Δικαιώματα του Παιδιού: Η αθωότητα κινδυνεύει

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Σαν σήμερα, πριν από 23 χρόνια, στις 20 Νοεμβρίου 1989, υπογράφτηκε από τα κράτη-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Πρόκειται για τον πρώτο παγκόσμιο νομικά δεσμευτικό κανόνα για τα δικαιώματα, που όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως πρέπει - ή καλύτερα θα έπρεπε - να απολαμβάνουν. Σύμφωνα όμως με την Unicef, παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από τον ιό του AIDS και από άλλες ασθένειες.

Τι θα έπρεπε να ισχύει

Δικαιώματα στην υγεία, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία, δικαιώματα στην έκφραση γνώμης, στην πληροφόρηση, στην προστασία από διακρίσεις, κακοποίηση και εκμετάλλευση αποτελούν μεταξύ άλλων τα κύρια άρθρα της Σύμβασης. Παρότι η Σύμβαση έχει συνολικά 54 άρθρα, διέπεται από τέσσερις θεμελιώδεις αρχές.

*Μη-Διάκριση (άρθρο 2): Τα παιδιά δεν πρέπει να επωφελούνται, ούτε να υποφέρουν εξ' αιτίας φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, ή εθνικής, κοινωνικής ή εθνοτικής καταγωγής, ή εξ' αιτίας οποιασδήποτε πολιτικής ή άλλης θέσης, εξ' αιτίας της κοινωνικής τους θέσης ή της περιουσίας ή της οικογένειας στην οποία γεννήθηκαν, ή επειδή έχουν κάποια αναπηρία.
*Το Καλύτερο Συμφέρον του Παιδιού (άρθρο 3): Νόμοι και δράσεις που επηρεάζουν παιδιά πρέπει να θέτουν προτεραιότητα στο τι είναι το καλύτερο για εκείνα και να τα ωφελούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
*Επιβίωση, Ανάπτυξη και Προστασία (άρθρο 6): Οι αρχές της χώρας πρέπει να προστατεύουν τα παιδιά και να βοηθούν ώστε να εξασφαλισθεί η ολοκληρωμένη ανάπτυξή τους- φυσική, πνευματική, ηθική και κοινωνική.
*Συμμετοχή (άρθρο 12): Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τη γνώμη τους για τις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους και οι απόψεις τους πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Για να δείτε το πλήρες κείμενο της Σύμβασης, κάντε κλικ εδώ. 

Τι ισχύει τα τελευταία χρόνια στον κόσμο…

Σύμφωνα με έκθεση της Unicef, σχεδόν 2,5 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από μόλις τρεις αιτίες: Πνευμονία, διάρροια και ελονοσία, 165 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών ήταν καχεκτικά το 2011, 18 εκατομμύρια βρέφη στις αναπτυσσόμενες χώρες γεννιούνται λιπόβαρα, 22,4 εκατομμύρια βρέφη δεν προστατεύονται από τις ασθένειες με τακτικούς εμβολιασμούς και πάνω από 70 εκατομμύρια γυναίκες 20-24 ετών παντρεύτηκαν πριν τα 18 τους χρόνια.

Επίσης, 50.000 νεαρά κορίτσια πεθαίνουν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού, περίπου 150 εκατομμύρια παιδιά 5-14 ετών εμπλέκονται στην παιδική εργασία, εκατοντάδες εκατομμύρια παιδιά είναι άμεσα ή έμμεσα θύματα βίας, 3,4 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών σε όλο τον κόσμο ζουν με AIDS και 16,6 εκατομμύρια παιδιά έχουν χάσει τον ένα ή και τους δύο γονείς τους εξ αιτίας του AIDS.

Σύμφωνα με άλλη έκθεση της Unicef, η λιτότητα που επιβάλλεται στους λαούς της Ευρώπης δείχνει το πιο απάνθρωπο πρόσωπό της στα παιδιά. Στην έκθεση, η οποία αποκαλύπτει την έκταση της παιδικής φτώχειας στις προηγμένες οικονομίες του κόσμου, επισημαίνεται ότι περίπου 13 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση (συν την Νορβηγία και την Ισλανδία), στερούνται βασικών αγαθών απαραίτητων για την ανάπτυξή τους. Ταυτόχρονα, 30 εκατομμύρια παιδιά, σε ένα σύνολο 35 χωρών με αναπτυγμένες οικονομίες παγκοσμίως, ζουν σε συνθήκες φτώχειας.

Τα υψηλότερα ποσοστά αποστέρησης παρουσιάζονται σε χώρες όπως Ρουμανία, Βουλγαρία και Πορτογαλία (με ποσοστά πάνω από 70%, 50% και 27% αντίστοιχα) αν και μερικές πλουσιότερες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν ποσοστά αποστέρησης άνω του 10%. Οι Σκανδιναβικές χώρες εμφανίζουν τη χαμηλότερη παιδική αποστέρηση, όλες με ποσοστά κάτω του 3%. «Τα στοιχεία υποστηρίζουν ότι πάρα πολλά παιδιά εξακολουθούν να ζουν χωρίς βασικά πράγματα σε χώρες που έχουν τα μέσα να τα παρέχουν», δηλώνει ο Gordon Alexander, διευθυντής του Γραφείου Ερευνών της Unicef.

