Στο ΕΑΠ η ανάγκη... γίνεται (δημόσια) Ιστορία
Το νέο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ανοιχτού Πανεπιστημίου φιλοδοξεί να δημιουργήσει τους επιστήμονες που θα μεταφέρουν την Ιστορία πιο κοντά στο κοινό.
Ένα νέο και εξαιρετικά ενδιαφέρον μεταπτυχιακό πρόγραμμα «τρέχει» από το προηγούμενο εξάμηνο στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ). Οι εκπαιδευτικοί του σκοποί συνδυάζουν την γνώση του επαγγέλματος του ιστορικού με την επικοινωνία.
Το μεταπτυχιακό στην Δημόσια Ιστορία αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει ιστορικούς, αποφοίτους ανθρωπιστικών σχολών, δημοσιογράφους, εργαζόμενους σε αρχεία και μουσεία και γενικότερα όσους διαχειρίζονται πολιτισμικό κεφάλαιο, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη χρήση του παρελθόντος στη δημόσια σφαίρα. Τι είναι όμως η «Δημόσια Ιστορία» και ποια η διαφορά της με την «άλλη» Ιστορία; Σύμφωνα με τον κυρίαρχο ορισμό, Δημόσια Ιστορία είναι η επιστημονική γνώση που εκτείνεται έξω από τα στενά ακαδημαϊκά όρια. H επιστημονική γνώση που ξεκινά από το εσωτερικό της ιστορικής κοινότητας με στόχο να διαδοθεί στην ευρύτερη κοινωνία και να διαμορφώσει με αυτόν τον τρόπο μια μαζική ιστορική κουλτούρα, η οποία να υπακούει στους κανόνες και την ηθική της επιστήμης.
Πρακτικά, λένε οι ιστορικοί, Δημόσια Ιστορία δεν είναι μια διαφορετική ιστορία, αλλά αφορά το ταξίδι της ιστορικής πληροφορίας, μετά την επιστημονική παραγωγή της. Η Δημόσια Ιστορία δεν εφευρέθηκε από τους ιθύνοντες του Ανοικτού Πανεπιστημίου, ούτε δημιουργήθηκε από τους διδάσκοντες του μεταπτυχιακού προγράμματος· υπήρχε από τότε που υπάρχει και η επίσημη Ιστορία. Η πιο προφανής παρουσία της εντοπίζεται στη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο. Άλλες μορφές που παίρνει και που, ίσως, επίσης να μην τις αναγνωρίζουμε ως πτυχές της, είναι οι τηλεοπτικές εκπομπές Ιστορίας, τα ιστορικά ντοκυμαντέρ, το στήσιμο μιας μουσειακής έκθεσης, τα άρθρα ιστορικών σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας κ.α.. «Δημοσία ιστορία μπορεί να είναι και μια πρωτοβουλία σύστασης μιας συλλογικότητας, όπως οι ομάδες προφορικής Ιστορίας, στις οποίες μαθαίνουν οι ίδιοι οι πολίτες να παράγουν ιστορία», λέει ο εκ των διδασκόντων στο πρόγραμμα, Μενέλαος Χαραλαμπίδης. «Δημόσια ιστορία είναι το άνοιγμα της ιστορίας στο κοινό», προσθέτει.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο κ. Χαραλαμπίδης, η καινοτομία του συγκεκριμένου προγράμματος προκύπτει από τον συνδυασμό των δύο αξόνων όπου κινείται: Αφενός εκπαιδεύει τον φοιτητή με παραδοσιακό τρόπο στην ιστορία, δηλαδή αυτός διδάσκεται μεθοδολογία, ιστοριογραφία και άλλα παρόμοια θεωρητικά εργαλεία, και αφετέρου τον μαθαίνει να διοχετεύει τα προϊόντα της ιστορικής έρευνας στο ευρύ κοινό.
Ο κ. Χαραλαμπίδης τονίζει ιδιαίτερα ότι η καλλιέργεια των τρόπων επικοινωνίας του ιστορικού με το ενδιαφερόμενο κοινό δεν πρέπει να συνεπάγεται καμία έκπτωση στην επιστημονικότητα του προς επικοινωνία υλικού. «Σε αυτό το μεταπτυχιακό μαθαίνουμε να κάνουμε Ιστορία και παράλληλα το πώς αυτή την επιστημονική γνώση την κάνουμε πράξη. Δηλαδή το πώς η έρευνα που θα κάνει κάποιος μπορεί να μετατραπεί σε ένα ιστορικό ντοκυμαντέρ, σε μια εκπομπή στο διαδίκτυο ή σε ένα θεατρικό έργο», συνοψίζει.
Πώς θα λειτουργήσει στον δημόσιο διάλογο η ανάπτυξη της Δημόσιας Ιστορίας που ήδη συντελείται; Η ιστορία στα χέρια του πολύ κόσμου δεν υπάρχει κίνδυνος να επιτείνει φαινόμενα όπως αυτά που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια με πολιτική και συχνά κομματική χρήση της ιστορίας στον δημόσιο χώρο; ρωτώ τον κ. Χαραλαμπίδη.
«Ο αντίστροφος κίνδυνος υπάρχει: Επειδή οι ιστορικοί δεν έχουν ποτέ μπει στον χώρο της δημόσια ιστορίας, ουσιαστικά είναι ένα ξέφραγκο αμπέλι, χωρίς κανένα κανόνα λειτουργίας- και εννοώ επιστημονικό κανόνα. Αν θέλουμε η Ιστορία να έχει κάποιο λόγο στην κοινωνία, ο βασικότερος δρόμο είναι η ενασχόληση με τη Δημόσια Ιστορία. Έτσι, οι ιστορικοί θα διαμορφώσουν μια μεθοδολογία σαν αυτή που υπάρχει στον ακαδημαϊκό χώρο. Να μπορέσει αυτός που ενδιαφέρεται για την ιστορία να διακρίνει αυτόν που χρησιμοποιεί την επίφαση της ιστορικής «αλήθειας» για να εξυπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες, από αυτόν που πραγματικά υπηρετεί την επιστήμη της Ιστορίας. Και βέβαια, ταυτόχρονα, να διευρύνουμε τον αριθμό των ανθρώπων που ασχολούνται με την Ιστορία. Να τους δείξουμε ότι η Ιστορία είναι σημαντική για την ίδια τους την καθημερινότητα και όχι απλά ένα χόμπι κάποιον περίεργων τύπων με χοντρά γυαλιά που κάθονται σε υπόγεια και σε γραφεία σκονισμένα. Περιχαρακωμένη στο αμιγώς ακαδημαϊκό της πλαίσιο, η ιστορία θα καταντήσει στο τέλος να αφορά πολύ λίγους και θα έχουμε το φαινόμενο οι ιστορικοί να έχουμε πάει όχι στο φεγγάρι, αλλά στον Πλούτωνα, και ο πολύς κόσμος να πιστεύει ακόμη ότι υπήρχε κρυφό σχολειό ή ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης».
Στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα περιλαμβάνονται εννέα θεματικές ενότητες, στις οποίες προστίθεται και η απαιτούμενη στο τέλος διπλωματική εργασία, ενώ ο απόφοιτος έχει στα χέρια του έναν τίτλο σπουδών ισότιμο με τους μεταπτυχιακούς τίτλους όλων των άλλων ιστορικών τμημάτων των ελληνικών ΑΕΙ.
Η προθεσμία για νέες αιτήσεις συμμετοχής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας είναι μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2018. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο site του Ανοιχτού Πανεπιστημίου www.eap.gr.
Δ. Γλ.
