Τι να περιμένετε όταν το παιδί σας μπει στην εφηβεία

Αν τα παιδιά σας πλησιάζουν στην ιδιαίτερη περίοδο της ζωής τους που ονομάζεται εφηβεία, έχετε κάθε λόγο να είστε σε κατάσταση… συναγερμού. Είναι η ηλικία που το σώμα ωριμάζει, η σεξουαλική ταυτότητα και οι σχέσεις με τους άλλους διαμορφώνονται, ο τρόπος σκέψης αλλάζει, ενώ παράλληλα οι σχολικές απαιτήσεις αυξάνονται και τα κλάματα ή οι καυγάδες γίνονται συχνότεροι. Αυτό σημαίνει πως θα ήταν καλό να είστε προετοιμασμένοι. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε συμβουλές για να διαχειριστείτε αυτή την ευαίσθητη περίοδο, μέσα από τις συμβουλές των ειδικών ψυχολόγων, όπως τις συγκέντρωσαν στον διεθνή οδηγό παιδικής ανάπτυξης του Κέντρου Υγείας και Πρόληψης Ασθενειών. 

Πώς θα καταλάβετε ότι η εφηβεία… έφτασε
Δεν υπάρχει «φυσιολογικό» όριο. Το μήνυμα που θα πρέπει να περάσετε στο παιδί σας είναι ότι ο καθένας είναι διαφορετικός: Άλλος μπαίνει στην εφηβεία νωρίς, άλλος ωριμάζει αργά αλλά σταθερά, αλλά σε κάθε περίπτωση η εξέλιξη του κάθε παιδιού ακολουθεί τους δικούς της ρυθμούς, και αυτοί είναι οι «φυσιολογικοί» για εκείνο. Η τριχοφυΐα, η αλλαγή της φωνής, η ακμή, η περίοδος στα κορίτσια, όλα αυτά είναι σημάδια της σωματικής «μεταμόρφωσης». Η εφηβεία όμως συνοδεύεται και από εσωτερικές αλλαγές: Το παιδί αρχίζει να «αποκόπτεται» από τους γονείς, να προσπαθεί απεγνωσμένα να γίνεται αρεστό σε συνομιλήκους του, να πειραματίζεται με την εξωτερική εμφάνιση και την ταυτότητά του και να διαμορφώνει τον δικό του «ηθικό κώδικα».



Συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες αλλαγές που πλησιάζουν είναι οι εξής:
-Ενδιαφέρον για το αντίθετο φύλο: Το σώμα των εφήβων αλλάζει, στέλνοντας σήματα σεξουαλικής ωριμότητας, ενώ όπως είναι φυσικό αρχίζουν και τα πρώτα σκιρτήματα.
-Η «αδιαφορία» για τους γονείς και η ανάγκη για ανεξαρτησία: Οι έφηβοι συνήθως επιθυμούν να περνούν όλο και περισσότερο χρόνο με τους φίλους τους και λιγότερο με τους γονείς τους. Ωστόσο, δεν ισχύει πάντα το «στερεότυπο» των επαναστατών χωρίς αιτία εφήβων που καυγαδίζουν συνεχώς με τους γονείς τους. Ίσα ίσα, σε ορισμένες περιπτώσεις συνεπάγεται λιγότερη τριβή και επομένως λιγότερους καυγάδες – αν θεωρήσουμε βέβαια δεδομένο ότι οι γονείς δεν παίρνουν «προσωπικά» αυτή την αλλαγή, θεωρώντας πως κάπου σφάλλουν και πως η ανάγκη ανεξαρτησίας του παιδιού τους είναι πρόβλημα.
-Η μεγαλύτερη ικανότητα για ανάπτυξη συναισθηματικών δεσμών: Οι έφηβοι αρχίζουν να διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους και ένα βασικό τους όχημα σε αυτή τη διαδρομή είναι οι βαθύτερες σχέσεις που μπορούν πλέον να χτίζουν σε διαπροσωπικό επίπεδο, είτε με συνομηλίκους τους είτε με όσους βλέπουν ως «μέντορες».
-Κρίσεις θλίψης ή κατάθλιψης: Η συγκεκριμένη ηλικία είναι από τις πιο «ευάλωτες» στην παγίδα της κατάθλιψης, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε κακή σχολική επίδοση, σε καταχρήσεις, εξαρτήσεις και μη ασφαλές σεξ – γι’ αυτό και είναι μια περίοδος που «τρέμουν» πολλοί γονείς.
-Αλλαγές στην αντιληπτική ικανότητα: Σε αυτή την ηλικία, ο άνθρωπος εισέρχεται σε μια περίοδο που μπορεί να αποκτήσει ευκολότερα πιο περίπλοκες ασχολίες και εργασιακές διαδικασίες, να επιδείξει ενδιαφέρον για τα μελλοντικά σχέδια στη ζωή του και να επιχειρηματολογήσει για τις επιλογές του, έχοντας καλύτερη αίσθηση του λάθος και του σωστού.

