7 καθημερινές απορίες ζητούν απαντήσεις
Γιατί το ξύσιμο μας ανακουφίζει; Γιατί τα ρολόγια γυρνούν δεξιόστροφα; Γιατί μας καθαρίζει το σαπούνι; Δεν ξέραμε και ρωτήσαμε. Και οι απαντήσεις που βρήκαμε ήταν άκρως ενδιαφέρουσες.
Σε στιγμές φιλοσοφικών αναζητήσεων (ή απόλυτης βαρεμάρας) έχουμε την τάση να αναρωτιόμαστε για τα πιο απλά, καθημερινά, ίσως και ασήμαντα ζητήματα της ζωής μας. Κάποια στιγμή, οι ερωτήσεις μας αυτές συγκεντρώνονται, αναζητούν απαντήσεις και αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ενδιαφέρον διαχρονικό, από αυτά που δημιουργούν μία αστραπιαία λάμψη στα μάτια μας και μετά κλείνονται στο χρονοντούλαπο για να αναζητηθούν πάλι στο μέλλον και να δώσουν την πολύτιμη εξήγηση. Τόσο πολύτιμη όσο ο χρυσός! Αλήθεια, γιατί ο χρυσός είναι τόσο πολύτιμος;
Αυτή και άλλες έξι ερωτήσεις βρίσκουν σήμερα τις απαντήσεις τους.
- Γιατί το ξύσιμο ανακουφίζει την φαγούρα;
Παρά την τρομακτική πρόοδο της επιστήμης, και δη της ιατρικής, το ανθρώπινο σώμα παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο. Τόσο που ακόμα και η πιο απλή κίνηση του φυσιολογικού μας μηχανισμού, το ξύσιμο, δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως κατανοητή από τους γιατρούς. Μία έρευνα που δημοσίευσε πρόσφατα το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, ωστόσο, στηρίζει την υπόθεση ότι ο μηχανισμός, σύμφωνα με τον οποίο το ξύσιμο προκαλεί ανακούφιση, λαμβάνει χώρα όχι στις νευρικές ίνες του δέρματος που νιώθει φαγούρα αλλά βαθιά στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα, και συγκεκριμένα στους νευρώνες της νοτιοθαλαμικής οδού του νωτιαίου μυελού, που μεταφέρουν στο μυαλό πληροφορίες σχετικά με τον πόνο, την θερμοκρασία και την αφή. Η θεωρία των επιστημόνων στηρίζει πως η φαγούρα δημιουργεί μία κατάσταση έκστασης στους νευρώνες αυτούς, την οποία το ξύσιμο αναστέλλει, σαν να στέλνουν τα νύχια μας ένα μήνυμα στους νευρώνες του νοτιαίου μυελού, για να ανακτήσουν την ηρεμία τους. Άρα δεν είναι το δέρμα που ανακουφίζεται με το ξύσιμο αλλά το μυαλό μας. Μένει ακόμα πολύς δρόμος για να εξηγηθεί πλήρως η διαδικασία αυτή, αλλά οι επιστήμονες ελπίζουν ότι σύντομα θα μπορέσουν να βρουν ακόμα και κάποιο φάρμακο που να ανακουφίζει την φαγούρα, η οποία μπορεί να είναι τόσο ενοχλητική.
