Δίσεκτο έτος: Προλήψεις και... παρεξηγήσεις

Το Anthony του Τέξας είναι μια μικρή κωμόπολη 3.850 κατοίκων, στα σύνορα με το New Mexico, την οποία δε θα είχε ακουστά κανείς πλην των κατοίκων της, αν το 1988 οι κυβερνήτες των δύο πολιτειών δεν έπαιρναν την πρωτοβουλία να την ανακηρύξουν Παγκόσμια Πρωτεύουσα των Δίσεκτων Ετών ξεκινώντας τη διοργάνωση του ομώνυμου φεστιβάλ που αποτίει φόρο τιμής στους “29ers”, στα άτομα δηλαδή που έχουν γενέθλια κάθε τέσσερα χρόνια και συρρέουν κατά χιλιάδες εδώ κάθε τετραετία για να τα γιορτάσουν μαζί με τους “birthday twins” τους.

Οι οποίοι 29ers έχουν το δικό τους club, το δικό τους site στο internet και τη δική τους λίστα διάσημων μελών, που περιλαμβάνει ιστορικές προσωπικότητες όπως τον Πάπα Ιωάννη Γ’, που ξεκίνησε την Αντιμεταρρύθμιση του 1468, τον Ιταλό συνθέτη Gioacchino Rossini, που έγραψε τον Κουρέα της Σεβίλλης, το Γερμανό αρχιτέκτονα Franz KL von Klenze που σχεδίασε το Hermitage της Αγίας Πετρούπολης και τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Και γατί όλα αυτά; Θα ρωτήσετε. Γιατί, από τότε που ο Ιούλιος Καίσαρας παρατήρησε για πρώτη φορά πως η περιστροφή της Γης δεν διαρκούσε ακριβώς 365 ημέρες, αλλά 365 και ¼, μέχρι τη στιγμή που η έξτρα ημέρα του Φεβρουαρίου ενσωματώθηκε στο Γρηγοριανό ημερολόγιο –και μέχρι σήμερα– η ανθρωπότητα δεν κατάφερε να συνηθίσει την εξαίρεση. Υπάρχουν, μάλιστα, ιστορικές πηγές που θέλουν τη βικτοριανή Αγγλία να μην αναγνωρίζει την 29η Φεβρουαρίου ως «επίσημη» ημέρα. Σύμφωνα δε με τη διαμαρτυρία που προωθεί το LeapZine, πολλοί “29ers” που προσπαθούν να συμπληρώσουν τα γενέθλιά τους σε ηλεκτρονικές φόρμες παίρνουν το μήνυμα «μη έγκυρη ημερομηνία – προσπαθήστε ξανά».

Είναι ακριβώς αυτή η διαφορετικότητα, το ασυνήθιστο, η εξαίρεση στον κανόνα που εμπνέει θρύλους και δίνει τροφή για τη δημιουργία προλήψεων –από τη «δική μας» πεποίθηση πως οι γάμοι που πραγματοποιούνται σε δίσεκτο έτος είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν μέχρι τη γενικότερη αντίληψη που καλά κρατεί από το Μεσαίωνα μέχρι σήμερα ότι στις 29 Φεβρουαρίου συμβαίνουν, και θα συμβαίνουν, περίεργα πράγματα –ακριβώς όπως τα Μεσάνυχτα θεωρούνται, από τους κυνηγούς φαντασμάτων, η ώρα που το πέπλο που χωρίζει τους δύο κόσμους μπορεί να παραμεριστεί λίγο.

Συμβαίνουν όντως περίεργα πράγματα στις 29 Φεβρουαρίου; Η απάντηση εξαρτάται από το τι θεωρεί ο καθένας μας περίεργο. Περίεργος, ας πούμε, ήταν ο σεισμός της 29ης Φεβρουαρίου του 1960 που σκότωσε 12.000 άτομα στην Agadir του Μαρόκο και καταγράφηκε ως ο μεγαλύτερος σεισμός που έγινε ποτέ στην Αφρική. Περίεργο ήταν και το γεγονός ότι στις 29 Φεβρουαρίου 1940 η Hattie McDaniel έγινε η πρώτη Αφροαμερικανή που βραβεύτηκε με Όσκαρ. Περίεργη ήταν και η παραίτηση του Προέδρου της Αϊτής Jean-Bertrand Aristide, στις 29 Φεβρουαρίου 2004 –κι ακόμα πιο περίεργη, βέβαια, η εξαφάνιση που την ακολούθησε. Περίεργες ήταν και οι Δίκες Μαγισσών του Σάλεμ που ξεκίνησαν στις 29 Φεβρουαρίου του 1692.

Να συνεχίσουμε; Περίεργη ήταν και η βρετανική παράδοση που επέτρεπε στις γυναίκες να κάνουν προτάσεις γάμου στους άνδρες τα δίσεκτα έτη, ανατρέποντας τον κανόνα και μάλιστα εισπράττοντας και το «πρόστιμο» από τον αρνούμενο την πρόταση. Προφανώς λόγω… κατάχρησης δικαιώματος, οι προτάσεις αργότερα περιορίστηκαν στην επιπλέον ημέρα του δίσεκτου έτους, ήτοι την 29η Φεβρουαρίου.

Περίεργη είναι και η λαϊκή αντίληψη πως το δίσεκτο έτος είναι έτος δύσκολο, δυσοίωνο –αντίληψη που πρέπει να αποτέλεσε και τη βάση της δημιουργίας της πρόληψης σχετικά με τους γάμους, οι ιστορικές καταβολές της οποίας παραμένουν άγνωστες. Παρ’ ότι περίεργη, όμως, η σύνδεση με την κακοτυχία εξηγείται, ως οφειλόμενη στην ορθογραφική παρεξήγηση του προθέματος «δις» που συχνά συγχέεται με το «δυσ-» που παραπέμπει σε κάτι αρνητικό. Πράγμα που εξηγεί και την «αποκλειστικότητα» της θεώρησης του δίσεκτου έτους από τους Έλληνες.

Και για να διαλύσουμε μια για πάντα την παρεξήγηση, ο όρος δίσεκτο προέρχεται από το λατινικό “bis sectus”: η ημέρα που προστέθηκε σε κάθε τέταρτο έτος του ρωμαϊκού ημερολογίου ακολουθούσε την έκτη ημέρα προ των Καλενδών του Μαρτίου, η οποία έτσι μετριόταν δύο φορές, με αποτέλεσμα να ονομάζεται «δις έκτη». Και ό,τι κι αν σας πουν για δυστυχίες, δυσκολίες, δυσοίωνες προβλέψεις και δυσλειτουργικούς γάμους είναι απλά ένα προϊόν παρανόησης, που καλά θα κάνετε να μην πιστέψετε.

Ηρώ Κουνάδη