H μάχη του downloading

του Γιώργου Φλώκα

Εδώ και κάποια χρόνια, μια μάχη έχει ξεσπάσει μεταξύ της κοινωνίας του διαδικτύου και των εταιριών της παγκόσμιας μουσικής και κινηματογραφικής βιομηχανίας. Αφορά το λεγόμενο file sharing, την ανταλλαγή αρχείων μέσω Internet με την τεχνολογία torrent, τον κατακερματισμό δηλαδή ενός αρχείου -ταινίας ή τραγουδιού- σε εκατοντάδες μικρά κομμάτια και την ελεύθερη πρόσβαση για «κατέβασμα» από τους χρήστες.

Η απώλεια εσόδων για τις επιχειρήσεις του κλάδου είναι τρομακτική, ενώ οι προσπάθειες εξεύρεσης λύσης προσκρούουν στην ελευθερία του διαδικτύου αλλά και στην απουσία νομοθετικού πλαισίου. 

Είναι από τις περιπτώσεις που και οι δυο πλευρές έχουν δίκιο. Η μια πλευρά επικαλείται την αδιαπραγμάτευτη ελευθερία του internet αλλά και το γεγονός ότι αποτελούν «μεσάζοντα» και δεν έχουν ευθύνη για το περιεχόμενο και, η άλλη, τα πνευματικά δικαιώματα.

Σε τρεις δικαστικές υποθέσεις το 2009 η μουσική βιομηχανία ήρθε αντιμέτωπη με την ελευθερία του internet και αυτούς που κατηγορούνται για διαδικτυακή πειρατεία, μια στην Ευρώπη και δυο στις ΗΠΑ. Και στις τρεις περιπτώσεις οι επιχειρήσεις κέρδισαν.

Η ευρωπαϊκή περίπτωση αφορούσε το Pirate Bay, ένα από τα μεγαλύτερα sites ανταλλαγής αρχείων. Ωστόσο, η εν λόγω ιστοσελίδα, όπως και όλες αυτού του είδους, δεν αποθηκεύει «παράνομα» αρχεία αλλά ενεργεί ως κεντρικό ευρετήριο που βοηθά τους χρήστες να εντοπίζουν τα αρχεία bit Torrent, τα κατακερματισμένα κομμάτια των εν λόγω αρχείων.

Οι υπεύθυνοι του Pirate Bay ισχυρίστηκαν ότι η ιστοσελίδα δεν είναι παρά μηχανή αναζήτησης όπως το Google. Ο Peter Sunde, ένας εκ των κατηγορουμένων δήλωνε τότε πως μια ενδεχόμενη καταδίκη τους θα ήταν «μεγάλο λάθος για το μέλλον του διαδικτύου. Είναι σαφώς προφανές ποιοι είναι οι καλοί στην υπόθεση». Το δικαστήριο είχε καταδικάσει τους τέσσερις άντρες σε πρόστιμο τριών εκατ. ευρώ και ποινή φυλάκισης ενός έτους.

Πριν το Pirate Bay, μεγάλες ιστοσελίδες αντίστοιχου περιεχομένου όπως το NBapster και το KaZaA είχαν δεχτεί τις νομικές επιθέσεις -κυρίως- της μουσικής βιομηχανίας.

Εν τω μεταξύ, η κοινή γνώμη πήρε θέση, αντιδρώντας στις επιθέσεις των εταιριών. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, το κόμμα των Πειρατών στη Σουηδία έλαβε το 7,1% των ψήφων, κερδίζοντας θέση στο ευρωκοινοβούλιο.

Εν συνεχεία, στις ΗΠΑ, ο οργανισμός που εκπροσωπεί τις δισκογραφικές, η περίφημη RIAA (Recording Industry Association of America) στράφηκε εναντίον μεμονωμένων χρηστών των κέντρων ανταλλαγής αρχείων. Τα τελευταία χρόνια έχει στείλει στο εδώλιο 18.000 αμερικανούς με την κατηγορία συμμετοχής σε παράνομη ανταλλαγή αρχείων, με τις περισσότερες υποθέσεις να καταλήγουν σε συμβιβασμό και τους κατηγορούμενους να καλούνται να πληρώσουν κατά μέσο όρο 4.000 δολάρια. Σε μια υπόθεση που τελικώς πήγε στα δικαστήρια, η κ. Thomas-Rasset κρίθηκε ένοχη και κλήθηκε να καταβάλλει 80.000 δολάρια ανά τραγούδι που είχε «κατεβάσει» ή συνολικά 1,92 εκατ. δολάρια.

Ωστόσο, τα αρνητικά πρωτοσέλιδα, όπως αυτό που έφερε την RIAA να στρέφεται εναντίον μιας γιαγιάς, η οποία μόλις είχε πεθάνει, για ανταλλαγή αρχείων, ανάγκασαν την ένωση να αλλάξει και πάλι τακτική.

