Γιατί λέμε ψέματα την Πρωταπριλιά;
Από πού ξεκίνησε το έθιμο των πρωταπριλιάτικων αστείων; Είναι ελληνικό; Η απάντηση μπορεί να σε εκπλήξει.
Κόντρα σε ό,τι μπορεί να νομίζεις, τα ψέματα της Πρωταπριλιάς δεν είναι ελληνικό έθιμο. Για την ακρίβεια, ήρθε στην Ελλάδα από τη Δύση, πιθανότατα την εποχή των Σταυροφοριών.
Όπως βέβαια όλα τα έθιμα και οι λοιπές συνήθειες, προσαρμόστηκε με το πέρασμα του χρόνου στα εγχώρια δεδομένα, και απέκτησε προεκτάσεις όπως αυτές που λένε ότι, πέρα από τη διασκέδαση του πράγματος, αν καταφέρεις να ξεγελάσεις κάποιον με το πρωταπριλιάτικο αστείο σου θα έχεις και την τύχη με το μέρος σου την υπόλοιπη χρονιά –αν είσαι αγρότης, θα έχεις και καλή σοδειά.
Πώς όμως ξεκίνησε, και κυρίως γιατί, η ανθρωπότητα να λέει ψέμα την 1η του Απρίλη; Δύο εκδοχές υπάρχουν: Η πρώτη λέει πως το έθιμο μας έρχεται από τους αρχαίους Κέλτες, δεινούς κατά τα λοιπά ψαράδες, οι οποίοι άνοιγαν τη σαιζόν του ψαρέματος λίγες μέρες μετά την εαρινή ισημερία.
Όπως μπορείς να φανταστείς, οι πρώτες απόπειρες της χρονιά δεν στέφονταν με επιτυχία, αυτό όμως καθόλου δεν εμπόδιζε τις ευφάνταστες διηγήσεις για γιγάντια ψάρια που σχεδόν έπιασαν να δίνουν και να παίρνουν.
Η άλλη εκδοχή λέει πως το έθιμο είναι μεταγενέστερο, και μας έρχεται από τη Γαλλία του Μεσαίωνα, όταν γύρω στο 1560 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ πήρε την απόφαση να μεταφέρει την έναρξη του έτους από την 1η Απριλίου, που τη γιόρταζαν οι Γάλλοι μέχρι τότε, στην 1η Ιανουαρίου, για να συμβαδίζει με διάφορους Ευρωπαίους συμμάχους του.
Όπως κάθε ριζική αλλαγή, βέβαια, έτσι κι αυτή δεν χαιρετίστηκε με ιδιαίτερη θέρμη από τον λαό, πολλά μέλη του οποίου συνέχισαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά όπως την ήξεραν όλη τους τη ζωή. Εκείνοι που αποδέχτηκαν τη μεταρρύθμιση του βασιλιά το έκαναν συνήθειο να πειράζουν τους… αντιρρησίες με περιπαικτικά ψέματα και ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Όπως βέβαια όλα τα έθιμα και οι λοιπές συνήθειες, προσαρμόστηκε με το πέρασμα του χρόνου στα εγχώρια δεδομένα, και απέκτησε προεκτάσεις όπως αυτές που λένε ότι, πέρα από τη διασκέδαση του πράγματος, αν καταφέρεις να ξεγελάσεις κάποιον με το πρωταπριλιάτικο αστείο σου θα έχεις και την τύχη με το μέρος σου την υπόλοιπη χρονιά –αν είσαι αγρότης, θα έχεις και καλή σοδειά.
Πώς όμως ξεκίνησε, και κυρίως γιατί, η ανθρωπότητα να λέει ψέμα την 1η του Απρίλη; Δύο εκδοχές υπάρχουν: Η πρώτη λέει πως το έθιμο μας έρχεται από τους αρχαίους Κέλτες, δεινούς κατά τα λοιπά ψαράδες, οι οποίοι άνοιγαν τη σαιζόν του ψαρέματος λίγες μέρες μετά την εαρινή ισημερία.
Όπως μπορείς να φανταστείς, οι πρώτες απόπειρες της χρονιά δεν στέφονταν με επιτυχία, αυτό όμως καθόλου δεν εμπόδιζε τις ευφάνταστες διηγήσεις για γιγάντια ψάρια που σχεδόν έπιασαν να δίνουν και να παίρνουν.
Η άλλη εκδοχή λέει πως το έθιμο είναι μεταγενέστερο, και μας έρχεται από τη Γαλλία του Μεσαίωνα, όταν γύρω στο 1560 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ πήρε την απόφαση να μεταφέρει την έναρξη του έτους από την 1η Απριλίου, που τη γιόρταζαν οι Γάλλοι μέχρι τότε, στην 1η Ιανουαρίου, για να συμβαδίζει με διάφορους Ευρωπαίους συμμάχους του.
Όπως κάθε ριζική αλλαγή, βέβαια, έτσι κι αυτή δεν χαιρετίστηκε με ιδιαίτερη θέρμη από τον λαό, πολλά μέλη του οποίου συνέχισαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά όπως την ήξεραν όλη τους τη ζωή. Εκείνοι που αποδέχτηκαν τη μεταρρύθμιση του βασιλιά το έκαναν συνήθειο να πειράζουν τους… αντιρρησίες με περιπαικτικά ψέματα και ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