Τα καλά νέα

Τα στοιχεία της Unicef από όλο τον κόσμο δείχνουν σημαντικές προόδους που έχουν επιτευχθεί για την προστασία των Δικαιωμάτων των Παιδιών:

* Ο αριθμός των παιδιών κάτω των 5 ετών που πεθαίνουν κάθε χρόνο μειώθηκε από 12 εκατομμύρια το 1990 σε 6,9 εκατομμύρια το 2011.
* Η ανοσοποίηση των παιδιών με το τριπλό εμβόλιο διφθερίτιδας-κοκίτη-τέτανου (DPT3) αυξήθηκε από 75% το 1990 σε 83% το 2011.
* Ο αριθμός των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο μειώθηκε από 115 εκατομμύρια το 2002 σε 61 εκατομμύρια το 2011.
* Η παροχή θεραπευτικής αγωγής για το AIDS σε παιδιά κάτω των 15 ετών αυξήθηκε θεαματικά από το 2005 και μετά, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική.
* Ο αποκλειστικός Μητρικός Θηλασμός των βρεφών κάτω των έξι μηνών αυξήθηκε σχεδόν σε όλες τις περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Και στην Ελλάδα;

Στην έκθεση για την «Κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2012» αναφέρεται ότι τα παιδιά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας υπολογίζονται σε 439.000 και το ποσοστό της παιδικής φτώχειας είναι 23% ενώ αντίστοιχα για το σύνολο της Ευρώπης είναι 20,5%. Δεδομένου ότι η έκθεση βασίζεται, μεταξύ άλλων, σε στοιχεία της Eurostat του 2010, οι παραπάνω αριθμοί ενδέχεται να έχουν μεταβληθεί και η πραγματική κατάσταση να είναι ακόμα πιο δραματική.

Επίσης το 37,1% και το 18,4% των φτωχών παιδιών, διαβιούν σε νοικοκυριά που δηλώνουν αντίστοιχα αδυναμία ικανοποιητικής θέρμανσης και ελλείψεις βασικών ανέσεων στο νοικοκυριό. Με την παιδική εργασία να αγγίζει τα 100.000 παιδιά, τους δείκτες παιδικής παραβατικότητας να αυξάνονται κατακόρυφα, και τις επιδόσεις στην εκπαίδευση να επηρεάζονται αρνητικά από την "κρίση", η έκθεση προειδοποιεί ουσιαστικά για μια άλλη, ανθρωπιστική κρίση που βρίσκεται πιθανότατα προ των πυλών.

Πώς μπορώ να βοηθήσω;

Το παιδί και τα προβλήματά του θα πρέπει να είναι κάθε μέρα στη επικαιρότητα και δεν χρειάζεται να περιμένουμε κάθε χρόνο τις Παγκόσμιες Ημέρες για να ευαισθητοποιηθούμε. Και οι τρεις παρακάτω οργανώσεις δραστηριοποιούνται όλο το χρόνο και ζητούν την βοήθειά μας.

* Action Aid (Αμύντα 1, Παγκράτι, τηλ: 210 9212321). Η ActionAid είναι μια διεθνής μη κυβερνητική αναπτυξιακή οργάνωση για την καταπολέμηση της απόλυτης φτώχειας και της ανισότητας. Δουλεύει σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο μαζί με τους φτωχούς και περιθωριοποιημένους ανθρώπους, για να καταπολεμήσει τη φτώχεια και την αδικία. Η ActionAid Ελλάς, μέσα από τα προγράμματα υποστήριξης που προτείνει, γίνεται η γέφυρα αλληλεγγύης που συνδέει τους Έλληνες πολίτες με τα παιδιά, τις οικογένειες και τις κοινότητες των αναπτυσσόμενων χωρών. Το In2life ενισχύει το έργο της Αction Aid όντας ανάδοχος δύο παιδιών, της μικρής Niragire από το Μούκο της Ρουάντα και του μικρού Duong Hai Deo από την κοινότητα Λάι Τσάου του Βιετνάμ. Γίνετε και εσείς ανάδοχος ενός παιδιού κάνοντας κλικ εδώ.

* Unicef  (Ξενίας 1 Αθήνα, τηλ: 210 74 84 184). Η UNICEF ιδρύθηκε εθελοντικά από τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται πραγματικά για τα παιδιά, στις 11 Δεκεμβρίου του 1946. Στόχος της μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά όλου του κόσμου. Σήμερα, η UNICEF εφαρμόζει προγράμματα συνεργασίας σε περισσότερες από 150 χώρες και περιοχές του κόσμου (Αφρική, Ασία, Νότιο Αμερική και στην Kεντρική & Aνατολική Ευρώπη). Τα προγράμματά της είναι αναπτυξιακού χαρακτήρα, αλλά επίσης παρέχει επείγουσα βοήθεια σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Διατηρώντας την ανεξαρτησία της, τα έσοδα της UNICEF προέρχονται αποκλειστικά από πωλήσεις προϊόντων και τις εθελοντικές συνεισφορές κρατών και ιδιωτών όπως εσείς. Δείτε εδώ πώς μπορείτε να βοηθήσετε.

* Το Χαμόγελου του Παιδιού (Στουρνάρη 16 Αθήνα, τηλ: 210 3306140). Οι στόχοι του Συλλόγου είναι η κατοχύρωση, προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων και συμφερόντων των παιδιών που διαμένουν μέσα στον ελλαδικό χώρο ανεξάρτητα από υπηκοότητα. Δείτε εδώ πως μπορείτε να βοηθήσετε το Χαμόγελο του Παιδιού.