"Αυτός το άρχισε!": Όταν τσακώνονται τα αδέλφια

του Γιώργου Κόκουβα

Οι αδελφικοί τσακωμοί είναι φαινόμενο τόσο παλιό όσο και η ανθρώπινη ύπαρξη – η ιστορία του Κάιν και του Άβελ το αποδεικνύει. Ένταση, ζήλια και διαφορές οδηγούν σε φωνές, καβγάδες, εκδηλώσεις βίας μεταξύ δύο παιδιών, και οι γονείς παίζουν τον ρόλο του διαιτητή, προσπαθώντας να κατευνάσουν τα πνεύματα.

Δεν είναι παράλογο δύο παιδιά να βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, και να τα εκφράζουν με αυτό τον τρόπο – όλοι όσοι έχουμε αδέλφια έχουμε να θυμόμαστε ομηρικούς καβγάδες από την παιδική μας ηλικία. Πότε όμως η κακή αδελφική σχέση πρέπει να εμπνέει ανησυχία; Μήπως και οι ίδιοι οι γονείς δεν είναι τελικά άμοιροι ευθυνών; Η κλινική ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος κ. Μαρία Σαράντη μας μιλά για τις σχέσεις μεταξύ αδελφιών, πώς επηρεάζονται από την γονική στάση και πώς μπορεί μια οικογένεια να διαχειριστεί αυτές της κρίσεις έντασης μεταξύ των νεότερων μελών της.

Αμαρτίες γονέων…

«Η σχέση μεταξύ δύο παιδιών καθρεφτίζει την σχέση μεταξύ των δύο γονέων», αναφέρει η κ. Σαράντη. Αν οι γονείς έχουν μια καλή σχέση μεταξύ τους, η σχέση των παιδιών τους θα αντικατοπτρίζει την αγάπη τους. Αν πάλι οι γονείς τσακώνονται σε καθημερινή βάση και επικοινωνούν προβληματικά, δεν θα έπρεπε να απορούν όταν βλέπουν τα παιδιά τους να αναπαράγουν την ίδια συμπεριφορά.

Άλλη μια αιτία της εμφάνισης έντασης μεταξύ δύο παιδιών είναι η φανερή «αδυναμία» των γονέων στο ένα από αυτά. Το «αδικημένο» παιδί νιώθει παραμελημένο, και το άγχος που δημιουργείται από την αμφισβήτηση της αγάπης του γονιού μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική συμπεριφορά προς το «αντίπαλο δέος». Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στον έλεγχο της έκφρασης αυτής της έντασης, καθώς συχνά τα παιδιά επιλέγουν να την εκδηλώσουν όταν λείπουν οι γονείς – έχετε ακούσει το “όταν λείπει η γάτα…”; Από την άλλη, μας εξηγεί η ειδικός «όταν η ένταση μεταξύ των παιδιών οφείλεται στην ένταση μεταξύ των γονιών, τότε τα πράγματα μπορεί να βελτιώνονται όταν λείπουν οι τελευταίοι».

Επίσης, η κ. Σαράντη μας ενημερώνει για την ειδική περίπτωση ενός παιδιού στο δεύτερο ή στο τρίτο έτος της ζωής του, που ξαφνικά αποκτά αδελφάκι. «Σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρξει βία εκ μέρους του, είναι αναμενόμενο. Το παιδί σε αυτή την ηλικία περνά το ναρκισσιστικό στάδιο της ζωής του και έχει συνηθίσει να είναι ο πρωταγωνιστής στην καθημερινότητα των γονιών του», μας λέει. «Έτσι, όταν έρχεται το νέο μέλος της οικογένειας, νιώθει ότι του “κλέβει” όλο το ενδιαφέρον. Αποτέλεσμα; Τραβάει μαλλιά, χτυπά και εκδηλώνει “εχθρική” συμπεριφορά προς το νεογέννητο αδελφάκι του».

Πώς να αντιμετωπίσετε τους τσακωμούς

Κα’ αρχήν, όταν ο καβγάς εκδηλώνεται με βία, οι γονείς πρέπει να την σταματούν, συμβουλεύει η ειδικός. Από εκεί και έπειτα, το παν είναι η διαχείριση της κατάστασης από τους γονείς. «Και αυτή πρέπει να βασίζεται στην παραίνεση προς τον διάλογο», λέει κατηγορηματικά η κ. Σαράντη. Όπως αναφέρει, η συζήτηση παίζει μεγάλο ρόλο, καθώς πρέπει να εκφραστούν τα συναισθήματα και των δύο παιδιών, ώστε να μην «συσσωρεύονται» αρνητικές σκέψεις στο μυαλό τους και στον ψυχισμό τους. Αυτό σημαίνει επίσης πως οι γονείς δεν θα πρέπει να «κουκουλώνουν» τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών τους: Αν σταματήσει ο καβγάς, δεν σημαίνει πως εξαφανίστηκαν και οι αιτίες που τον προκάλεσαν.

Φυσικά, αφού η κακή σχέση μεταξύ δύο παιδιών καθρεφτίζουν την κακή σχέση των γονιών, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει και την «ίαση» της δικής τους σχέσης, ώστε να γίνουν σωστά πρότυπα για τα παιδιά τους.

Τέλος, στην ειδική περίπτωση του παιδιού που μόλις απέκτησε αδελφάκι, την οποία αναφέραμε προηγουμένως, οι γονείς οφείλουν να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή, καθώς πρόκειται για ευαίσθητο στάδιο της παιδικής ηλικίας: «Θα πρέπει να προετοιμάσουν το παιδί τους για τον ερχομό του άλλου, να του εξηγήσουν πως θα αποκτήσει αδελφάκι και να τον ρωτήσουν πώς νιώθει γι’ αυτό», λέει η κ. Σαράντη. «Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να καταπιέσουν τα αρνητικά του συναισθήματα και την έκφρασή τους. Αντίθετα, θα πρέπει να του εξηγήσουν πως έχει δίκιο να νιώθει κάποια ζήλια για την νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε, να δείξουν κατανόηση και να του ζητήσουν να τους εκφράσει τα συναισθήματά του», καταλήγει.