Μαριονέτες: Όταν το άψυχο παίρνει ζωή

της Έλενας Μπούλια

Η έκθεση μαριονέτας της ομάδας Baruti «Στην άκρη της κλωστής» ήταν ένα βότσαλο που έσκασε άξαφνα στην ξεχασμένη λίμνη της παιδικής φαντασίας μου. Είχα ξαναδεί μαριονέτες πριν πολλά χρόνια, ενώ θυμάμαι αμυδρά να έχω ξαναπαρακολουθήσει και κουκλοθέατρο χωρίς, φαίνεται, να με έχει συγκινήσει ιδιαίτερα. Αυτή τη φορά, όμως, ήταν διαφορετικά. Παρόλο που ο Mr. Dupi, η συγκεκριμένη μαριονέτα, που πρωταγωνιστούσε στο ολιγόλεπτο σόου του Θεάτρου επί Κολωνώ δεν φαινόταν να έχει δημιουργηθεί με ιδιαίτερη εικαστική λεπτομέρεια -δεν ήταν καν από ξύλο- με μάγεψε.

Ο Mr. Dupi εκείνο το βράδυ ερωτεύτηκε σφόδρα! Και αφού κατάφερε να προσεγγίσει την αγαπημένη του, προσπάθησε να την κερδίσει με τραγούδια και ερωτόλογα. Μα πώς μπορεί μια μαριονέτα να ερωτευτεί; Όπως λέει και η ομάδα στο site της «Λες και κάθε φορά που αγγίζουν τους θεατές παίρνουν ένα κομμάτι από την ψυχή τους.» Το δικό μου κομμάτι απλά ξέφυγε για λίγο με σκοπό να ανακαλύψει περισσότερα για τις μαριονέτες, αλλά και το κουκλοθέατρο εν συνεχεία, στην Ελλάδα.

Η μαριονέτα, άλλωστε είναι μία παραλλαγή της κούκλας, με τη διαφορά ότι ελέγχεται και κινείται από τον «μαριονετίστα» μέσω των 10 κλωστών που «κρατούν» 10 κλειδώσεις του σώματός της και τα συνδέουν με έναν ειδικό μηχανισμό. Σύμφωνα με τον διάσημο μαριονετίστα David Currell, «Η μαριονέτα δεν είναι ηθοποιός και το θέατρο μαριονέτας δεν είναι μία μινιατούρα του ανθρώπινου θεάτρου, γιατί όταν ένας ηθοποιός ‘αναπαριστά’, η μαριονέτα ‘είναι’». Ο Oscar Wilde, από την άλλη, έγραψε, «Οι μαριονέτες έχει πολλά πλεονεκτήματα. Δεν διαφωνούν ποτέ. Δεν έχουν άξεστες απόψεις για την τέχνη. Δεν έχουν ιδιωτική ζωή.»

Ξεκινώντας, λοιπόν, από την ομάδα Baruti, η έκθεση της οποίας πραγματοποιείται με αφορμή τα 20 χρόνια του θεάτρου μαριονέτας, ανακάλυψα ότι όλα ξεκίνησαν το 1987 σε ένα διερευνητικό εργαστήρι με αντικείμενο την κατασκευή και εμψύχωση της κούκλας. Με την εμπειρία των χρόνων η ομάδα κατάφερε να δώσει πνοή «σε μαριονέτες που μιμούνται με χάρη και φυσικότητα την ανθρώπινη κίνηση σε μία ατμόσφαιρα παραμυθιού». Ο συνδυασμός εικόνας και μουσικής αναγεννά συναισθήματα καλά κρυμμένα, που είναι δύσκολο να συγκριθούν με οποιαδήποτε άλλα από τα σύγχρονα μέσα τέχνης. Η μουσική άλλωστε είναι η γλώσσα της μαριονέτας.