Η νέα στρατηγική της μουσικής βιομηχανίας εστιάζεται στη σταδιακή αύξηση της πίεσης σε χρήστες των ιστοσελίδων ανταλλαγής αρχείων, με προειδοποιήσεις μέσω e-mails και προσπαθειών περιορισμού της πρόσβασής τους στο internet. Βρετανική μελέτη διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι χρήστες file sharing σταματούν μετά την πρώτη προειδοποίηση, ιδίως αν συνοδεύεται από απειλή ποινών.

Αυτή η τακτική, στην σκληρότερη εκδοχή της, αναμένεται να ισχύσει στη Γαλλία, όπου ο πρόεδρος Σαρκοζί επιχειρεί να περάσει έναν από τους αυστηρότερους νόμους παγκοσμίως επί του θέματος. Ο νόμος ορίζει ότι σε περίπτωση που ένας χρήστης, ο οποίος «κατεβάζει» παράνομα αρχεία από το διαδίκτυο, αναγνωριστεί και «συλληφθεί» να το κάνει επανειλημμένα προβλέπεται η διακοπή της σύνδεσής του στο ίντερνετ, μετά από προειδοποιήσεις, και κατόπιν δικαστικής απόφασης.

Μετά την ψήφισή του από την γαλλική Εθνοσυνέλευση, ο νόμος πρέπει να ψηφιστεί από τους βουλευτές και τους γερουσιαστές, ενώ πρόκειται να τεθεί σε ισχύ, στην καλύτερη περίπτωση, τον Οκτώβριο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απορρίψει κάθε ποινή που επιβάλλεται χωρίς δικαστική νομιμοποίηση ενώ πρόσφατα, η επίτροπος της Κομισιόν για την Κοινωνία της Πληροφορίας Βίβιαν Ρέντινγκ, απομάκρυνε το ενδεχόμενο θέσπισης ευρωπαϊκής νομοθεσίας, μεγάλο ζητούμενο των επιχειρήσεων, και πέταξε το «μπαλάκι» πίσω στον κλάδο, σχολιάζοντας ότι «η μεγέθυνση της διαδικτυακής πειρατείας είναι μια ψήφος απόρριψης των υπαρκτών επιχειρηματικών μοντέλων».

Στην Ελλάδα, οι μεγάλες ιστοσελίδες-ευρετήρια των torrents έχουν δεχτεί κατά καιρούς επιθέσεις διαφόρων ειδών, με την ιντερνετική κοινότητα πάντως να επισημαίνει ότι «όταν ένα site κλείνει, ανοίγουν άλλα στη θέση του».

Ήδη, το greek-fun.com αποτελεί παρελθόν, μετά από ποινική δίωξη που άσκησε ο Αντιεισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου στους διαχειριστές, για παράβαση του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, μετά από μήνυση της Εταιρίας Προστασίας Οπτικοακουστικών Έργων (ΕΠΟΕ).

Η ίδια εταιρία έχει στείλει εξώδικο και στο greektvsubs.gr, ένα site που συγκεντρώνει ερασιτεχνικές μεταφράσεις υπότιτλων ξένων ταινιών και σειρών στα ελληνικά. Σύμφωνα με το εξώδικο, το οποίο κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, η εταιρία κατηγορεί την ιστοσελίδα ότι επιδίδεται «σε μία όλως παράνομη δραστηριότητα, η οποία συνίσταται στη χωρίς δικαίωμα μετάφραση στην ελληνική γλώσσα των κειμένων/διαλόγων και στην δημιουργία υποτίτλων κινηματογραφικών ταινιών ή τηλεοπτικών σειρών -τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των οποίων ανήκουν σε εταιρίες-μέλη μας-, τους οποίους διαθέτετε, στη συνέχεια, παράνομα και χωρίς δικαίωμα, σε τρίτους μέσω του διαδικτύου».

Προγραμματιστής έτερου πασίγνωστου ελληνικού ιστοτόπου του είδους σημειώνει ότι έχει δεχτεί πάμπολλες «ηλεκτρονικές» επιθέσεις, ενώ το πρόσφατο «κατέβασμα» της ιστοσελίδας πραγματοποιήθηκε μετά από προειδοποίηση ότι επίκειται συντονισμένη -νομική- επίθεση από την ελληνική εταιρία που προστατεύει τα πνευματικά δικαιώματα της κινηματογραφικής και τηλεοπτικής βιομηχανίας.

Όλα δείχνουν ότι η «μάχη» είναι σε εξέλιξη τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως και οι προσεχείς εξελίξεις θα κρίνουν το κατά πόσο το file sharing ήταν… too good to be true ή το διαδίκτυο θα κερδίσει την διατήρηση της ελευθερίας του. Άλλωστε, η βιομηχανία των media, από κέρδη…