Η γενιά των social… διαδηλώσεων

του Γιώργου Κόκουβα

Τι ενώνει 35.000 Βέλγους που συμμετείχαν στην μαζικότερη διαμαρτυρία που έχει γνωρίσει η χώρα τους; Τι έσπρωξε χιλιάδες νέους της Βρετανίας στους δρόμους του Λονδίνου, να γιουχάρουν τους γαλαζοαίματους που πήγαιναν με κάθε επισημότητα στην καθωσπρέπει παράστασή τους; Πώς συντονίστηκαν Αιγύπτιοι, Τυνήσιοι, αλλά και Έλληνες στις πρόσφατες διαμαρτυρίες τους; Η απάντηση είναι διπλή, και τα δύο σκέλη της δεν περίμενε κανείς να συνδέονται μεταξύ τους. Τους ένωσε η ανάγκη πολιτικής έκφρασης και το… Facebook.

Τι σας έρχεται, άλλωστε, σαν εικόνα στο μυαλό όταν ακούτε νέοι και social networks; Σίγουρα, μας έχουν κάνει να σκεφτόμαστε κατευθείαν έναν αποχαυνωμένο εικοσάρη, μισοξαπλωμένο μπροστά από ένα laptop, να κάνει like σε ανούσια videos και να περνά την ώρα του σκεπτόμενος ποια φωτογραφία τον κολακεύει, από ποιο delivery θα παραγγείλει και ποιας διασημότητας το twitter θα ακολουθήσει. Ευτυχώς, δεν είναι έτσι –ή τουλάχιστον δεν είναι όλοι έτσι.

Οι τελευταίοι μήνες απέδειξαν περίτρανα, πως πίσω από τα clicks και τα ψηφιακά προφίλ των νέων δεν κρύβονται ανενεργά μυαλά, αλλά ενεργοί πολίτες. Η τεχνολογία έγινε όργανο της γενιάς που έχει χαρακτηριστεί ως η λιγότερο πολιτικοποιημένη εδώ και δεκαετίες και οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις της τελευταίας χρονιάς έγιναν χάρη στην ηλεκτρονική συνεννόηση. Ψάχνουμε, λοιπόν, ποια facebook events μετατράπηκαν σε πανό και συνθήματα και τι έχουν να πουν οι ειδικοί για αυτά τα χαρακτηριστικά αυτών των σύγχρονων κινημάτων.

Η «Ντροπή» του Βελγίου
«Shame». Αυτό είναι το σύνθημα που ένωσε 40.000 Βέλγους –η τοπική αστυνομία ρίχνει τον αριθμό στις 34.000, αλλά καμία σημασία δεν έχει. Πού «ντράπηκαν» οι Βέλγοι; Εν αρχή ην το Facebook (δείτε εδώ την σχετική σελίδα και εδώ το Facebook event τους με τον τίτλο «Χωρίς κυβέρνηση. Ωραία χώρα»). Γιατί «ντράπηκαν» οι Βέλγοι; Ακριβώς για αυτό που υποδηλώνει ο τίτλος του event. Για περισσότερες από 200 ημέρες, η χώρα τους μένει χωρίς κυβέρνηση, καθώς από τις εκλογές του περασμένου Ιουνίου, οι Φλαμανδοί νικητές δεν έχουν καταφέρει να έρθουν σε συνεννόηση με την γαλλόφωνη πλευρά του Βελγίου και η χώρα στην καρδιά της Ευρώπης μοιάζει διχασμένη.

Οι νεαροί Βέλγοι, όμως, κάθε άλλο παρά διχασμένοι είναι. «Συγκεντρωθήκαμε για να δείξουμε ότι οι πολίτες μπορούν να επιτύχουν κάτι που φαίνεται πως δεν μπορούν οι πολιτικοί: να συνεργαστούμε», δηλώνουν οι διοργανωτές της διαμαρτυρίας στην ιστοσελίδα τους. Και το αξιοσημείωτο: δεν πρόκειται για κομματικούς παράγοντες, ή «νεολαίες κομμάτων», αλλά για πέντε απλούς φοιτητές, οι οποίοι κατάφεραν να ξεσηκώσουν μέσω των social networks όλους αυτούς τους πολίτες την 23η Ιανουαρίου. «Θέλουμε μπύρα, τσιπς και κυβέρνηση» ανέφερε ένα από τα πανό των Βέλγων αναφερόμενοι στα φημισμένα αγαθά που έχει –ή θα ήθελε να έχει- η χώρα.

Τα Δεκεμβριανά του Λονδίνου
Ο ξεσηκωμός μέσω social network, δεν έκανε δημόσια πρώτη στις Βρυξέλλες. Είχαν προηγηθεί οι μαζικές διαδηλώσεις των Βρετανών φοιτητών, που είδαν την βουλή των λόρδων να ετοιμάζει δίδακτρα-φωτιά. Log in στο Facebook και με λίγα κλικ το κάθε student union είχε συντονίσει τις κινήσεις των νεαρών λονδρέζων. Η Trafalgar Square ξέχασε για λίγο το εγγλέζικο τακτ και γνώρισε τι πάει να πει οργή.

«Έσπασαν βιτρίνες, έπεσαν καπνογόνα, αστυνομία παντού, μέχρι και ελικόπτερο, όσο οι φοιτητές –κυρίως μη Άγγλοι- έκαναν μεγάλη πορεία στο Oxford Circus», μας αναφέρει ο Χρήστος, 24 ετών, που κάνει τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Λονδίνο. Μάλιστα, όπως μας ενημέρωσε, ακόμη και ορισμένοι καθηγητές συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις, ενώ όλοι συντονίζονταν μέσα από τα πολύ καλά οργανωμένα facebook groups των φοιτητικών ενώσεων κάθε πανεπιστημίου.

