Λογοκρισία στο internet: Ψαλιδίζοντας τον ιστό

της Ηρώς Κουνάδη

«Περισσότεροι από εκατό άνθρωποι είναι αυτήν την στιγμή φυλακισμένοι γιατί εξέφρασαν απόψεις που ενόχλησαν την κυβέρνησή τους στο internet» υποστηρίζει η γαλλική οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς σύνορα, η οποία καθιέρωσε το 2009 την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Λογοκρισίας στο Διαδίκτυο. «Δώδεκα χώρες παγκοσμίως λογοκρίνουν το Ίντερνετ και στερούν από τους πολίτες τους το δικαίωμα στην έκφραση και την ενημέρωση» συνεχίζει η επίσημη ανακοίνωση για την θέσπιση της ημέρας.

Σύμφωνα με την οργάνωση, οι «εχθροί του internet» είναι οι συνήθεις ύποπτοι, που λογοκρίνουν επίσης βιβλία, ταινίες και εκπομπές, μεταξύ άλλων. Ποια από τις παρακάτω χώρες δεν θα μαντεύατε ότι περιορίζει την πρόσβαση των πολιτών της στο internet; Κίνα, Ιράν, Συρία, Σαουδική Αραβία, Κούβα, Αίγυπτος, Τυνησία, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Βιρμανία, Βόρεια Κορέα και Βιετνάμ.

Η Κίνα είναι πρώτη σε φυλακίσεις πολιτών που εξέφρασαν online γνώμη η οποία ενόχλησε την κυβέρνηση, με 77 συνολικά κρατούμενους “netizens”, κατά τον όρο που χρησιμοποιούν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα από το net και το citizens. Ακολουθούν το Βιετνάμ με δεκάξι, το Ιράν με οκτώ, και η Συρία με τρεις. Η Βιρμανία και η Σαουδική Αραβία έχουν από δύο κρατούμενους, και η Αίγυπτος έναν.



Το ακόμη εντυπωσιακότερο είναι πως, σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα, που σχεδιάστηκε και αυτό με βάση στοιχεία που συνέλεξαν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, σχεδόν όλες οι χώρες λογοκρίνουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό το internet –με την εξαίρεση κάποιων χωρών της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, που είτε έχουν σοβαρότερα προβλήματα να αντιμετωπίσουν, είτε δεν έχουν να φοβούνται τίποτα από το internet με δεδομένα τα τρέχοντα ποσοστά διείσδυσής του στον εγχώριο πληθυσμό.



Η λογοκρισία του internet δεν εξαντλείται στη διαμάχη της κινεζικής κυβέρνησης με την Google, που σόκαρε πριν από λίγα χρόνια την αθώα ακόμη τότε παγκόσμια κοινότητα. Αν νομίζετε πως η σοβαρότερη περίπτωση λογοκρισίας είναι να πληκτρολογείς στο Google “Tienanmen” και να μην παίρνεις κανένα αποτέλεσμα, οι παρακάτω περιπτώσεις ενδέχεται να σας σοκάρουν.

Βιρμανία
Η στρατιωτική χούντα της χώρας με ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά διείσδυσης του internet στον κόσμο καταδίκασε σε θάνατο δύο υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης, που έστειλαν στο εξωτερικό επίσημα έγγραφα με e-mail. Οι πολίτες της χώρας –τουλάχιστον όσοι δεν χρησιμοποιούν proxy servers ή άλλες μεθόδους παράκαμψης του εθνικού firewall– έχουν ουσιαστικά πρόσβαση σε ένα εθνικό intranet, και όχι στο world wide web.

Στα μπλοκαρισμένα sites περιλαμβάνονται τα blogs στο σύνολό τους, οι ιστοσελίδες που διαφημίζουν ή ακόμα χειρότερα δίνουν υποτροφίες για σπουδές στο εξωτερικό, και όλοι οι πάροχοι e-mail όπως Yahoo, Hotmail κλπ. Οι χρήστες του internet απαγορεύεται να χρησιμοποιούν υπηρεσίες e-mail, πέρα από εκείνες που παρέχει η κυβέρνηση. Ναι, εννοείται πως τα e-mails σκανάρονται συστηματικά.

