Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: Οι… Sherlock Holmes του Διαδικτύου

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Ποιος θα το περίμενε; Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού δυσκολεύεται ακόμα να εξοικειωθεί με τον ομολογουμένως χαώδη κόσμο του Διαδικτύου, το πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό τμήμα της Αστυνομίας να είναι εκείνο το οποίο ασχολείται με το διαδικτυακό έγκλημα σε κάθε μορφή του. Hackers, Crackers, εκβιαστές, παιδόφιλοι και πάσης φύσεως ιντερνετικοί «απατεώνες» έχουν βρει τον μπελά τους από τον Αστυνόμο Α’ κ. Μανώλη Σφακιανάκη και την εξειδικευμένη ομάδα επιστημόνων που αυτός κατευθύνει και συντονίζει.

Το τμήμα είχε τη δική του ιστορία (και δομή)

«Το τμήμα το ξεκίνησα μόνος μου το 1995, έχοντας να αντιμετωπίσω ελάχιστες υποθέσεις», μου λέει ο κ. Σφακιανάκης. «Το 1997 ήμασταν δύο άτομα, ενώ το 2004 και με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες το Τμήμα ενισχύθηκε και είχε πλέον τέσσερα άτομα. Το 2011 γίναμε Υποδιεύθυνση μαζί με την Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας», προσθέτει. Μέσα στο 2011, το Τμήμα προσέλαβε εκατό εξειδικευμένους στον τομέα του ηλεκτρονικού εγκλήματος επιστήμονες, με υψηλή επιστημονική κατάρτιση και μεταπτυχιακούς τίτλους στην Πληροφορική, σε μια «κίνηση ματ» όπως την χαρακτηρίζει ο κ. Σφακιανάκης.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα χωρίστηκε σε τέσσερα τμήματα από την Δίωξη. «Το Τμήμα Γενικών Υποθέσεων και Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει να κάνει με γενικές υποθέσεις που αφορούν το Διαδίκτυο, τα social media και τα blogs, το Τμήμα Προστασίας Ανηλίκων αφορά τη παιδική πορνογραφία, το Τμήμα Προστασίας Λογισμικού και Πνευματικών Δικαιωμάτων αντιμετωπίζει τους hackers, τους crackers και γενικότερα οτιδήποτε έχει να κάνει με τη προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, ενώ το Τμήμα Ασφάλειας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών ασχολείται με την πρόληψη και καταστολή εγκλημάτων παραβίασης του απορρήτου των ηλεκτρονικών επικοινωνιών», αναφέρει σχετικά ο κ. Σφακιανάκης για τα τμήματα τα οποία οργάνωσε και στελέχωσε με ειδικούς και μέχρι στιγμής συντονίζει αποτελεσματικά έχοντας χειριστεί περισσότερες από τρεις χιλιάδες υποθέσεις που αφορούν το κυβερνοέγκλημα.

Έγκλημα και τιμωρία στο ελληνικό Διαδίκτυο

Όντας μικρογραφία της κοινωνίας, το Διαδίκτυο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση έναν ασφαλή, «αγγελικά πλασμένο» κόσμο. «Η εγκληματικότητα στο Διαδίκτυο στην Ελλάδα είναι πολύ σοβαρή. Μέχρι στιγμής οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις που εξιχνιάζουμε είναι η παιδική πορνογραφία, τα εγκλήματα περί τα ήθη, οι hackers , οικονομικά εγκλήματα με πιστωτικές κάρτες και εγκλήματα δορυφορικής πειρατείας», μου λέει ο Χανιώτης αξιωματικός ο οποίος έχει λάβει κατά καιρούς τον χαρακτηρισμό «εχθρός των hacker και των παιδόφιλων».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η σχετικά πρόσφατη επιχείρηση «Butterfly», η οποία πραγματοποιήθηκε σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, για την καταπολέμηση του φαινομένου της παιδικής πορνογραφίας μέσω διαδικτύου. Κατηγορήθηκαν συνολικά για διακίνηση παιδικού πορνογραφικού υλικού δεκαπέντε άτομα υπεράνω πάσης υποψίας, εκ των οποίων έντεκα συνελήφθησαν στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας. Μάλιστα, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι για συμμετοχή σε κυκλώματα διακίνησης παιδικής πορνογραφίας έχουν γίνει, από το 2004 έως σήμερα, παραπάνω από 700 συλλήψεις στην χώρα μας.


