Ο δαίμων του τυπογραφείου: Όταν η δημοσιογραφία δεν έχει κέφια

της Ηρώς Κουνάδη 

Πολύ λυπούμαστε αν το μαθαίνετε πρώτα από εμάς, αλλά τα εξώφυλλα των εφημερίδων, τους τίτλους των ειδήσεων και τα ρεπορτάζ που διαβάζετε σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, τα γράφουν άνθρωποι. Άνθρωποι που μπορεί να τύχει μια μέρα να βιάζονται να φύγουν από το γραφείο για να πάνε στο πρώτο ραντεβού με τη γυναίκα/ τον άντρα των ονείρων τους, να θρηνούν το χρυσόψαρό τους που πέθανε ή απλώς να βαριούνται. Οι αναμάρτητοι που μόλις συνοφρυώθηκαν, παρακαλούνται να σκεφτούν πως, αν μη τι άλλο, οι ειδήσεις/ τα ρεπορτάζ/ οι τίτλοι που γράφτηκαν βιαστικά ή βαριεστημένα μας κάνουν μέχρι σήμερα να γελάμε. Εσείς τι καταφέρνετε σε μια αντιπαραγωγική μέρα στη δουλειά;

Για του λόγου το αληθές, συγκεντρώσαμε μερικά από τα καλύτερα παραδείγματα-λάθη τα οποία η σύγχρονη δημοσιογραφία επιμένει να αποδίδει στον «δαίμονα του τυπογραφείου» -κι ας πλησιάζει επικίνδυνα η εποχή που, μαζί με τους δαίμονες, θα πάψουμε να πιστεύουμε ότι υπάρχουν και τυπογραφεία.

Οι διεθνείς δαίμονες… 

- «Κάντε κλικ εδώ για να συγκρίνετε τα μοντέλα». Πού είναι το λάθος εδώ; Πουθενά, αν εξαιρέσεις ότι η παραπάνω φράση είναι τυπωμένη σε εφημερίδα. Η κλασική παγίδα του 21ου αιώνα λέγεται αναδημοσίευση από ηλεκτρονικό σε έντυπο μέσο, και είναι απλή: αρκεί να σκέφτεσαι σαν γνήσιο τέκνο του internet, και δεν θα προσέξεις τη μικρή πλην σημαντική λεπτομέρεια πριν το κομμάτι πάρει το δρόμο του για το τυπογραφείο.

- «Ο μορφωτικός δείκτης του Missippi παρουσιάζει βελτίωση». Και αυτός ο τίτλος, με τα πηχυαία γράμματα, στον οποίο λείπει μια συλλαβή από το όνομα της πολιτείας, είναι η καλύτερη απόδειξη.

- «Η Νταϊάνα ήταν ακόμα ζωντανή ώρες πριν πεθάνει». Ωραιότατες εναλλακτικές θα ήταν τα «η Νταϊάνα βρέθηκε νεκρή μετά τον θάνατό της», ή «η Νταϊάνα ζούσε όταν γεννήθηκε».

- «Ο Tiger Woods παίζει με τα δικά του μπαλάκια, λέει η Nike». Προφανώς και το δημοσίευμα αναφέρεται στον θρύλο του γκολφ και το άθλημα που τον έκανε διάσημο. Τι σκεφτήκατε;

- «Τα θύματα των ανθρωποκτονιών σπανίως μιλούν στην αστυνομία». Εξαίρεση αποτελούν όσοι εξ αυτών καταλήγουν ζόμπι, και σηκώνονται από τον τάφο για να πάνε να καταθέσουν στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα.

- «Δολοφόνος λέει ότι ο ντετέκτιβ κατέστρεψε την υπόληψή του». Θα ήταν ο ίδιος που διαπίστωσε ότι η Νταϊάνα ήταν νεκρή μετά τον θάνατό της. Ή ότι τα θύματα των ανθρωποκτονιών σπανίως μιλούν στην αστυνομία.

- «Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι εφηβικές εγκυμοσύνες μειώνονται σημαντικά μετά την ηλικία των 25». Μετά τα 30, δε, σχεδόν εξαφανίζονται. Καμία έφηβη δεν μένει έγκυος στα 35 της.