- Γιατί το πιπέρι φέρνει φτάρνισμα;
Γιατί η χημική (και ερεθιστική) ουσία πιπερίνη μπαίνει στην μύτη. Το φτάρνισμα είναι μία αντανακλαστική πράξη που «πυροδοτείται» όταν διεγείρονται οι νευρικές απολήξεις του βλεννογόνου υμένα της μύτης. Το πιπέρι, είτε είναι λευκό, μαύρο ή πράσινο, περιέχει ένα αλκαλοειδές της πυριδίνης, που λέγεται πιπερίνη. Η πιπερίνη δρα ως ερεθιστικό αν εισχωρήσει στην μύτη. Διεγείρει (ή ερεθίζει) τις νευρικές απολήξεις μέσα στον βλεννογόνο υμένα και αυτή η διέγερση μας κάνει να φτερνιζόμαστε. Στην πραγματικότητα, η μύτη μας θέλει να αποβάλλει αυτόν τον ερεθισμό και ο μόνος τρόπος που ξέρει για να το κάνει αυτό είναι το φτάρνισμα. Αξίζει, σχετικά με το φτάρνισμα, να αναφέρουμε ότι όταν φταρνιζόμαστε, ο αέρας «ορμά» από την μύτη μας με περίπου 45 χλμ./ώρα. Επίσης, είναι μύθος πως ότι φταρνιζόμαστε σταματάει η καρδιά μας. Απλά, παίρνοντας μια βαθιά ανάσα πριν το φτάρνισμα, συσφίγγονται οι μύες του στήθους και αλλάζει η πίεση του αέρα αλλά και η ροή του αίματος, άρα μπορούν να αλλάξουν και οι παλμοί της καρδιάς μας. Δηλαδή, να καθυστερήσει ο επόμενος χτύπος, όχι να διακοπεί προσωρινά.
- Ποιες είναι οι 7 θάλασσες;
Όλοι μας έχουμε κάποια στιγμή ακούσει για τον μύθο των Επτά Θαλασσών. Εκεί που ταξιδεύουν τέρατα και πειρατές. Ποιες είναι τελικά οι επτά αυτές θάλασσες; Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η φράση «7 θάλασσες» είναι μάλλον ένα σχήμα λόγου που έχει χρησιμοποιηθεί αναφερόμενο σε διαφορετικά τμήματα νερού και σε διάφορες εποχές και μέρη. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι, για παράδειγμα, αποκαλούσαν τις λιμνοθάλασσες που χωρίζονταν από την ανοιχτή θάλασσα, κοντά στην Βενετία, «septem maria» ή «επτά θάλασσες». Πιο πρόσφατες πηγές υποστηρίζουν ότι οι επτά θάλασσες αναφέρονται στον Ινδικό Ωκεανό, την Μαύρη Θάλασσα, την Κασπία Θάλασσα, την Αδριατική, την Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Δεν συμφωνούν, όμως, όλοι οι γεωγράφοί με αυτήν την λίστα τονίζονταν ότι μπορεί να αλλάζει σε άλλα μέρη του κόσμου και σε άλλες εποχές. Κάποιοι, μάλιστα, εστιάζουν στην Εποχή των Ανακαλύψεων και προτείνουν ότι οι επτά θάλασσες ανταποκρίνονται στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό, τον Αρκτικό και τον Ινδικό Ωκεανό, καθώς και στην Μεσόγειο, την Καραϊβική και τον Κόλπο του Μεξικό. Ενώ, άλλοι, περιλαμβάνουν στην λίστα τους την Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό, τον Περσικό Κόλπο, την θάλασσα της Κίνας και την δυτική και ανατολική αφρικανική θάλασσα. Σήμερα, πάντως, έχουν αναγνωριστεί περισσότερες από 50 θάλασσες παγκοσμίως. Θάλασσα, άλλωστε, ορίζεται ένα τμήμα του ωκεανού που εσωκλείεται (μερικά συνήθως) από στεριά. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, η Κασπία Θάλασσα, η Νεκρά Θάλασσα και η Αράλη Θάλασσα είναι στην πραγματικότητα λίμνες αλμυρού νερού, γιατί δεν εκβάλλουν σε ωκεανό. Αντίθετα, και σύμφωνα με τον ίδιο ορισμό, ο Κόλπος του Μεξικό και το Hudson Bay είναι θάλασσες. Για την ιστορία, ανάλογα με την ποσότητα αλατιού στο νερό, το θαλασσινό νερό παγώνει στους 2,2 βαθμούς Κελσίου. Έτσι, η υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι χαμηλώνει την θερμοκρασία παγώματος, ενώ η χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι ανεβάζει την θερμοκρασία παγώματος.