Τι γίνεται όμως, με το παράνομο κατέβασμα αρχείων ή «πειρατεία» όπως χαρακτηρίζεται διεθνώς; Κινδυνεύουν όσοι απλά κατεβάζουν αρχεία για ιδία χρήση; Ποιες είναι οι ενέργειες στις οποίες μπορεί να προβεί το Τμήμα; «Το παράνομο downloading το ερευνούμε με δύο τρόπους», μου λέει ο κ. Σφακιανάκης. «Είτε μετά από σχετική καταγγελία, είτε μέσα από δική μας έρευνα στο διαδίκτυο. Είναι ένα μεγάλο κομμάτι το οποίο μας απασχολεί πάρα πολύ και κατά καιρούς έχουμε εντοπίσει και συλλάβει άτομα τα οποία εμπορεύονται τα πνευματικά δικαιώματα τρίτων», προσθέτει. Αγχωθήκατε; Μέχρι στιγμής πάντως, δεν έχει συλληφθεί κάποιος απλά και μόνο επειδή κατέβασε παράνομα κάποιο αρχείο στον υπολογιστή του, καθώς σύμφωνα με τον κ. Σφακιανάκη δεν έχουν υπάρξει αντίστοιχες καταγγελίες.

Ένας άλλος τομέας στον οποίο δραστηριοποιείται το τμήμα είναι αυτός των αυτοκτονιών. Χρησιμοποιώντας σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, η υπηρεσία εντόπισε με ψηφιακές έρευνες στο διαδίκτυο περισσότερους από τριακόσιους ανθρώπους που εκδήλωσαν πρόθεση να βάλουν τέλος στη ζωή τους και προχώρησε άμεσα στις απαραίτητες αστυνομικές ενέργειες για την αποτροπή. Μάλιστα, το 2011, οι απόπειρες αυτοκτονίας αυξήθηκαν κατά 150%, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος περισσότεροι από τους μισούς που σκέφτονταν την αυτοκτονία ήταν ανήλικοι.

Πώς καταφέρνουν όμως και εντοπίζουν όλα αυτά τα περιστατικά; Η απάντηση είναι απλή. Μέσω τις Διεύθυνσης IP, του ηλεκτρονικού… αποτυπώματος δηλαδή που έχει ο υπολογιστής ο οποίος συνδέεται στο Διαδίκτυο και το οποίο είναι μοναδικό στον κόσμο. Το ηλεκτρονικό αυτό ίχνος δίνεται από τον εκάστοτε πάροχο (otenet, forthnet κτλ.) και σε περιπτώσεις που διαπιστωθεί παράνομη δραστηριότητα, τότε εφαρμόζεται η νομική διαδικασία της άρσης απορρήτου, ώστε το Τμήμα να λάβει τα απαραίτητα στοιχεία όσων παρανομούν από τους τηλεποικοινωνιακούς παρόχους τους.

«Το 70% των Ελλήνων χρηστών έχει πλήρη άγνοια των κινδύνων»

Αν και έχει περάσει παραπάνω από μια δεκαετία από τότε που η Ελλάδα «συνδέθηκε» για πρώτη φορά στο world wide web, το ποσοστό των Ελλήνων που εξακολουθούν να βρίσκονται σε… πρωτόγονο στάδιο όσον αφορά τη χρήση του εξακολουθεί να είναι μεγάλο. Προς αυτή την κατεύθυνση προσανατολίζεται και η Δίωξη προγραμματίζοντας συνέδρια και ημερίδες ενημέρωσης για το κοινό. «Συνεχίζουμε να προσλαμβάνουμε νέους επιστήμονες και να οργανώνουμε καινοτόμες δράσεις και ημερίδες ενημέρωσης σε σχολεία», αναφέρει ο κ. Σφακιανάκης. "Έχουμε επίσης προγραμματίσει να κυκλοφορήσουμε μια σειρά δωρεάν βιβλίων για τα παιδιά και τους γονείς με συμβουλές ασφαλούς πλοήγησης, ενώ στοχεύουμε να ‘μπούμε’ και στα σχολεία μέσω του Διαδικτύου και συγκεκριμένα με την ιστοσελίδα cyberkid.gr", προσθέτει ο κ. Σφακιανάκης. Η εν λόγω ιστοσελίδα δημιουργήθηκε με στόχο να εισάγει γονείς και παιδιά στον μαγευτικό κόσμο του Διαδικτύου, αλλά και να τους ενημερώσει για όλους τους πιθανούς κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση του.

«Ο κόσμος θα πρέπει να ξέρει πλέον πως η νομοθεσία τείνει να μεταλλαχτεί τα τελευταία χρόνια», καταλήγει ο κ. Σφακιανάκης. «Το έγκλημα γίνεται ολοένα και πιο ‘ηλεκτρονικό’ και παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει φιλότιμες προσπάθειες προς αυτή τη κατεύθυνση, οι νόμοι ακόμα πάσχουν», συμπληρώνει.