Παράλληλα με την έκθεση της ομάδας Baruti παραδίδονται και μαθήματα εμψύχωσης και κατασκευής μαριονέτας, καθώς και βίντεο με προβολές από παλαιότερες παραστάσεις. Η έκθεση «…η ζωή κρέμεται από μία κλωστή…» θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Οκτωβρίου, από τις 19.00 μέχρι τις 24.00. (Θέατρο επί Κολωνώ, Λένορμαν & Ναυπλίου 12, Κολωνός, τηλ. 210 51 38 067, 210 24 30 094).

Ακόμα παλαιότερο είναι το Θέατρο Μαριονέτας «Γκότση», το οποίο ιδρύθηκε το 1978 από τον Νίκο Γκότση, με σκοπό να προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα να ψυχαγωγηθούν ποιοτικά και υπεύθυνα με μηνύματα για την Ειρήνη, το περιβάλλον, τη φιλία κ.α. Εδώ και 5 χρόνια, μάλιστα, λειτουργεί και το «Εργαστήριο και Μουσείο Μαριονέτας», όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει πάνω από 50 μαριονέτες, την ιστορία και τους τρόπους κατασκευής τους. Αν θέλετε να αποκτήσετε τη δική σας μαριονέτα μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Γκότση (στο 210 9917470) και να του ζητήσετε αυτό που θέλετε. Το κόστος της κυμαίνεται στα 450 ευρώ.

Αυτές τις μέρες η ομάδα «Γκότση» παρουσιάζει τον «Πήτερ Παν στη Χώρα του Ποτέ» σε μία παράσταση από 12 μαριονέτες που συμμετέχουν στις απίθανες περιπέτειες του αγαπημένου ήρωα, στο Θέατρο Παραμυθιάς (Παραμυθιάς 27 & Μυκάλης, Κεραμεικός, τηλ. 210 99 17 470. Κάθε Κυριακή στις 11:30). Ενώ ταυτόχρονα εκτυλίσσεται και το Θεατρικό Εργαστήρι Μαριονέτας, με τις χαρούμενες περιπέτειες με την Καστανιά, το Έλατο, τα ζώα του Δάσους και τους Χωρικούς. Μέσα σε 2 ώρες τουλάχιστον 60 παιδιά μπορούν να παρακολουθήσουν σεμινάριο για την ιστορία της μαριονέτας και τους τρόπους κατασκευής της (Ταμπά 43, Ηλιούπολη, τηλ. 210 99 17 470).

Κάπου εδώ σταματούν και τα εργαστήρια που εξειδικεύονται στη μαριονέτα στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι συναφείς χώροι τέχνης περιορίζονται στις κούκλες και το κουκλοθέατρο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως και οι κούκλες έχουν λιγότερο ενδιαφέρον. Στο εργαστήρι Μαιρηβή, για παράδειγμα, συναντά κανείς έναν χώρο αφιερωμένο σε εκπαιδευτικά και καλλιτεχνικά προγράμματα με επίκεντρο την κούκλα. Εργαστήρια για παιδιά, παραστάσεις κουκλοθέατρου, βραδιές αφήγησης αλλά και το «Εργοτάξιο», μια επαγγελματική σχολή κουκλοθέατρου, συστεγάζονται σε ένα ανακαινισμένο κτίριο, στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο αξίζει κανείς να επισκεφτεί (Δεληγιώργη 33, Μεταξουργείο, τηλ. 210 52 22 181).

Η ομάδα εικαστικού θεάτρου κούκλας Πράσσειν Άλογα στοχεύει στο να δημιουργήσει ένα καινούργιο ρεύμα στο χώρο του ελληνικού θεάτρου επαναφέροντας την κούκλα στο επίκεντρο των μεγαλύτερων, και ειδικότερα του κοινού χωρίς καλλιτεχνική παιδεία. Αυτό προσπαθεί να το πετύχει με σεμινάρια θεατρικού παιχνιδιού, εμψύχωσης και κατασκευής κούκλας για μικρούς και μεγάλους, αλλά και το Play Therapy, «Από το παραμύθι στην παράσταση, κοιτάζοντας την κούκλα μέσα στα μάτια», ένα παιχνίδι εκτόνωσης ψυχικών συγκρούσεων και ικανοποίησης υποσυνείδητων επιθυμιών για όλες τις ηλικίες. Τέλος, στο Κουκλόσπιτο της ομάδας (Βουλγαροκτόνου 60, Αθήνα, τηλ. 210 64 28 769) στεγάζεται μια μικρή ιδιωτική συλλογή από 30 σπάνιες χειροποίητες κούκλες τις οποίες μπορείτε να θαυμάσετε μετά από συνεννόηση με τους υπευθύνους, αλλά και να τους ζητήσετε να σας φτιάξουν κάποια που θα σας αρέσει.