- Γιατί τα ρολόγια γυρνούν δεξιόστροφα;
Τα μηχανικά ρολόγια εφευρέθηκαν στο βόρειο ημισφαίριο από εφευρέτες που προσπαθούσαν να φτιάξουν μοντέλα με την κίνηση του ηλίου στον ουρανό. Για να κοιτάξεις τον ήλιο από το βόρειο ημισφαίριο, πρέπει να στραφείς προς τον νότο. Τότε ο ήλιος θα ανέβει από τα αριστερά σου, θα περάσει πάνω από το κεφάλι σου και θα καταλήξει στα δεξιά σου. Καθώς ο δείκτης της ώρας στα ρολόγια φτιάχτηκε για να ακολουθεί την κίνηση του ήλιου στον ουρανό, κινείται από τα αριστερά στα δεξιά, περνώντας από την κορυφή του ρολογιού –έτσι λέμε «με την φορά του ρολογιού». Οι δείκτες, στην ουσία, διαμορφώθηκαν από την σκιά που δημιουργεί ο ήλιος σε ένα ηλιακό ρολόι.
- Γιατί είναι τόσο δύσκολο να κόψουμε το κάπνισμα;
Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κόψουμε το κάπνισμα λόγω της εθιστικής φύσης της νικοτίνης, ενός ναρκωτικού που περιέχει φυσικά στην καπνό. Η νικοτίνη είναι εξίσου εθιστική σωματικά και πνευματικά, όπως είναι η κοκαΐνη ή η ηρωίνη, και οι καπνιστές εθίζονται πολύ γρήγορα σε αυτήν. Για να διακόψουμε, λοιπόν, οριστικά το κάπνισμα θα πρέπει να ξεπεράσουμε τόσο τις σωματικές όσο και ψυχολογικές επιδράσεις του εθισμού στη νικοτίνη. Επιπλέον, η πράξη του καπνίσματος, με τον χρόνο γίνεται ρουτίνα και, όπως πολλές επαναληπτικές συνήθειες, είναι δύσκολο να διακοπεί. Άλλωστε, η νικοτίνη δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας, το οποίο κάνει τους καπνιστές να την λαχταρούν περισσότερο. Ενώ εμποδίζει την σωστή λειτουργία των νευρικών κυττάρων. Καθώς το νευρικό σύστημα του καπνιστή προσαρμόζεται στο ναρκωτικό, αυτός συνήθως καπνίζει περισσότερο, κάτι που στην πορεία αυξάνει τα επίπεδα νικοτίνης στο αίμα. Σταδιακά ο καπνιστής αναπτύσσει ανεκτικότητα στη νικοτίνη και αυτό οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση του καπνίσματος. Τελικά επιτυγχάνεται ένα συγκεκριμένο επίπεδο νικοτίνης στο σώμα του καπνιστή, ο οποίος καπνίζει αρκετά για να το διατηρήσει. Όταν κανείς προσπαθεί να κόψει το κάπνισμα, βιώνει πνευματικά και σωματικά στερητικά συμπτώματα, όπως ευερεθιστότητα, θυμός, κατάθλιψη, κούραση, αϋπνίες, αδυναμία συγκέντρωσης, υπερένταση, πονοκεφάλους και αυξημένη όρεξη για φαγητό. Αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα τον οδηγούν στο να καπνίσει ξανά, μέχρι αυτά να πάψουν. Τα στερητικά συμπτώματα, μάλιστα, μπορούν να διαρκέσουν για μέρες ή για εβδομάδες, ενώ ο ψυχολογικός εθισμός διαρκεί πολύ περισσότερο.