- «Μονόχειρας επικροτεί την καλοσύνη των ξένων». Ναι, δεν σας ακούγεται αστείο –γιατί η αγγλική λέξη στον τίτλο είναι “applauds” που μεταφράζεται κυριολεκτικά «χειροκροτεί» και, μεταφορικά, «επικροτεί». Καλύτερα τώρα;


…Και το ελληνικό δαιμόνιο

- Τα ημερολόγια δείχνουν 15 Αυγούστου του 1940. Μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα δημοσιεύει το ρεπορτάζ του ανταποκριτή της στην Τήνο, με τις γλαφυρές περιγραφές περί πανηγυριού και προσκυνητών, και το ευλαβές κλείσιμο «έγιναν τα συνήθη θαύματα». Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο ανταποκριτής έχει προτιμήσει, αντί για την Τήνο, έναν κοντινότερο και ωραιότερο προορισμό, οπότε στο τηλεγράφημα περιγράφει αυτά που υποθέτει ότι συνέβησαν –«στο κάτω κάτω τα ίδια γίνονται κάθε χρόνο, πού να τρέχεις» μπορούμε να τον φανταστούμε να επιχειρηματολογεί. Επειδή, όμως, ο νόμος του Μέρφι βρίσκει πάντα την εφαρμογή του την χειρότερη στιγμή, εκείνη ακριβώς είναι η χρονιά που συμβαίνει τελικά κάτι διαφορετικό Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο: ο τορπιλισμός της «Έλλης» από τους Ιταλούς, ο οποίος φυσικά έλειπε από το ρεπορτάζ.

- Πολύ πιο πρόσφατα, τον Ιούνιο του 2009, το Βήμα της Κυριακής έγραφε για τα «χαμόγελα που δεν έκρυψαν την ψυχρότητα» μεταξύ Καραμανλή και Ερντογάν, όταν ο τελευταίος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα με αφορμή τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης. Το πρόβλημα ήταν πως η επίσκεψη δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ο Ερντογάν αρρώστησε, και η εφημερίδα έτρεξε να μαζέψει τα σπασμένα λέγοντας ότι «οι ανεπίσημες αλλά έγκυρες πηγές (δηλ. άτομα του επιτελείου των ηγετών) αφήνουν να διαρρέουν προς τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους πληροφορίες για τη συνάντηση και τις εκατέρωθεν θέσεις και αρκετοί δημοσιογράφοι συντάσσουν βάσει αυτών των πληροφοριών τα κείμενά τους και τα παραδίδουν προς δημοσίευση προτού λήξει η συνάντηση…»

- Το epicnews.gr είναι ένα site… επικό, το οποίο έχει παρασύρει πολλές φορές τα ελληνικά media σε επικές γκάφες. Οι ειδήσεις του είναι όλες προϊόντα φαντασίας, κι αν αυτή είναι μια πληροφορία που κατέχεις, μια ματιά στην πρώτη σελίδα του εγγυάται γέλιο μέχρι δακρύων. Αν, όμως, σερφάρεις ως αδαής δημοσιογράφος αναζητώντας τις ειδήσεις που μπορεί να σου έχουν ξεφύγει, τότε το πράγμα γίνεται επικίνδυνο. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι οι πασπαλισμένοι με κοκαΐνη κουραμπιέδες που μοιράζονταν σε κηδεία –και τους οποίους είδαμε να δημοσιεύονται σε sites όπως τα NewsIt.gr, Star.gr και Skai.gr και να γίνονται ρεπορτάζ στη ΝΕΤ– και το πρώτο coffee shop επί ελληνικού εδάφους που άνοιξε στη Θεσσαλονίκη, και το οποίο έκανε τον γύρο του διαδικτύου μέσα σε λίγες ώρες. 

- Φυσικά, υπάρχουν πάντα και οι επικοί τίτλοι εφημερίδων, που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους αντίστοιχους ξένους που αναφέραμε παραπάνω. Αρκεί ο δαίμων του τυπογραφείου να παρέμβει και να αλλάξει ένα μόνο γράμμα, και το γέλιο είναι εξασφαλισμένο για ολόκληρες γενιές.

Μερικά από τα αγαπημένα μας παραδείγματα, όπως τα βρήκαμε στο blog ThAP, που αναφέρει πηγή Τα Νέα της 16ης Φεβρουαρίου του 2008:

- «Ο κ. Γεώργιος Παπανδρέου εισήχθη στο νοσοκομείο με οξύ πνευματικό οίδημα». Κοντά στο νου…

- «Ολοκληρώθηκε η περίοδος της Βασιλίσσης». Μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι. Αυτή που είχε ολοκληρωθεί ήταν, στην πραγματικότητα η περιοδεία.

- «Όσοι έλθουν θα ικανοποιηθούν απόλυτα από άποψη διαστροφής». Έτσι είναι τα πανηγύρια στα Κανάλια Μαγνησίας. Φροντίζουν, πρώτα απ’ όλα, για τη διαστροφή σας.

- «Ερωτικό μήνυμα απευθύνουν στους νέους όλης της χώρας η ΟΝΝΕΔ και η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ». Πώς θα προσεγγίσει τους νέους μας η πολιτική, αν όχι ερωτικά;

And the Oscar Goes to…
- «Τα μονοψώλια του καπιταλισμού». Οικονομικός ταχυδρόμος. Δεν περιγράφουμε άλλο.