Αναβολικά στεροειδή: Στην σκιά των μεγάλων επιδόσεων

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Ο ορισμός του ντόπινγκ

Η Δ.Ο.Ε. ορίζει ως doping την χρήση από τον αθλητή ή/και την χορήγηση σε αυτόν προς χρήση από άλλο άτομο, ουσιών που είναι ξένες προς τις μεταβολικές διεργασίες του ανθρωπίνου οργανισμού, ή/και φυσιολογικών ουσιών σε μεγαλύτερη ποσότητα ή ασυνήθεις οδούς εφαρμογής, ή/και την χρήση ορμονών κι άλλων παρόμοιας δράσης προϊόντων ή/και άλλων μέσων, με σκοπό την τεχνητή και παράνομη βελτίωση των επιδόσεων.

Τι είναι τα αναβολικά;

Η τεχνητή αυτή βελτίωση των επιδόσεων μπορεί να γίνει με αρκετές ουσίες (Διεγερτικά,
Ναρκωτικά, Κανναβινοειδή, Γλυκοκορτικοστεροειδή κ.α). Μερικές από αυτές είναι και τα λεγόμενα αναβολικά (πλήρης ονομασία: Αναβολικά Ανδρογόνα Στεροειδή). Τι είναι αυτά; Με απλά λόγια είναι ουσίες, τεχνητές ή μη, που δρουν με τρόπο παρόμοιο με την ορμόνη τεστοστερόνη. Η τεστοστερόνη προκαλεί την ανάπτυξη των ανδρικών χαρακτηριστικών του φύλου (ανδρογόνος δράση) και τη σταδιακή αύξηση του μυϊκού ιστού (αναβολική δράση).

Τα πιο... διαδεδομένα:

Μεθυλτριενολόνη

Η γνωστή σε όλους μας από την επικαιρότητα Μ3, που βρέθηκε σε 15 αθλητές της ελληνικής αποστολής στο Πεκίνο . Πρόκειται για ένα συνθετικό ανδρογόνο και ισχυρό στεροειδές αναβολικό, το οποίο δημιουργήθηκε το 1963 προκειμένου να επιτρέψει την ταχεία αύξηση μυϊκής μάζας σε εκτρεφόμενα βοοειδή. Η λήψη γίνεται στοματικά και η δράση της υπολογίζεται ότι είναι περίπου 100 φορές πιο ισχυρή από αυτή της τεστοστερόνης. Η δράση της περιλαμβάνει αύξηση της μυϊκής μάζας, αυξημένη καύση του σωματικού λίπους, αύξηση δύναμης και αντοχής. Στα «θετικά» της ουσίας, που πρακτικά εκμηδενίζονται μπροστά στις παρενέργειές της είναι ότι δεν ανιχνεύεται εύκολα παρά μόνο από τα εργαστήρια της ΔΟΕ στην Κολωνία, ότι δεν προκαλεί αλλαγή των εξωτερικών χαρακτηριστικών των αθλητών και ότι εξαφανίζεται σύντομα από τα ούρα, ενώ η δράση της έχει μεγαλύτερη διάρκεια.
Παρενέργειες: βλάβη ή καρκίνο στο ήπαρ, καρκίνο του προστάτη, διαταραχές της λίμπιντο, της διάθεσης και της συμπεριφοράς, καθώς και εμφάνιση χαρακτηριστικών του ανδρικού φύλου στις γυναίκες. Για το λόγο αυτό δεν έχει περάσει από κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους και δεν παράγεται ή διακινείται επίσημα από κάποια γνωστή εταιρία, αλλά από παράνομα εργαστήρια

Primoteston
(testosterone enanthate)

Η πιο γνωστή μορφή τεστοστερόνης για αναβολική χρήση τόσο από αθλητές όσο και από bodybuilders. Η χρήση της γίνεται με ενδομυϊκή ένεση και βοηθάει εξαιρετικά στην παραγωγή μυϊκής μάζας, στην αύξηση της ενέργειας του αθλητή και στην δραματική απώλεια σωματικού λίπους. Όλα αυτά σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και με απαραίτητη προϋπόθεση την σκληρή προπόνηση και διατροφή. Φυσικά και εδώ έχουμε αρκετές και αναπόφευκτες παρενέργειες: ακμή, απώλεια μαλλιών, μεγέθυνση του προστάτη, επιθετική συμπεριφορά και αποσυντονισμό του ορμονικού συστήματος του σώματος.

Oxymetholone
Πρωτοσυνθέθηκε το 1960 και αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα συνθετικά αναβολικά. Είναι το πιο δυνατό διαθέσιμο ανδρογόνο στεροειδές. Λαμβάνεται από το στόμα και προκαλεί αποτελεσματικότατη και εκτενή αύξηση σωματικού όγκου,κυρίως λόγω της ικανότητάς του να βελτιώνει την σύνθεση πρωτεΐνης στους μυς. Γι’αυτόν τον λόγο συνήθως χρησιμοποιείται παράνομα από πολλούς αθλητές. Επιπλέον, προτιμάται ιδιαίτερα από αθλητές που ασχολούνται με τα βάρη, καθώς προκαλεί μεγάλη κατακράτηση υγρών και άρα κατά κάποιον τρόπο «λιπαίνει» τις αρθρώσεις, μειώνοντας τους τραυματισμούς.
Παρενέργειες: ακμή, ναυτία, γυναικομαστία (στους άντρες), πρήξιμο και κύρωση του ήπατος σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης.

