του Γιώργου Φλώκα
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ τον εαυτό μου ως μέλος μιας μειονότητας, αλλά ξεφυλλίζοντας ένα επιστημονικό περιοδικό, αντιλήφθηκα ότι είμαι.
Αναφέρομαι στη θέση μου μεταξύ του δυσφημισμένου 10% του παγκόσμιου πληθυσμού που προτιμά να χρησιμοποιεί το αριστερό τους χέρι και πόδι αντί για το δεξί.
Μετά το δημοτικό, που το γεγονός ότι ήμουν αριστερόχειρας έκανε τους δασκάλους να με ”ενθαρρύνουν” να χρησιμοποιώ το δεξί μου χέρι στο γράψιμο, το μεγάλο σοκ ήταν στο γυμνάσιο, όταν αποφάσισα να μάθω ιταλικά. Στο μάθημα αυτό έμαθα για πρώτη φορά ότι η ιταλική λέξη για τον αριστερόχειρα είναι sinistro, που σημαίνει αμαρτωλός. Για να μην αναφερθώ στην ετυμολογία της λέξης ”επιδέξιος”...
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο ευάλωτοι σε μια σειρά νοσημάτων όπως αρθριτικά και προβλήματα στα δάχτυλα.
Το 1991, οι ερευνητές Στάνλεϊ Κόρεν και Νταϊάν Χάλπεμ δημοσιοποίησαν μια εργασία τους που φαινόταν να σφραγίζει τη μοίρα των αριστερόχειρων. Όπως αναφέρει το περιοδικό Psychological Bulletin, οι ”αμαρτωλοί” έχουν 1-2% μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν, σε κάθε χρονιά μετά την ηλικία των 33. Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με την εργασία τους, οι αριστερόχειρες πεθαίνουν οκτώ χρόνια νωρίτερα από τους δεξιόχειρες, κατά μέσο όρο.
Αυτά τα συμπεράσματα αποτελούσαν και μια πιθανή εξήγηση για το γεγονός ότι το ποσοστό του πληθυσμού που είναι αριστερόχειρες μειώνεται στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες.
Ωστόσο, ευτυχώς για εμάς τους αριστερόχειρες, πρόσφατες μελέτες έδωσαν κάποιες εναλλακτικές εξηγήσεις. Για παράδειγμα, το 2000 η Olga Basso και άλλοι αναλυτές μελέτησαν περισσότερα από 100 ζευγάρια διδύμων από τη Δανία, γεννημένων μεταξύ 1900 και 1910, και διαπίστωσαν ότι οι αριστερόχειρες δεν πεθαίνουν νωρίτερα από τους δεξιόχειρες.
Ο λόγος που υπάρχουν λιγότεροι αριστερόχειρες σε αυτές τις ηλικίες, κατέληγαν, είναι ότι περισσότεροι από αυτούς είχαν πιεστεί να αλλάξουν το ”καλό” τους χέρι όταν ήταν μικροί.
Ωστόσο, παραμένει το ερώτημα, γιατί ένας στους 10 προτιμά το αριστερό του χέρι, ενώ οι υπόλοιποι προτιμούν το δεξί.
Σίγουρα ένα κομμάτι της εξήγησης είναι γενετικό. Ένα πρόσφατο άρθρο στο Scientific American Mind (Ιανουάριος 2006) επισημαίνει ότι δυο δεξιόχειρες έχουν πιθανότητα 9,5% να κάνουν αριστερόχειρα, η πιθανότητα ενισχύεται στο 19,5% σε ”μεικτό” ζευγάρι ενώ στους δυο αριστερόχειρες το ποσοστό ανεβαίνει στο 26%.
Αυτό που είναι σαφές, είναι ότι η αριστεροχειρία συνδέεται με διαφορετικές λειτουργίες των δυο ημισφαιρίων του εγκεφάλου, και πιο συγκεκριμένα, με τη γλώσσα. Στους περισσότερους ανθρώπους, οι γλωσσικές διεργασίες λαμβάνουν χώρα στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου -το ημισφαίριο που ελέγχει το δεξί μέρος του σώματος.
Ωστόσο, στους αριστερόχειρες, οι γλωσσικές διεργασίες πραγματοποιούνται στο δεξί ημισφαίριο.
Πολλοί αποδίδουν σε αυτή τη διαφοροποίηση τη μεγαλύτερη ”δημιουργικότητα” των αριστερόχειρων, ενώ θα μπορούσε να αποτελεί και μια καλή εξήγηση του πώς μπόρεσαν να επιβιώσουν οι αριστερόχειρες κατά την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Όπως και να έχει το ζήτημα, φαίνεται πως η λίστα με τους δημιουργικούς αριστερόχειρες που επέδρασαν καταλυτικά στον ανθρώπινο πολιτισμό είναι μακρά και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον Αριστοτέλη, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον Μικελάντζελο, τον Πάμπλο Πικάσο, τον
Ιούλιο Καίσαρα, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Ναπολέοντα, τον Ραμσή ΙΙ, τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, τον Ισαάκ Νιούτον, τον Μαχάτμα Γκάντι.
Παρόλο που η αριστεροχειρία έχει πάψει προ πολλού να θεωρείται ελάττωμα, ο κόσμος συνεχίζει να είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να εξυπηρετεί κυρίως την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή τους δεξιόχειρες. Αυτό ισχύει για πάρα πολλά αντικείμενα γύρω μας, από τα απλά (ψαλίδια-μαχαίρια) ως τα τεχνολογικά εξελιγμένα (δημόσια καρτοτηλέφωνα).
