Οι μεγαλύτερες κομπίνες της ιστορίας

Το να εξαπατήσεις κάποιον δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Οι άνθρωποι είναι φύσει φτιαγμένοι ώστε να δέχονται το ψέμα ως αλήθεια. Σε αυτό το ελάττωμα στηρίχτηκαν οι παρακάτω... εξυπνίδηδες και κατέληξαν με μπόλικα εκατομμύρια στις τσέπες τους – και μετά στην φυλακή.

Κάν’το όπως ο Ponzi
Είναι ο τύπος που μας έρχεται στο νου όταν ακούμε τον όρο «κομπίνα». Το 1903 και σε ηλικία 21 ετών, ο Ιταλός Charles Ponzi φτάνει στις ΗΠΑ με 2,5 δολάρια στις τσέπες του. Τον Ιούλιο του 1920 τα εισοδήματά του έφταναν τα 200.000 δολάρια την ημέρα. Πώς έγινε αυτό; Αφού έστησε μια εταιρεία φάντασμα, έπεισε πολύ κόσμο να επενδύσει ό,τι ποσό ήθελε σε εκείνον με την δέσμευση ότι θα είχαν κέρδος 50% επί του ποσού το οποίο επένδυαν κάθε ενενήντα ημέρες. Και πράγματι είχαν. Μόνο που τα «κέρδη» τους ήταν χρήματα άλλων οι οποίοι με την σειρά τους έμπαιναν και αυτή στην «πυραμίδα». Η απάτη του ιταλού μετανάστη αποκαλύφθηκε τον Αύγουστο του 1920, έπειτα από δημοσίευμα της εφημερίδας "The Boston Globe". Ο ίδιος έμεινε πέντε χρόνια σε ομοσπονδιακή φυλακή και εννέα χρόνια σε πολιτειακή φυλακή των ΗΠΑ. Βγήκε οριστικά από τη φυλακή το 1934 και απελάθηκε στην Ιταλία.

Και όπως ο Madoff
Προφανώς μεγάλος λάτρης του Ponzi, o Bernard Madoff ξεκίνησε ως ιδιοκτήτης της επενδυτικής εταιρείας Bernard L. Madoff Investment Securities. Αρχικά η επιχείρησή του λειτούργησε ως trader εταιρειών, όμως χάρη στις τεχνολογίες που ενσωμάτωσε, μεγάλωσε και έφτασε το 2008 να είναι η έκτη μεγαλύτερη στην Wall Street. Η επιχείρηση του μεγάλωσε τόσο χάρη στην υψηλή και σταθερή απόδοση που έδινε στους επενδυτές. Όμως τα πράγματα δεν ήταν όπως φαίνονταν. Στηριζόμενος στη μέθοδο Ponzi, ο Madoff χρησιμοποιούσε τα χρήματα από νέους, εισερχόμενους επενδυτές για την αποπληρωμή των υποσχόμενων αποδόσεων προς τους παλαιότερους. Κανείς δεν τον πήρε χαμπάρι μέχρι το 1999, όταν ένας Έλληνας ψιλιάστηκε την απάτη, και κατήγγειλε την Bernard Madoff στη SEC, την αμερικάνικη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. H SEC δεν έλαβε κανένα μέτρο, μέχρι το 2001 όταν ο Harry Markopolos ξανάστειλε υπόμνημα, μεγαλύτερης έκτασης. Ο Madoff συνελήφθη για πρώτη φορά το 2008, οκτώ χρόνια μετά την κατάθεση της πρώτης αναφοράς του.

Πουλιέται ο Πύργος του Άιφελ;
Πουλιέται, αρκεί να ξέρεις πώς. Το 1925 και ενώ η Γαλλία προσπαθούσε να μαζέψει τα κομμάτια της από τον πόλεμο, τα έξοδα για την συντήρηση του διάσημου πύργου ήταν υπερβολικά. Ένας τύπος με το όνομα Victor Lustig, θέλοντας να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, υποκρίθηκε έναν κυβερνητικό εκπρόσωπο, υπερέβαλε σε υπερβολικό βαθμό τα γνωστά στους πολίτες προβλήματα συντήρησης και εν τέλει κατάφερε να… πουλήσει τον Πύργο σε έναν πλούσιο ιδιοκτήτη μάντρας με παλιοσίδερα, τον Andre Poisson, ο οποίος θα τον μετέτρεπε σε παλιοσίδερα. Το ποσό που εξασφάλισε από αυτήν την ανεκδιήγητη αγοραπωλησία είναι άγνωστο μέχρι στιγμής, ενώ η απάτη άργησε να αποκαλυφθεί αφού ο ίδιος ο Poisson δεν ήθελε να γίνει γνωστό το σκάνδαλο.

Το τρίο που τους κορόιδεψε όλους
Οι Giles Darby, David Bermingham και Gary Mulgrew ήταν τρεις τραπεζίτες, οι οποίοι είχαν αναλάβει τις συναλλαγές της National Westminster Bank με την αμερικάνικη εταιρεία ενέργειας Enron. Οι τρεις τους δούλευαν και στη Greenwich NatWest, η οποία είχε μετοχές στην θυγατρική μιας συνεργάτιδας εταιρείας της Enron εν ονόματι Swap Sub. Βρισκόμενο μεταξύ τριών κολοσσιαίων εταιρειών, το τρίο κατάφερε τον Μάρτιο του 2000 να πείσει την National Westminster Bank να πουλήσει το μερίδιό που είχε στην Swap Sub πίσω στην Enron για μόλις… ένα εκατομμύριο δολάρια. Αφού ρευστοποίησαν τις μετοχές που είχε ιδιοποιηθεί ο Bermingham δύο ημέρες αργότερα, το «τρίο» αποκόμισε κέρδη ύψους επτά εκατομμυρίων δολλαρίων.

Οι πίνακες του Van Meegeren
Ο ζωγράφος Han van Meegeren ένιωθε πως δεν τον εκτιμούν αρκετά, κι έτσι σκέφτηκε να αναγκάσει με ένα κόλπο τους κριτικούς να παραδεχθούν πως είναι μια ιδιοφυΐα. Ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα όταν η εικαστική κοινότητα αναζητούσε το αν ο σπουδαίος ζωγράφος Vermeer είχε ζωγραφίσει μια σειρά από πίνακες με βιβλική θεματολογία. Ο van Meegeren σκέφτηκε να «πλαστογραφήσει» ένα από αυτά τα έργα, αφιέρωσε πολύ κόπο και χρόνο σε λεπτομέρειες όπως πλαστές ρωγμές και χρώμα που έμοιαζε αιώνων. Μόλις τον «ανακάλυψαν» οι κριτικοί, τον θεώρησαν έναν αυθεντικό Vermeer. Ο Meegeren «γλυκάθηκε» και βάλθηκε να ζωγραφίσει κι άλλους «Vermeer», αλλά έκανε το μοιραίο λάθος: Πούλησε έναν από αυτούς σε επιφανές στέλεχος του Ναζιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Οι συμμαχικές δυνάμεις θεώρησαν πως ήταν ένας συνωμότης που πούλησε «εθνικό θησαυρό» στον εχθρό. Το ψέμα γύρισε μπούμερανγκ, και πλέον ο van Meegeren προσπαθούσε να πείσει πως ο ίδιος είχε ζωγραφίσει τον πίνακα. Για να αθωωθεί, αναγκάστηκε να… ξαναζωγραφίσει έναν Vermeer ενώπιων των αρχών. Ο ζωγράφος πέθανε από καρδιακή προσβολή, δύο μήνες μετά από αυτή την δίκη.

Νικόλας Γεωργιακώδης