- Γιατί μας καθαρίζει το σαπούνι;
Αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής μας ζωής, σε διάφορα σχήματα και αρώματα, σε υγρή ή στερεά μορφή, το σαπούνι είναι ο βασικός σύμμαχός μας στην καθαριότητα. Έχετε, όμως, ποτέ σκεφτεί γιατί; Υπάρχουν ουσίες που μπορούν να διαλυθούν στο νερό (π.χ. το αλάτι) και ουσίες που δε μπορούν (π.χ. το λάδι). Το λάδι και το νερό, λοιπόν, δε μπορούν να αναμειχθούν, γι’αυτό αν προσπαθήσουμε να καθαρίσουμε π.χ. έναν λιπαρό λεκέ από ένα ρούχο ή από το δέρμα μας, το νερό δεν είναι αρκετό. Χρειαζόμαστε και σαπούνι. Το σαπούνι δημιουργείται από μόρια με «βάση» φιλική προς το νερό (υδροφιλικά) και από μία μακριά αλυσίδα εχθρική προς το νερό (υδροφοβικά). Λόγω αυτής της «αντιπαράθεσης», τα υδροφιλικά μόρια παίζουν τον ρόλο του διπλωμάτη, βελτιώνοντας την σχέση των υδροφοβικών (του ελαίου) με το νερό. Έτσι, όταν το νερό έρχεται σε επαφή με το σαπούνι, η υδροφιλική βάση μορίων μένει μέσα στο νερό, ενώ η υδροφοβική αλυσίδα ενώνεται με τα σωματίδια του λαδιού και παραμένει εσωτερικά σε αυτά (δραπετεύοντας από το νερό). Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται κυκλικές ομάδες που λέγονται λιπόφιλες, στις οποίες το λιπαρό υλικό απορροφάται και παγιδεύεται. Τότε σχηματίζεται ένα γαλάκτωμα λαδιού στο νερό, που σημαίνει ότι τα σωματίδια του λαδιού αιωρούνται και διασκορπίζονται στο νερό. Έτσι, τα σωματίδια αυτά απελευθερώνονται από το ρούχο ή το δέρμα και το γαλάκτωμα φεύγει με το ξέπλυμα. Συμπερασματικά, το σαπούνι δρα ως γαλακτωματοποιητής: Επιτρέπει στο λάδι και το νερό να αναμειχθούν έτσι ώστε η βρομιά να μπορέσει να απομακρυνθεί κατά το ξέπλυμα.
- Γιατί είναι τόσο πολύτιμος ο χρυσός;
Ο χρυσός είναι το ένα από τα τρία πολύτιμα μέταλλα. Τα άλλα δύο είναι η πλατίνα και λιγότερο το ασήμι. Ο κύριος λόγος που ο χρυσός είναι τόσο πολύτιμος, είναι ότι πρόκειται για ένα σπάνιο μέταλλο. Όλος ο χρυσός του κόσμου μέχρι σήμερα μπορεί να τοποθετηθεί σε έναν κύβο με πλευρά μικρότερη από 45 μέτρα, μέγεθος όχι ιδιαίτερα μεγάλο. Σε ένα πλούσιο ορυχείο, πρέπει να μετακινηθούν και να επεξεργαστούν τουλάχιστον δέκα τόνοι πέτρας και λάσπης για να ανακτηθούν 28 γραμμάρια χρυσού. Και δεν υπάρχουν πολλά πλούσια ορυχεία στον κόσμο. Ο δεύτερος λόγος που το μέταλλο αυτό είναι τόσο πολύτιμο, είναι επειδή είναι «άτρωτο» στα στοιχεία: Δεν σκουριάζει, δεν διαβρώνεται, δεν υποβαθμίζεται από άλλα στοιχεία. Ο χρυσός είναι τόσο αδρανής που συχνά βρίσκεται στην φύση, στην εντελώς φυσική μεταλλική του μορφή, σε σχήμα ψήγματος. Αυτό επέτρεπε στους ανθρώπους, στα αρχαία χρόνια, να δημιουργούν με αυτά τα ψήγματα ολόκληρα μεταλλικά αντικείμενα. Επειδή δεν οξειδώνεται και δεν διαβρώνεται, το σχήμα του μπορεί να παραμείνει ως έχει για χιλιάδες χρόνια. Τέλος, ένας ακόμα λόγος που το κάνει τόσο πολύτιμο είναι η ανθεκτικότητά του: Μπορείς να το χτυπήσεις ή να το πετάξεις κάτω, και δεν θα σπάσει. Μπορεί να σφυρηλατηθεί τόσο πολύ και να γίνει τόσο λεπτό που να περνά το φως του ήλιου από μέσα του και πάλι να διατηρηθεί άφθαρτο για πάντα. Η δε αξία του δεν θα πέσει ποτέ. Λέγεται, μάλιστα, πως κάποια στιγμή τα ορυχεία θα κλείσουν γιατί θα είναι ασύμφορα και τότε θα δημιουργηθεί το ζήτημα αν θα φτάνει ο χρυσός για μελλοντικές χρήσεις. Δεν μένει παρά να το δούμε…
Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια
Αυτή και άλλες έξι ερωτήσεις βρίσκουν σήμερα τις απαντήσεις τους.