Κάτι τρέχει στην «γειτονιά» μας
Οι Τυνήσιοι σφύριξαν την έναρξη. Οι Αιγύπτιοι πήραν την σκυτάλη. Μαρόκο, Υεμένη, Συρία, ακόμη και Μολδαβία συνέχισαν τον χορό των διαμαρτυριών και των εξεγέρσεων, «υπό την αιγίδα» του Facebook, του Twitter, ακόμη και του YouTube, διαδικτυακά μέσα, τα οποία βοήθησαν τις ηλεκτρονικές μονάδες να γίνουν αληθινό πλήθος και να απαιτήσουν από εξορθολογισμό των οικονομικών τους (βλ. την περίπτωση των 15.000 Μολδαβών που συγκεντρώθηκαν μέσω Facebook) μέχρι πτώση καθεστώτων, όπως στην Αίγυπτο, ο επί τριάντα έτη ηγέτης της οποίας πιέζεται να παραιτηθεί από τα καθήκοντά του.

Την σημασία των νέων μέσων για την συσπείρωση των πολιτών άλλωστε αποδεικνύει και η εσπευσμένη κίνηση της κυβέρνησης της Αιγύπτου να μπλοκάρει την λειτουργία του διαδικτύου ή και γενικά των τηλεπικοινωνίων, ώστε να δυσχεράνει την επικοινωνία των Αιγυπτίων μεταξύ τους αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο. Η τεχνολογία είχε, όμως και πάλι την απάντηση: η Google και το Twitter ετοίμασαν νέα υπηρεσία, που επέτρεψε στους Αιγύπτιους να καλούν τηλεφωνικά έναν αριθμό, να αφήνουν το μήνυμά τους και αυτό να ανεβαίνει αυτόματα στο Twitter.

Παράλληλα, χάρη στα social media μεγιστοποιήθηκε και το ενδιαφέρον όλου του κόσμου για τα γεγονότα στο Κάιρο και επέτρεψε και σε άλλους λαούς να πιστέψουν στην δύναμή τους, όπως στο Μαρόκο, πολίτες του οποίου καλούν σε ειρηνικές διαδηλώσεις τον λαό εναντίον του καθεστώτος στις 20 Φεβρουαρίου.

Φοβού τους Έλληνες και twitter φέροντας
Αυξήσεις στα μέσα συγκοινωνίας, σκάνδαλα, κρίση… Δεν είναι και λίγα αυτά που έκαναν νέους αλλά και μεγαλύτερους και στην χώρα μας να αφήσουν για λίγο τα flashgames και τις φάρμες τους στο Facebook και να διοχετεύσουν την ενέργειά τους σε πιο πολιτικοποιημένα clicks.

Μεγαλύτερη ηλεκτρονική έκφραση με κοινωνική άποψη είναι αυτή του κινήματος «Δεν πληρώνω». Το σύνθημα που ξεκίνησε με αφορμή τα διόδια (δείτε εδώ παλιότερο δημοσίευμα του in2life, στο οποίο μιλούν μέλη του κινήματος) εξαπλώθηκε τον τελευταίο μήνα μέσω Faceboook στο ζήτημα των εισιτηρίων των μέσων μαζικής μεταφοράς, της ΕΡΤ στον λογαριασμό της ΔΕΗ, και όλων ανεξαιρέτως των αγαθών που βλέπουν τις τιμές τους να αυξάνονται. Η σχετική σελίδα στο Facebook με τίτλο «Δεν Πληρώνω» απέκτησε μέσα σε ελάχιστες ημέρες πάνω από 12.000 υποστηρικτές, που δεν έμειναν μόνο στα λόγια. Μια ματιά στα φυλλάδια που είναι κολλημένα στις στάσεις των λεωφορείων ή στα σφραγισμένα ακυρωτικά μηχανήματα του ΗΣΑΠ θα σας πείσει.

Επόμενη στάση… η Βουλή, καθώς η facebook-ική σελίδα με τίτλο «Η δύναμη του πολίτη» σχεδιάζει την ειρηνική κατάληψη του ελληνικού κοινοβουλίου στις 20 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της σελίδας, οι συμμετέχοντες δεν θα έχουν καμία σχέση με πολιτικές παρατάξεις, θα φορούν μαύρα –αλλά όχι κουκούλες- και θα μείνουν για ένα βράδυ στο κτίριο της Βουλής ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας.

Και το Twitter, όμως, δεν έμεινε εκτός κλίματος, καθώς οι Έλληνες χρήστες του έδειξαν πως μπορούν να συνδυάσουν την αντίδρασή τους με την ευρηματικότητα των νέων μέσων, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο κίνημα με το hashtag «#nojustice.gr». Μέσα από τις διαδικτυακές δηλώσεις τους, οι Έλληνες κάνουν σαφές πως έχουν συνειδητοποιήσει την ασυδοσία του πολιτικού σκηνικού, καθώς κανένας πολιτικός δεν έχει τιμωρηθεί για τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που γνώρισε η χώρα τα τελευταία χρόνια.

Κάπως έτσι, η «απολιτίκ» γενιά του Ζούκερμπεργκ και των συνομηλίκων του δείχνει πως η αποχαύνωση, η αποξένωση και η ατομικότητα μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι η συλλογικότητα, ο συντονισμός και η δράση που μπορούν να ενισχυθούν από την τεχνολογία. Ίσως απλά το νόμισμα της νέας γενιάς χρειαζόταν το έναυσμα για να γυρίσει ανάποδα.