Άλλα κουκλοθέατρα της Αθήνας είναι: Το «Θέατρο Της Κούκλας», το οποίο ιδρύθηκε το 1978 από τον Τάκη και τη Μίνα Σαρρή, και διοργανώνει παραστάσεις, βραδιές παραμυθιών, μαθήματα κουκλοθέατρου, ενώ δέχεται και επισκέψεις (Ψαρουδάκη 34, Αθήνα, τηλ. 210 86 14 902). Το κουκλοθέατρο «Κοκου-μουκλό», το οποίο αυτές τις μέρες παρουσιάζει την ατμοσφαιρική παράσταση «Η Φαλτσαδούρα και το τρίο της καταστροφής», αφιερωμένη στη μαγεία της μουσικής (Μεγίστης 30-32, Καλλιθέα, τηλ. 210 95 32 236), ενώ ταυτόχρονα διοργανώνει εργαστήρια κουκλοθέατρου και μουσικοκινητικής. Το εργαστήριΑγιούσαγια, μέλος της Unima Ελλάς, που ανήκει στη Διεθνή Ένωση Κούκλας, οργανώνει κατά καιρούς εργαστήρια και παραστάσεις κουκλοθέατρου, όπως την παραδοσιακή κωμική παράσταση "Φασουλής" (για περισσότερες πληροφορίες καλέστε τον κ. Μαρκόπουλο στο 210 51 41 252). Η «Κιβωτός Μύθων» η οποία από 28 Οκτωβρίου θα ανεβάζει την παράσταση «Οι περιπέτειες του Πινόκιο», της περίφημης μαριονέτας, στην Παραμυθοχώρα (Αναπαύσεως 14 & Τυρταίου 1, Μετς, τηλ. 210 92 16 346).

Αν, τέλος, βρεθείτε στο εξωτερικό και αναζητήσετε θέατρα μαριονέτας, χρήσιμο είναι να γνωρίζετε πως από τα κορυφαία του είδους είναι το Θέατρο Μαριονέτας στη Βιέννη, το οποίο αυτές τις μέρες παρουσιάζει τον «Μαγικό Αυλό», μία παράσταση όπερας με εκπληκτικές μαριονέτες συνοδεία της Φιλαρμονικής του Βερολίνου. Το Διεθνές Ινστιτούτο Τέχνης της Μαριονέτας στην Πράγα, με την πλέον έμπειρη Ακαδημία Μαριονέτας, το μοναδικό Μουσείο Μαριονέτας και το Θέατρο, το οποίο αυτές τις μέρες παρουσιάζει την εξαιρετική όπερα μαριονέτας «Don Giovanni». Και το Θέατρο Μαριονέτας του Άμστερνταμ, το οποίο από 20 μέχρι 28 Οκτωβρίου θα παρουσιάζει -και αυτό- τη μοναδική παράσταση όπερας του Μότσαρτ «Die Zauberflote» (Ο Μαγικός Αυλός).

Επισκεφθείτε τα site των Θεάτρων Μαριονέτας και παρακολουθήστε video με αποσπάσπασματα από παλιά και νέα θεατρικά. Θα εκπλαγείτε με τις παραστάσεις του εξωτερικού και θα συμφωνήσετε πως… η μαριονέτα στην Ελλάδα είναι -δυστυχώς- ακόμα πολύ μικρή.