμός) και οξειδογλυκολυτικές (κάτι ενδιάμεσο). «Ανάλογα με το είδος της άσκησης που κάνουμε, διαμορφώνεται και το είδος των μυϊκών ινών. Έτσι φαίνεται πως οι άνθρωποι που κάνουν περισσότερη αερόβια άσκηση (τρέξιμο κτλ.) χάνουν πολύ περισσότερο λίπος από αυτούς που κάνουν βάρη», αναφέρει και προσθέτει «αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε ενέργεια και να κάψουμε λίπος χρειαζόμαστε τον αερόβιο μεταβολισμό».

Δεν τρώτε αρκετή πρωτεΐνη

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνη, όπως το άπαχο κρέας και το ψάρι, έχουν την «ιδιότητα» να διεγείρουν τη θερμογένεση στον οργανισμό, προκαλώντας την καύση θερμίδων κατά την πέψη τους. Έτσι, από τις πρωτεϊνούχες τροφές, τουλάχιστον το 25-30% των θερμίδων που περιέχουν οι πρωτεΐνες ψαριών, κρέατος, ασπραδιών αβγών και γαλακτοκομικών «καίγεται» κατά το μεταβολισμό τους. Πλην αυτού, η επαρκής ημερήσια κατανάλωση πρωτεΐνης από τα γεύματα βοηθά στη διατήρηση της καλής κατάστασης του μυϊκού ιστού, ο οποίος μπορεί να «ενισχύσει» την καύση λίπους. Σύμφωνα με έρευνες, ένα κιλό μυϊκής μάζας «καίει» περίπου 28 με 100 θερμίδες τη μέρα.

«Βραδινό; Ούτε για αστείο!»

Η παράλειψη του βραδινού με την δικαιολογία ότι «έτσι θα χάσω βάρος γρηγορότερα» αποτελεί έναν από τους πιο ευρέως διαδεδομένους μύθους της καθημερινής μας διατροφής. Όπως μας πληροφορεί ο κ. Παπαμίκος, πρόκειται για ακόμα μια εσφαλμένη αντίληψη. «Το βραδινό είναι ένα εξίσου σημαντικό γεύμα. Μπορεί να χρειαστεί να είναι σε μικρότερη ποσότητα απ’ ότι το μεσημεριανό, αλλά δεν παύει να είναι γεύμα. Αν το τελευταίο γεύμα κάποιου είναι το ενδιάμεσο και δεν φάει το βράδυ, τότε μεσολαβεί ένα διάστημα αφαγίας τουλάχιστον 14 ωρών μαζί με τον ύπνο, γεγονός που προκαλεί ‘έκρηξη όρεξης’ το επόμενο πρωί», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το παρακάνατε με τα light προϊόντα

Η συνήθεια αρκετού κόσμου να «μεγεθύνει» την ευεργετική επίδραση των προϊόντων και η οποία φυσικά ενισχύεται από τις αντίστοιχες διαφημιστικές καμπάνιες, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προσπάθεια απώλειας βάρους. «Πολλοί θεωρούν ότι η ουσία της δίαιτας είναι να καταναλώσουν σε μεγάλες ποσότητες συγκεκριμένα ‘μαγικά’ προϊόντα», αναφέρει ο κ. Παπαμίκος. «Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων προϊόντων, είναι τα light. Όμως εδώ πέφτουν στην παγίδα του να θεωρήσουν ότι τα light προϊόντα δεν έχουν θερμίδες», προσθέτει. Τα light προϊόντα μπορεί να έχουν μειωμένα ποσοστά λίπους ή ακόμα και καθόλου λίπος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτόματα χάνουν και όλες τους τις θερμίδες. Οι υδατάνθρακες που περιέχονται σε αυτά έχουν μεγάλη θερμιδική αξία, επομένως η υπερβολική τους κατανάλωση μπορεί εύκολα να έχει τα αντίστροφα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα.

«Μέσα από τις διαφημίσεις με τις οποίες ‘βομβαρδίζεται’ καθημερινά ο καταναλωτής από τα μέσα, δημιουργείται η εντύπωση στον ανθρώπινο εγκέφαλο ότι υγιεινά προϊόντα είναι μόνο τα light. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο», τονίζει ο κ. Παπαμίκος εντάσσοντας την αντίληψη αυτή στη γενικότερη άγνοια του Έλληνα καταναλωτή πάνω σε θέματα διατροφής: «Στη Ελλάδα δεν υπάρχει αυτό που ονομάζουμε ‘διατροφική παιδεία’, ώστε να έχει ο καθένας τέλεια άποψη και εικόνα του τι σημαίνει ισορροπημένη διατροφή».

Ακόμα ένα ποτηράκι…

«Εις υγείαν!», «υγιαίνετε!», «εβίβα!», «γεια μας!» . Τι ειρωνεία. Πίνουμε αλκοόλ «στην υγειά μας», αλλά εν τέλει μόνο με την υγεία μας δεν μπορεί να συνδεθεί, πόσο μάλλον με τη διατροφή μας. Νομίζετε ότι μερικά ποτηράκια αλκοόλ δεν επηρεάζουν την δίαιτά σας; Ξανασκεφτείτε το. Το αλκοόλ ανά γραμμάριο έχει περίπου τις ίδιες θερμίδες που «δίνει» και ένα γραμμάριο λίπους. Μάλιστα, επειδή ο οργανισμός το θεωρεί τοξικό, δίνει προτεραιότητα για να το μεταβολίσει, καθυστερώντας όμως τον μεταβολισμό των υπόλοιπων συστατικών που έχει πάρει από ένα γεύμα. Το αποτέλεσμα; Αυτό που όλοι φαντάζεστε: Επιπλέον θερμίδες, που μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια, που μετατρέπονται σε επιπλέον λίπος, το οποίο αποθηκεύεται – πού αλλού – στην κοιλιακή χώρα. Και στους άνδρες και στις γυναίκες. Ούπς!

Αποφεύγετε την άσκηση

Είναι απορίας άξιον, πώς ακόμα υπάρχει αρκετός κόσμος (κυρίως γυναίκες), ο οποίος πιστεύει πως η άσκηση αποτελεί τροχοπέδη στην προσπάθεια μείωσης του σωματικού λίπους. Μάλλον οι ειδικοί θα πρέπει κατά κάποιον τρόπο να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι πάντα θα έρχονται αντιμέτωποι με απόψεις του στυλ: «δεν κάνω γυμναστική γιατί θα ‘πετρώσει’ το λίπος μέσα στους μύες (άνδρες)» και «δεν κάνω γυμναστική γιατί δεν θέλω να ‘φουσκώσω’ (γυναίκες)». Οφείλουμε να σας ενημερώσουμε ότι η γυμναστική ούτε «πετρώνει» το λίπους μέσα στους μύες (αντιθέτως το απομακρύνει ) ούτε ‘φουσκώνει’ το γυναικείο σώμα (εκτός και αν στοχεύετε να γίνετε η επόμενη Mrs. Olympia). Η γυμναστική παράλληλα με την δίαιτα μπορεί να σας βοηθήσει πολύ στο να χάσετε το περιττό λίπος, ενώ από ένα σημείο και μετά θα μπορείτε να κάνετε και ορισμένες διατροφικές «αμαρτίες», χωρίς να έχετε την παραμικρή τύψη, μιας και ο μεταβολισμός σας θα έχει αλλάξει άρδην.