Αυτός είναι και ο λόγος που οι αριστερόχειρες συχνά θεωρούνται ”αδέξιοι” (και δικαίως, αν το δει κανείς ετυμολογικά). Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι οι αριστερόχειρες πρέπει πάντα να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο σχεδιασμένο για δεξιόχειρες.
Στην Ελλάδα, ευτυχώς, υπάρχει ένα εξειδικευμένο μαγαζί με προϊόντα που απευθύνονται σε αυτό το 10% του πληθυσμού. Ο ”Αριστερόχειρας” βρίσκεται Χαριλάου Τρικούπη και Φειδίου 4, στο τετράγωνο ανάμεσα στην Ακαδημίας και την Πανεπιστημίου. Από ψαλίδια και κουζινικά σκεύη έως εργαλεία και πένες, αλλά και ρούχα, όλα τα είδη απευθύνονται αποκλειστικά σε εμάς, τους ”αμαρτωλούς”.
Οι αριστερόχειρες μάλλον υπερ-εκπροσωπούνται στον καλλιτεχνικό χώρο γενικότερα αλλά και στη ζωγραφική: Leonardo da Vinci, Michelangelo,
Pablo Picasso, Raphael.
Η μουσική είναι άλλος ένας κλάδος καλλιτεχνικής έκφρασης όπου συναντώνται πολλοί αριστερόχειρες: Τζίμης Πανούσης, Αντώνης Ρέμος, Albert King, Annie Lennox, Benjamin Britten, Billy Corgan (Smashing Pumpkins), Bob Dylan, Celine Dion, Cole Porter, David Bowie, David Byrne (Talking Heads), George Michael, Glenn Frey (the Eagles), Iggy Pop, Jimi Hendrix, John Lydon a.k.a. Johnny Rotten (Sex Pistols / Public Image Ltd.), Kurt Cobain (Nirvana), Ludwig van Beethoven, Natalie Cole, Paul McCartney (The Beatles), Paul Simon (Simon & Garfunkel), Phil Collins, Rachmaninoff, Sergei Vasilyevich, Ringo Starr (The Beatles), Robert Plant, Robert Plant (Led Zeppelin), Robert Schumann, Seal, Sting, Tony Iommi (Black Sabbath).
Αλλά η καλλιτεχνική έκφραση δεν σταματά στη μουσική. Κάποιοι από τους πιο γνωστούς ηθοποιούς είναι αριστερόχειρες: Angelina Jolie, Anthony Perkins, Bruce Willis, Cary Grant, Christian Slater, Dan Aykroyd, Diane Keaton, Dick Van Dyke, Eva Marie Saint, Greta Garbo, Julia Roberts, Keanu Reeves, Lisa Kudrow, Julian Moore, Luke Perry, Marilyn Monroe, Matt Dillon, Matthew Broderick, Michael Landon, Mickey Rourke, Nicole Kidman, Peter Graves, Peter Ustinov, Richard Dreyfuss, Richard Pryor, Rip Torn, Robert Blake, Robert DeNiro, Robert Redford, Rod Steiger, Shirley MacLaine, Steve McQueen, Telly Savalas, Tom Cruise, Whoopie Goldberg.
Αριστερόχειρες κυριαρχούν σε πολλά σπορ, όπως στο τένις: Bjorn Borg, Goran Ivanisevic, Guy Forget, Jimmy Connors, John McEnroe, Kimiko Date, Korda Petr, Martina Navratilova, Monika Seles, Sabine Appelmans, Goran Fiorentini (Ιταλία, υδατοσφαίριση-pollo), Βασίλης Τσιάρτας (Ελλάδα, ποδόσφαιρο-football), Ηλίας Λάππας (Ελλάδα, πετοσφαίριση-volleyball).
Σημαντική είναι και η προσφορά πολλών αριστερόχειρων στην κοινωνία, στις επιστήμες, στον πολιτισμό, στην ανθρωπότητα εν γένει: Αριστοτέλης, Ιούλιος Καίσαρας, Μέγας Αλέξανδρος, Ναπολέων Βοναπάρτης, Ραμσής ΙΙ, Albert Einstein, Chaplin, Charles Spencer, Hans Christian Andersen, Hellen Keller, Henry Ford, Isaac Newton, Joan of Arc (Ιωάννα της Λορένης), Mahatma Gandhi, Neil Armstrong, Samuel Clemens (Mark Twain).
Αριστερόχειρες συναντώνται συχνά σε υψηλά πολιτικά και πολιτειακά αξιώματα: Anthony Kennedy, Benjamin Franklin, Benjamin Netanyahu, Bill Clinton (πρόεδρος ΗΠΑ), Bob Dole, Charlemagne, Colin Powell, Edward III, Elizabeth II, Fidel Castro (Κουβανός ηγέτης), George Bush (πρόεδρος ΗΠΑ), George II, George IV, George VI, Gerald Ford (πρόεδρος ΗΠΑ), Harry S. Truman (πρόεδρος ΗΠΑ), Henry Ford Herbert Hoover (πρόεδρος ΗΠΑ), James A. Garfield (πρόεδρος ΗΠΑ), Lloque Yapanqui (μονάρχης-ηγέτης των Ίνκας), Louis XVI, Paul Joseph Goebbels, Prince Charles, Prince William of Wales, Queen mother Elizabeth, Queen Victoria, Ronald Reagan (πρόεδρος ΗΠΑ), Steve Forbes
Tiberius, Winston Churchill.
Αλλά και κάποιοι από τους πιο γνωστούς κακοποιούς ήταν αριστερόχειρες: Billy the Kid, Jack the Ripper.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι φανταστικοί χαρακτήρες από μια τέτοια λίστα με διάσημους αριστερόχειρες: Bart Simpson, Kermit the frog, Rocky Balboa
