Όταν η Τέχνη άλλαξε τον κόσμο…
Συναυλίες, βιβλία, πίνακες, φωτογραφίες και ταινίες που άλλαξαν τον κόσμο και τον τρόπο που τον βλέπουμε.
Μπορεί η Τέχνη να αλλάξει τον κόσμο; Αν αλλαγή σημαίνει αφύπνιση, προειδοποίηση και ιδεολογική επιρροή, τότε σίγουρα μπορεί. Και τα παρακάτω… έργα και ημέρες της λογοτεχνίας, της μουσικής, της ζωγραφικής, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Ο Bruce Springsteen τραγουδά πίσω από το Τείχος του Βερολίνου
Λίγους μήνες προτού πέσει το τείχος, ένας Αμερικανός στέκεται μπροστά σε 300.000 αλαλάζοντες κατοίκους της Ανατολικής Γερμανίας και ζητά να γκρεμιστεί αυτό το σύμβολο του ψυχρού πολέμου και του διχασμού. Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Springsteen είχε δώσει συναυλία στο δυτικό Βερολίνο, και όταν απαγορεύτηκε η είσοδος στους ανατολικούς, αποφάσισε να πάει ο ίδιος στα λημέρια τους και να τους ξεσηκώσει, σε μια βραδιά που θεωρείται ψυχολογική προθέρμανση των Γερμανών λίγο πριν το γκρέμισμα.
Η λογοτεχνία προβλέπει και προειδοποιεί τον σύγχρονο κόσμο
Το 1984 του Τζορτζ Όργουελ και ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος του Άλντους Χάξλεϊ είναι θαυμαστά δείγματα του πώς μπορεί η λογοτεχνία να αφυπνίσει τον κόσμο και να προειδοποιήσει ή ακόμα και να προβλέψει όσα θα συμβούν στον μοντέρνο κόσμο. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα σε δυστοπικούς κόσμους που περιγράφουν τα παραπάνω βιβλία, καταφέρνουν να στερήσουν από τον απλό άνθρωπο την μοναδικότητά του, την ελευθερία του και τα προσωπικά του δεδομένα, σε δύο ιστορίες τεχνολογικής υποταγής του ανθρώπου που δικαίως θεωρήθηκαν προφητικές.
Ο Πικάσο ζωγραφίζει την Guernica
Τον χειμώνα του 1937, τα ισπανικό κράτος αναθέτει στον Πικάσο την δημιουργία ενός έργου για να εκπροσωπήσει τη χώρα στην έκθεση του Παρισιού. Την ίδια άνοιξη, οι δυνάμεις του Χίτλερ βομβαρδίζουν ανελέητα την βασκική πόλη της Guernica. Ο Πικάσο εμπνέεται και παραδίδει ένα έργο, που δεν άλλαξε μόνο την Ιστορία της τέχνης και του κυβισμού, αλλά έγινε και το πιο δυνατό σύμβολο ενάντια στα εγκλήματα της ανθρωπότητας και στην πολεμική αγριότητα, ιδιαίτερα απέναντι στον άμαχο πληθυσμό.
Το Live Aid ανακουφίζει τον τρίτο κόσμο
Τον Ιούλιο του 1985, δύο συναυλίες που δίνονται παράλληλα σε Ευρώπη και Αμερική συγκεντρώνουν ονόματα όπως ο Μικ Τζάγκερ, ο Φιλ Κόλινς και οι Whο, και μαζεύουν πάνω από 140 εκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσουν την Αιθιοπία, η οποία μαστίζεται από λιμό. Τις συναυλίες παρακολούθησαν σε ζωντανή αναμετάδοση πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι.
Το κορίτσι του ναπάλμ σταματά έναν πόλεμο
Είναι 1973 και τα ψυχροπολεμικά μέτωπα δυναμιτίζουν το κλίμα μεταξύ Βόρειου και Νότιου Βιετνάμ. Ο φωτογράφος Nick Ut, λίγο μετά τον βομβαρδισμό του Νοτίου Βιετνάμ από δυνάμεις που υποστήριζαν οι ΗΠΑ, απαθανατίζει την εικόνα ενός εννιάχρονου κοριτσιού με εγκαύματα από ναπάλμ, μια εικόνα που εκτός από ένα Πούλιτζερ, «απέσπασε» και την κινητοποίηση του δυτικού κόσμου, η κοινή γνώμη του οποίου οδήγησε σε ένα βαθμό στο τέλος ενός μακροχρόνιου πολέμου.
Ο κινηματογράφος χτίζει (επικίνδυνες) ιδεολογίες
Δεν είναι πρωτοφανές ένα κινηματογραφικό έργο να χρησιμοποιείται για προπαγανδιστικούς σκοπούς ή για την διάδοση πολιτικών μηνυμάτων – ο Γκρίφιθ το έκανε πρώτος στις ΗΠΑ και ο Αϊζενστάιν στη Ρωσία. Στην περίπτωση της «Δύναμης της Θέλησης» όμως, του φιλμ που ανέθεσε ο Χίτλερ στη Λένι Ρίφενσταλ να γυρίσει για να τον καταστήσει είδωλο της αλλαγής στη Γερμανία, αποκαλύφθηκε περίτρανα η δύναμη της έβδομης τέχνης. Ο επικός τρόπος που η ταινία παρουσίασε την αποδοχή των ιδεών του Γ’ Ράιχ ήταν σε σημαντικό βαθμό συνυπαίτιος όσων έγιναν στην Ευρώπη στη συνέχεια.