Τι να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας σε αυτή την περίοδο της ζωής του

Ακολουθούν μικρές αλλά χρήσιμες συμβουλές για γονείς που δυσκολεύονται να διαχειριστούν την εφηβεία των παιδιών τους:
-Ενημερωθείτε: Δεν είναι καθόλου κακή ιδέα να συμβουλευτείτε βιβλία και άρθρα ειδικών για την εφηβεία, ώστε να γνωρίζετε εις βάθος τις αλλαγές που βιώνει το άτομο αυτό το διάστημα
-Μιλήστε στο παιδί για την εφηβεία: Ξεκινήστε από νωρίς συζητήσεις με ερωτήματα όπως «βλέπεις κάποια αλλαγή στο σώμα σου;» ή «υπάρχει κάτι που σε απασχολεί με την εμφάνισή σου» κ.ο.κ για να χτίσετε σχέση εμπιστοσύνης και όχι αποξένωσης με το παιδί, όταν αυτό σταδιακά μπει στην εφηβεία. Τότε, θα νιώσει άνετα να μοιραστεί μαζί σας τις αλλαγές και τις ανησυχίες του, αντί να στραφεί στην κρυψίνοια.
-Αξιολογήστε την δική σας στάση: Ρωτήστε τον εαυτό σας αν είστε υπερβολικοί στον έλεγχο ή χειριστικοί, αν αφιερώνετε χρόνο στο να ακούτε αυτά που λέει (ή δεν λέει) το παιδί σας και αν του δίνετε τον απαραίτητο χώρο να διαφωνεί ή να συμφωνεί με τις απόψεις και τις επιλογές σας.
-Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του: Θυμηθείτε πως έχετε υπάρξει κι εσείς έφηβοι και σκεφθείτε επίσης πώς είναι να μεγαλώνει κανείς υπό τις σημερινές συνθήκες.
-Προσέξτε τις «ενστάσεις» σας: Συχνά, οι έφηβοι προχωρούν σε πράξεις μόνο και μόνο για να δηλώσουν στους γονείς τους πως δεν τους ελέγχουν πια – γι’ αυτό και είναι σύνηθες να «απειλούν» με ακραία look, piercings και τατουάζ. Φροντίστε να τους στείλετε το μήνυμα ότι δεν απορρίπτετε τις επιλογές τους συλλήβδην σαν εχθροί τους. Αν για παράδειγμα τους αφήσετε το περιθώριο να πραγματοποιήσουν τις πιο «άκακες» από αυτές τις ενέργειες, όπως π.χ. μια αλλαγή στην εμφάνιση, να ικανοποιηθεί η ανάγκη τους και να σταματήσουν εκεί οι «πειραματισμοί».
-Θέστε λογικές προσδοκίες: Είναι άδικο να θέτετε στόχους για τα παιδιά σας που επιθυμείτε εσείς και όχι τα ίδια. Αλλά είναι και δείγμα έλλειψης ενδιαφέροντος αν τα αφήσετε στο… έλεος της μοίρας. Εξηγήστε τους με λογικά επιχειρήματα γιατί είναι σημαντικό όχι λόγου χάρη να περάσουν πρώτοι στην Ιατρική, αλλά να έχουν καλή επίδοση στο σχολείο ώστε να μπορούν να επιλέξουν ό,τι θελήσουν.
-Ενημερώστε τα παιδιά σας: Κάντε τις απαραίτητες συζητήσεις περί σεξ (δείτε εδώ το σχετικό δημοσίευμα του in2life) ή περί κινδύνων με εξαρτήσεις ή ασθένειες που καραδοκούν. 
-Σεβαστείτε τον προσωπικό του χώρο: Για να καταφέρει το παιδί σας την μετάβαση από την εφηβεία στην ωριμότητα της ενήλικης ζωής, θα πρέπει να μάθει την σημασία της ιδιωτικότητας. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα πρέπει να γνωρίζετε πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή, αλλά να του αφήσετε τον απαραίτητο χώρο να αναπτύξει την δική του ιδιωτική ζωή, με την σιγουριά ενός γονιού που το εμπιστεύεται.
-Γνωρίστε τα ανησυχητικά σημάδια: Υπερβολική απώλεια βάρους ή το αντίστροφο, προβλήματα ύπνου, δραστικές αλλαγές προσωπικότητας, συνεχείς απουσίες από το σχολείο και βαθμοί που πέφτουν, αναφορές ακόμη και «για πλάκα» στην ιδέα της αυτοκτονίας, σημάδια χρήσης ουσιών ή παράνομες δραστηριότητες ανήκουν σε όσα θα πρέπει να σας ανησυχήσουν για βαθύτερο πρόβλημα στην ψυχολογία του παιδιού και να σας κάνουν να αναζητήσετε βοήθεια.
-Διαδίκτυο και εφηβεία: Δείτε εδώ τον online οδηγό του σωματείου Μαζί Για Την Εφηβική Υγεία, για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και τους κινδύνους που σχετίζονται με την χρήση του internet από εφήβους.