- Γιατί το ξύσιμο ανακουφίζει την φαγούρα;
Παρά την τρομακτική πρόοδο της επιστήμης, και δη της ιατρικής, το ανθρώπινο σώμα παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο. Τόσο που ακόμα και η πιο απλή κίνηση του φυσιολογικού μας μηχανισμού, το ξύσιμο, δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως κατανοητή από τους γιατρούς. Μία έρευνα που δημοσίευσε πρόσφατα το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, ωστόσο, στηρίζει την υπόθεση ότι ο μηχανισμός, σύμφωνα με τον οποίο το ξύσιμο προκαλεί ανακούφιση, λαμβάνει χώρα όχι στις νευρικές ίνες του δέρματος που νιώθει φαγούρα αλλά βαθιά στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα, και συγκεκριμένα στους νευρώνες της νοτιοθαλαμικής οδού του νωτιαίου μυελού, που μεταφέρουν στο μυαλό πληροφορίες σχετικά με τον πόνο, την θερμοκρασία και την αφή. Η θεωρία των επιστημόνων στηρίζει πως η φαγούρα δημιουργεί μία κατάσταση έκστασης στους νευρώνες αυτούς, την οποία το ξύσιμο αναστέλλει, σαν να στέλνουν τα νύχια μας ένα μήνυμα στους νευρώνες του νοτιαίου μυελού, για να ανακτήσουν την ηρεμία τους. Άρα δεν είναι το δέρμα που ανακουφίζεται με το ξύσιμο αλλά το μυαλό μας. Μένει ακόμα πολύς δρόμος για να εξηγηθεί πλήρως η διαδικασία αυτή, αλλά οι επιστήμονες ελπίζουν ότι σύντομα θα μπορέσουν να βρουν ακόμα και κάποιο φάρμακο που να ανακουφίζει την φαγούρα, η οποία μπορεί να είναι τόσο ενοχλητική. - Γιατί το πιπέρι φέρνει φτάρνισμα;
Γιατί η χημική (και ερεθιστική) ουσία πιπερίνη μπαίνει στην μύτη. Το φτάρνισμα είναι μία αντανακλαστική πράξη που «πυροδοτείται» όταν διεγείρονται οι νευρικές απολήξεις του βλεννογόνου υμένα της μύτης. Το πιπέρι, είτε είναι λευκό, μαύρο ή πράσινο, περιέχει ένα αλκαλοειδές της πυριδίνης, που λέγεται πιπερίνη. Η πιπερίνη δρα ως ερεθιστικό αν εισχωρήσει στην μύτη. Διεγείρει (ή ερεθίζει) τις νευρικές απολήξεις μέσα στον βλεννογόνο υμένα και αυτή η διέγερση μας κάνει να φτερνιζόμαστε. Στην πραγματικότητα, η μύτη μας θέλει να αποβάλλει αυτόν τον ερεθισμό και ο μόνος τρόπος που ξέρει για να το κάνει αυτό είναι το φτάρνισμα. Αξίζει, σχετικά με το φτάρνισμα, να αναφέρουμε ότι όταν φταρνιζόμαστε, ο αέρας «ορμά» από την μύτη μας με περίπου 45 χλμ./ώρα. Επίσης, είναι μύθος πως ότι φταρνιζόμαστε σταματάει η καρδιά μας. Απλά, παίρνοντας μια βαθιά ανάσα πριν το φτάρνισμα, συσφίγγονται οι μύες του στήθους και αλλάζει η πίεση του αέρα αλλά και η ροή του αίματος, άρα μπορούν να αλλάξουν και οι παλμοί της καρδιάς μας. Δηλαδή, να καθυστερήσει ο επόμενος χτύπος, όχι να διακοπεί προσωρινά. - Ποιες είναι οι 7 θάλασσες;