Όπως θα καταλάβατε, η χρήση στεροειδών εκτός από «πλεονεκτήματα» έχει και αρκετές παρενέργειες, ορισμένες από τις οποίες είναι άκρως επιβλαβείς για την υγεία του ατόμου. Το ερώτημα που έρχεται αυτόματα στο νου είναι ένα: Γιατί; Τί είναι αυτό που κάνει τον αθλητή να θυσιάζει την υγεία του; Σίγουρα πάντως δεν είναι το «ευ αγωνίζεσθαι» των Αρχαίων Ελλήνων. Οι μεγάλες επιδόσεις, η διαρκώς αυξανόμενες πιέσεις για μεγάλα ρεκόρ, οι σπόνσορες, το κυνήγι για την δόξα. Όλα αυτά επηρεάζουν τόσο πολύ τον αθλητή (και τους προπονητές), ώστε να φτάνει στο σημείο να θέλει να ξεπεράσει τον εαυτό του και να επιτύχει το κάτι παραπάνω, αυτό που θα του εξασφαλίσει μία θέση στην ιστορία.

Συνοπτικά μερικοί από τους λόγους που ωθούν τους πάσης φύσεως αθλητές να κάνουν χρήση αναβολικών είναι οι εξής:

Αύξηση του μεγέθους, και της ισχύς των μυών τους.

Σκληρότερη προπόνηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, δηλαδή αύξηση της αντοχή τους και μείωση της προκαλούμενης κόπωσης.

Αύξηση της επιθετικότητας και της ανταγωνιστικότητάς τους.

Επιθυμία για μεγάλα ρεκόρ και επιδόσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση αναβολικών δεν παρατηρείται μόνο σε αθλητές. Όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με το bodybuilding, αναγκάζονται να μπουν σε κύκλους χρήσης ουσιών μιας και κάτι τέτοιο είναι επιτακτικό για να διακριθούν στους διαγωνισμούς (contests) που γίνονται κατά καιρούς. Η διαφορά εδώ έγκειται στο γεγονός ότι στο συγκεκριμένο «άθλημα», η χρήση βοηθητικών ουσιών είναι καθόλα νόμιμη και επιτρεπτή, άσχετα με το αν προβάλλεται η όχι προς τα έξω. Ο κάθε «αθλητής» μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε ουσία κρίνει αυτός απαραίτητη για τον στόχο που έχει θέσει χωρίς να έχει καμία επιτροπή ελέγχου (βλ.WADA) πάνω από το κεφάλι του. Η χρήση ισχυρότατων στεροειδών στο bodybuilding είναι κοινό μυστικό. Όλοι τα χρησιμοποιούν, ελάχιστοι το παραδέχονται. Το ίδιο ισχύει και στο Αμερικάνικο WWE (World Wresting Entertainment), όπου θηριώδεις παλαιστές αγωνίζονται σε show-μαϊμού, παλεύοντας μεταξύ τους σε ρινγκ. Με εκατομμύρια φανατικούς σε όλο τον κόσμο και αυτό το «άθλημα» έχει στιγματιστεί κατά καιρούς με την χρήση στεροειδών. Ποιός νοιάζεται πραγματικά όμως; Κανείς. Τα ετήσια έσοδα είναι εξωπραγματικά και ο μηχανισμός κέρδους δείχνει να δουλεύει τέλεια. Η μάλλον... σχεδόν τέλεια μιας και το 2007 ο παλαιστής Chris Benoit αυτοκτόνησε αφού πρώτα σκότωσε την γυναίκα του και τον 7χρονο γιο τους. Στο αίμα του αυτόχειρα βρέθηκε υπερβολική ποσότητα συνθετικής τεστοστερόνης, ορμόνη η οποία αυξάνει σημαντικά την επιθετικότητα και την βιαιότητα. Αργότερα έγινε γνωστό ότι ο Benoit χρησιμοποιούσε για πολλά χρόνια παράνομα αναβολικά. Αυτό ήταν μόνο η αρχή...

Θα ήταν άδικο να κατηγορήσουμε μεμονωμένα άτομα ή προπονητές για την διαρκώς αυξανόμενη χρήση αναβολικών ουσιών σε αγώνες Ολυμπιακούς και μη. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι πίσω από αυτούς κρύβεται μια ιδεολογία. Αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι. Κανείς δεν φανταζόταν ότι οι ουσίες που είχαν δημιουργηθεί στο εργαστήριο την δεκαετία του ’30 για την αντιμετώπιση ασθενειών όπως το AIDS και ο καρκίνος, θα εξελίσσονταν κατ’αυτόν τον τρόπο για να φτάσουν σήμερα να είναι μια παγκόσμια μάστιγα. Και όμως εξελίχτηκαν. Και θα συνεχίσουν να εξελίσσονται. Όσες WADA και αν υπάρξουν, όσοι καινούργιοι έλεγχοι και αν εφευρεθούν, η εύκολη λύση της χημικής παρεμβολής στις ανθρώπινες ορμόνες δεν θα πάψει ΠΟΤΕ να υφίσταται. Θα εξελίσσεται και αυτή μαζί με τους ελέγχους. Όσο πιο πολλοί οι έλεγχοι, τόσο περισσότερες και οι ουσίες που θα τους παρακάμπτουν. Θα σταματήσει ποτέ αυτός ο φαύλος κύκλος; Σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί μια καθαρή απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ίσως να σταματήσει. Αλλά όσο επικρατεί η λογική του «υπέρ-αθλητή», των «μεγάλων επιδόσεων» και γενικότερα η νοοτροπία του «θηριώδους» (στην οποιαδήποτε μορφή του), πολύ φοβάμαι ότι το μέλλον θα είναι πιο ζοφερό από ποτέ...

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις ντόπινγκ Πληροφορίες για τα αναβολικά Bigger Stronger Faster: the side effects of being American