To Woodstock παντρεύει μουσική και ειρήνη
Πέντε δεκαετίες περίπου πέρασαν από εκείνο το μαγικό τριήμερο του 1969, στο οποίο τεράστια ονόματα της ροκ σκηνής και μισό εκατομμύριο θεατές έζησαν την απόλυτη "ισότητα και ελευθερία", σε μια στιγμή που καθόρισε το μέλλον όχι μόνο της μουσικής αλλά και των κινημάτων της επόμενης δεκαετίας.
Ο Bruce Springsteen τραγουδά πίσω από το Τείχος του Βερολίνου
Λίγους μήνες προτού πέσει το τείχος, ένας Αμερικανός στέκεται μπροστά σε 300.000 αλαλάζοντες κατοίκους της Ανατολικής Γερμανίας και ζητά να γκρεμιστεί αυτό το σύμβολο του ψυχρού πολέμου και του διχασμού. Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Springsteen είχε δώσει συναυλία στο δυτικό Βερολίνο, και όταν απαγορεύτηκε η είσοδος στους ανατολικούς, αποφάσισε να πάει ο ίδιος στα λημέρια τους και να τους ξεσηκώσει, σε μια βραδιά που θεωρείται ψυχολογική προθέρμανση των Γερμανών λίγο πριν το γκρέμισμα.
Η λογοτεχνία προβλέπει και προειδοποιεί τον σύγχρονο κόσμο
Το 1984 του Τζορτζ Όργουελ και ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος του Άλντους Χάξλεϊ είναι θαυμαστά δείγματα του πώς μπορεί η λογοτεχνία να αφυπνίσει τον κόσμο και να προειδοποιήσει ή ακόμα και να προβλέψει όσα θα συμβούν στον μοντέρνο κόσμο. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα σε δυστοπικούς κόσμους που περιγράφουν τα παραπάνω βιβλία, καταφέρνουν να στερήσουν από τον απλό άνθρωπο την μοναδικότητά του, την ελευθερία του και τα προσωπικά του δεδομένα, σε δύο ιστορίες τεχνολογικής υποταγής του ανθρώπου που δικαίως θεωρήθηκαν προφητικές.
Ο Πικάσο ζωγραφίζει την Guernica
Τον χειμώνα του 1937, τα ισπανικό κράτος αναθέτει στον Πικάσο την δημιουργία ενός έργου για να εκπροσωπήσει τη χώρα στην έκθεση του Παρισιού. Την ίδια άνοιξη, οι δυνάμεις του Χίτλερ βομβαρδίζουν ανελέητα την βασκική πόλη της Guernica. Ο Πικάσο εμπνέεται και παραδίδει ένα έργο, που δεν άλλαξε μόνο την Ιστορία της τέχνης και του κυβισμού, αλλά έγινε και το πιο δυνατό σύμβολο ενάντια στα εγκλήματα της ανθρωπότητας και στην πολεμική αγριότητα, ιδιαίτερα απέναντι στον άμαχο πληθυσμό.
Το Live Aid ανακουφίζει τον τρίτο κόσμο
Τον Ιούλιο του 1985, δύο συναυλίες που δίνονται παράλληλα σε Ευρώπη και Αμερική συγκεντρώνουν ονόματα όπως ο Μικ Τζάγκερ, ο Φιλ Κόλινς και οι Whο, και μαζεύουν πάνω από 140 εκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσουν την Αιθιοπία, η οποία μαστίζεται από λιμό. Τις συναυλίες παρακολούθησαν σε ζωντανή αναμετάδοση πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι.
Το κορίτσι του ναπάλμ σταματά έναν πόλεμο
Είναι 1973 και τα ψυχροπολεμικά μέτωπα δυναμιτίζουν το κλίμα μεταξύ Βόρειου και Νότιου Βιετνάμ. Ο φωτογράφος Nick Ut, λίγο μετά τον βομβαρδισμό του Νοτίου Βιετνάμ από δυνάμεις που υποστήριζαν οι ΗΠΑ, απαθανατίζει την εικόνα ενός εννιάχρονου κοριτσιού με εγκαύματα από ναπάλμ, μια εικόνα που εκτός από ένα Πούλιτζερ, «απέσπασε» και την κινητοποίηση του δυτικού κόσμου, η κοινή γνώμη του οποίου οδήγησε σε ένα βαθμό στο τέλος ενός μακροχρόνιου πολέμου.
Ο κινηματογράφος χτίζει (επικίνδυνες) ιδεολογίες
Δεν είναι πρωτοφανές ένα κινηματογραφικό έργο να χρησιμοποιείται για προπαγανδιστικούς σκοπούς ή για την διάδοση πολιτικών μηνυμάτων – ο Γκρίφιθ το έκανε πρώτος στις ΗΠΑ και ο Αϊζενστάιν στη Ρωσία. Στην περίπτωση της «Δύναμης της Θέλησης» όμως, του φιλμ που ανέθεσε ο Χίτλερ στη Λένι Ρίφενσταλ να γυρίσει για να τον καταστήσει είδωλο της αλλαγής στη Γερμανία, αποκαλύφθηκε περίτρανα η δύναμη της έβδομης τέχνης. Ο επικός τρόπος που η ταινία παρουσίασε την αποδοχή των ιδεών του Γ’ Ράιχ ήταν σε σημαντικό βαθμό συνυπαίτιος όσων έγιναν στην Ευρώπη στη συνέχεια.
To Woodstock παντρεύει μουσική και ειρήνη
Πέντε δεκαετίες περίπου πέρασαν από εκείνο το μαγικό τριήμερο του 1969, στο οποίο τεράστια ονόματα της ροκ σκηνής και μισό εκατομμύριο θεατές έζησαν την απόλυτη "ισότητα και ελευθερία", σε μια στιγμή που καθόρισε το μέλλον όχι μόνο της μουσικής αλλά και των κινημάτων της επόμενης δεκαετίας.