Όλοι μας έχουμε κάποια στιγμή ακούσει για τον μύθο των Επτά Θαλασσών. Εκεί που ταξιδεύουν τέρατα και πειρατές. Ποιες είναι τελικά οι επτά αυτές θάλασσες; Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η φράση «7 θάλασσες» είναι μάλλον ένα σχήμα λόγου που έχει χρησιμοποιηθεί αναφερόμενο σε διαφορετικά τμήματα νερού και σε διάφορες εποχές και μέρη. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι, για παράδειγμα, αποκαλούσαν τις λιμνοθάλασσες που χωρίζονταν από την ανοιχτή θάλασσα, κοντά στην Βενετία, «septem maria» ή «επτά θάλασσες». Πιο πρόσφατες πηγές υποστηρίζουν ότι οι επτά θάλασσες αναφέρονται στον Ινδικό Ωκεανό, την Μαύρη Θάλασσα, την Κασπία Θάλασσα, την Αδριατική, την Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Δεν συμφωνούν, όμως, όλοι οι γεωγράφοί με αυτήν την λίστα τονίζονταν ότι μπορεί να αλλάζει σε άλλα μέρη του κόσμου και σε άλλες εποχές. Κάποιοι, μάλιστα, εστιάζουν στην Εποχή των Ανακαλύψεων και προτείνουν ότι οι επτά θάλασσες ανταποκρίνονται στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό, τον Αρκτικό και τον Ινδικό Ωκεανό, καθώς και στην Μεσόγειο, την Καραϊβική και τον Κόλπο του Μεξικό. Ενώ, άλλοι, περιλαμβάνουν στην λίστα τους την Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό, τον Περσικό Κόλπο, την θάλασσα της Κίνας και την δυτική και ανατολική αφρικανική θάλασσα. Σήμερα, πάντως, έχουν αναγνωριστεί περισσότερες από 50 θάλασσες παγκοσμίως. Θάλασσα, άλλωστε, ορίζεται ένα τμήμα του ωκεανού που εσωκλείεται (μερικά συνήθως) από στεριά. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, η Κασπία Θάλασσα, η Νεκρά Θάλασσα και η Αράλη Θάλασσα είναι στην πραγματικότητα λίμνες αλμυρού νερού, γιατί δεν εκβάλλουν σε ωκεανό. Αντίθετα, και σύμφωνα με τον ίδιο ορισμό, ο Κόλπος του Μεξικό και το Hudson Bay είναι θάλασσες. Για την ιστορία, ανάλογα με την ποσότητα αλατιού στο νερό, το θαλασσινό νερό παγώνει στους 2,2 βαθμούς Κελσίου. Έτσι, η υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι χαμηλώνει την θερμοκρασία παγώματος, ενώ η χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι ανεβάζει την θερμοκρασία παγώματος. - Γιατί τα ρολόγια γυρνούν δεξιόστροφα;
Τα μηχανικά ρολόγια εφευρέθηκαν στο βόρειο ημισφαίριο από εφευρέτες που προσπαθούσαν να φτιάξουν μοντέλα με την κίνηση του ηλίου στον ουρανό. Για να κοιτάξεις τον ήλιο από το βόρειο ημισφαίριο, πρέπει να στραφείς προς τον νότο. Τότε ο ήλιος θα ανέβει από τα αριστερά σου, θα περάσει πάνω από το κεφάλι σου και θα καταλήξει στα δεξιά σου. Καθώς ο δείκτης της ώρας στα ρολόγια φτιάχτηκε για να ακολουθεί την κίνηση του ήλιου στον ουρανό, κινείται από τα αριστερά στα δεξιά, περνώντας από την κορυφή του ρολογιού –έτσι λέμε «με την φορά του ρολογιού». Οι δείκτες, στην ουσία, διαμορφώθηκαν από την σκιά που δημιουργεί ο ήλιος σε ένα ηλιακό ρολόι. - Γιατί είναι τόσο δύσκολο να κόψουμε το κάπνισμα;
Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κόψουμε το κάπνισμα λόγω της εθιστικής φύσης της νικοτίνης, ενός ναρκωτικού που περιέχει φυσικά στην καπνό. Η νικοτίνη είναι εξίσου εθιστική σωματικά και πνευματικά, όπως είναι η κοκαΐνη ή η ηρωίνη, και οι καπνιστές εθίζονται πολύ γρήγορα σε αυτήν. Για να διακόψουμε, λοιπόν, οριστικά το κάπνισμα θα πρέπει να ξεπεράσουμε τόσο τις σωματικές όσο και ψυχολογικές επιδράσεις του εθισμού στη νικοτίνη. Επιπλέον, η πράξη του καπνίσματος, με τον χρόνο γίνεται ρουτίνα και, όπως πολλές επαναληπτικές συνήθειες, είναι δύσκολο να διακοπεί. Άλλωστε, η νικοτίνη δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας, το οποίο κάνει τους καπνιστές να την λαχταρούν περισσότερο. Ενώ εμποδίζει την σωστή λειτουργία των νευρικών κυττάρων. Καθώς το νευρικό σύστημα του καπνιστή προσαρμόζεται στο ναρκωτικό, αυτός συνήθως καπνίζει περισσότερο, κάτι που στην πορεία αυξάνει τα επίπεδα νικοτίνης στο αίμα. Σταδιακά ο καπνιστής αναπτύσσει ανεκτικότητα στη νικοτίνη και αυτό οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση του καπνίσματος. Τελικά επιτυγχάνεται ένα συγκεκριμένο επίπεδο νικοτίνης στο σώμα του καπνιστή, ο οποίος καπνίζει αρκετά για να το διατηρήσει. Όταν κανείς προσπαθεί να κόψει το κάπνισμα, βιώνει πνευματικά και σωματικά στερητικά συμπτώματα, όπως ευερεθιστότητα, θυμός, κατάθλιψη, κούραση, αϋπνίες, αδυναμία συγκέντρωσης, υπερένταση, πονοκεφάλους και αυξημένη όρεξη για φαγητό. Αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα τον οδηγούν στο να καπνίσει ξανά, μέχρι αυτά να πάψουν. Τα στερητικά συμπτώματα, μάλιστα, μπορούν να διαρκέσουν για μέρες ή για εβδομάδες, ενώ ο ψυχολογικός εθισμός διαρκεί πολύ περισσότερο. - Γιατί μας καθαρίζει το σαπούνι;
Αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής μας ζωής, σε διάφορα σχήματα και αρώματα, σε υγρή ή στερεά μορφή, το σαπούνι είναι ο βασικός σύμμαχός μας στην καθαριότητα. Έχετε, όμως, ποτέ σκεφτεί γιατί; Υπάρχουν ουσίες που μπορούν να διαλυθούν στο νερό (π.χ. το αλάτι) και ουσίες που δε μπορούν (π.χ. το λάδι). Το λάδι και το νερό, λοιπόν, δε μπορούν να αναμειχθούν, γι’αυτό αν προσπαθήσουμε να καθαρίσουμε π.