Κίνα
Το ότι στο άκουσμα των λέξεων «λογοκρισία στο internet» ο περισσότερος κόσμος σκέφτεται την Κίνα δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η χώρα έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά χρηστών του internet παγκοσμίως (380 εκατομμύρια ανθρώπους) και ένα από τα πλέον προηγμένα συστήματα λογοκρισίας. Τον έλεγχο της ηλεκτρονικής πληροφορίας έχουν αναλάβει διάφορα υπουργεία και κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα εθνικό intranet που φιλτράρει τα πάντα, από όρους αναζήτησης που περιλαμβάνουν λέξεις όπως Τιενανμέν, Δαλάι Λάμα, δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα, μέχρι την συντριπτική πλειοψηφία των blogs.

Η κυβερνητική καμπάνια ενάντια στην πορνογραφία έκλεισε τον Ιανουάριο του 2009 15.000 sites και συνέλαβε 5.000 ανθρώπους. Μπλόκαρε επίσης πάρα πολλά sites που δεν είχαν καμία σχέση με το θέμα –όπως για παράδειγμα το site των New York Times. Μία πλατφόρμα σαν το Blogger, το Bullog.cn, έκλεισε επίσης τον ίδιο μήνα, λόγω του ότι «δημοσίευε υπερβολικά πολλές αρνητικές πληροφορίες στον δημόσιο χώρο», σύμφωνα με την επίσημη κυβερνητική εξήγηση. Η ανεπίσημη εκδοχή είναι ότι σε ένα από τα blogs του είχε δημοσιευτεί το περίφημο Charter 08, η αίτηση συγκέντρωσης υπογραφών για περισσότερες ελευθερίες στην χώρα, και ειδικά στο internet, την οποία είχαν υπογράψει χιλιάδες Κινέζοι πολίτες.

Κούβα
Καθότι δεν διαθέτει τα κεφάλαια για να εγκαταστήσει κάποιο σύστημα αυτόματου φιλτραρίσματος όπως το κινεζικό, η κουβανική κυβέρνηση έχει περιορίσει την πρόσβαση στο internet εξ ολοκλήρου για τους κατοίκους της, κρατώντας τις ταχύτητες σε πολύ χαμηλά επίπεδα και τις τιμές παράλογα υψηλές. Η σύνδεση στο εθνικό intranet –το οποίο απαρτίζουν μια εγκυκλοπαίδεια, μερικές διευθύνσεις e-mail και η online έκδοση της κυβερνητικής εφημερίδας Granma– κοστίζει 1,5 δολάριο την ώρα, ενώ η σύνδεση στο παγκόσμιο web 7 δολάρια την ώρα. Να σημειωθεί πως ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 21 δολάρια.

Ιράν
Οι όροι αναζήτησης που δεν επιστρέφουν αποτελέσματα στις ιρανικές οθόνες περιλαμβάνουν λέξεις όπως «γυναίκα», «βασανισμοί» και «βιασμός». Το Ιράν διαθέτει ένα από τα πλέον προηγμένα αυτοματοποιημένα συστήματα λογοκρισίας του internet, ενώ ταυτόχρονα παρέχει στους πολίτες συνδέσεις που ανέρχονται στα 128 kbps σε «ήσυχες» περιόδους, κι ακόμα χαμηλότερες όταν η κυβέρνηση κρίνει πως η κατάσταση το απαιτεί.

Όλα τα social networks, όπως επίσης και όλα τα ξένα ειδησεογραφικά sites είναι μπλοκαρισμένα, τουλάχιστον για τους χρήστες που δεν χρησιμοποιούν proxy servers ή αντίστοιχες μεθόδους παράκαμψης του εθνικού firewall. Ένα ειδικό τμήμα των «Φρουρών της Επανάστασης», της αστυνομικής ομάδας που είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή των ισλαμικών νόμων, παρακολουθεί σε μόνιμη βάση όλη τη διαδικτιακή κίνηση της χώρας –e-mails, δημοσιεύσεις, επισκέψεις ιστοσελίδων, downloading κλπ– η οποία περνά από ένα και μοναδικό σημείο.

Βόρεια Κορέα
«Στην πλέον απομονωμένη χώρα του κόσμου, η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αγνοεί ακόμη και την ύπαρξη του internet» σημειώνουν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα στην έκθεσή τους. Το εξαιρετικά περιορισμένο εθνικό intranet χρησιμοποιείται από τον Kim Jong-Il και ελάχιστους ανώτερους αξιωματούχους για προσωπική διασκέδαση και για την διάδοση της προπαγάνδας στο εξωτερικό.