χ. έναν λιπαρό λεκέ από ένα ρούχο ή από το δέρμα μας, το νερό δεν είναι αρκετό. Χρειαζόμαστε και σαπούνι. Το σαπούνι δημιουργείται από μόρια με «βάση» φιλική προς το νερό (υδροφιλικά) και από μία μακριά αλυσίδα εχθρική προς το νερό (υδροφοβικά). Λόγω αυτής της «αντιπαράθεσης», τα υδροφιλικά μόρια παίζουν τον ρόλο του διπλωμάτη, βελτιώνοντας την σχέση των υδροφοβικών (του ελαίου) με το νερό. Έτσι, όταν το νερό έρχεται σε επαφή με το σαπούνι, η υδροφιλική βάση μορίων μένει μέσα στο νερό, ενώ η υδροφοβική αλυσίδα ενώνεται με τα σωματίδια του λαδιού και παραμένει εσωτερικά σε αυτά (δραπετεύοντας από το νερό). Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται κυκλικές ομάδες που λέγονται λιπόφιλες, στις οποίες το λιπαρό υλικό απορροφάται και παγιδεύεται. Τότε σχηματίζεται ένα γαλάκτωμα λαδιού στο νερό, που σημαίνει ότι τα σωματίδια του λαδιού αιωρούνται και διασκορπίζονται στο νερό. Έτσι, τα σωματίδια αυτά απελευθερώνονται από το ρούχο ή το δέρμα και το γαλάκτωμα φεύγει με το ξέπλυμα. Συμπερασματικά, το σαπούνι δρα ως γαλακτωματοποιητής: Επιτρέπει στο λάδι και το νερό να αναμειχθούν έτσι ώστε η βρομιά να μπορέσει να απομακρυνθεί κατά το ξέπλυμα. - Γιατί είναι τόσο πολύτιμος ο χρυσός;
Ο χρυσός είναι το ένα από τα τρία πολύτιμα μέταλλα. Τα άλλα δύο είναι η πλατίνα και λιγότερο το ασήμι. Ο κύριος λόγος που ο χρυσός είναι τόσο πολύτιμος, είναι ότι πρόκειται για ένα σπάνιο μέταλλο. Όλος ο χρυσός του κόσμου μέχρι σήμερα μπορεί να τοποθετηθεί σε έναν κύβο με πλευρά μικρότερη από 45 μέτρα, μέγεθος όχι ιδιαίτερα μεγάλο. Σε ένα πλούσιο ορυχείο, πρέπει να μετακινηθούν και να επεξεργαστούν τουλάχιστον δέκα τόνοι πέτρας και λάσπης για να ανακτηθούν 28 γραμμάρια χρυσού. Και δεν υπάρχουν πολλά πλούσια ορυχεία στον κόσμο. Ο δεύτερος λόγος που το μέταλλο αυτό είναι τόσο πολύτιμο, είναι επειδή είναι «άτρωτο» στα στοιχεία: Δεν σκουριάζει, δεν διαβρώνεται, δεν υποβαθμίζεται από άλλα στοιχεία. Ο χρυσός είναι τόσο αδρανής που συχνά βρίσκεται στην φύση, στην εντελώς φυσική μεταλλική του μορφή, σε σχήμα ψήγματος. Αυτό επέτρεπε στους ανθρώπους, στα αρχαία χρόνια, να δημιουργούν με αυτά τα ψήγματα ολόκληρα μεταλλικά αντικείμενα. Επειδή δεν οξειδώνεται και δεν διαβρώνεται, το σχήμα του μπορεί να παραμείνει ως έχει για χιλιάδες χρόνια. Τέλος, ένας ακόμα λόγος που το κάνει τόσο πολύτιμο είναι η ανθεκτικότητά του: Μπορείς να το χτυπήσεις ή να το πετάξεις κάτω, και δεν θα σπάσει. Μπορεί να σφυρηλατηθεί τόσο πολύ και να γίνει τόσο λεπτό που να περνά το φως του ήλιου από μέσα του και πάλι να διατηρηθεί άφθαρτο για πάντα. Η δε αξία του δεν θα πέσει ποτέ. Λέγεται, μάλιστα, πως κάποια στιγμή τα ορυχεία θα κλείσουν γιατί θα είναι ασύμφορα και τότε θα δημιουργηθεί το ζήτημα αν θα φτάνει ο χρυσός για μελλοντικές χρήσεις. Δεν μένει παρά να το δούμε… Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια
