Επάγγελμα συγγραφέας: Καριέρα ανάμεσα στις γραμμές

της Ηρώς Κουνάδη 

«Συγγραφέας δεν γίνεσαι. Γεννιέσαι». Αυτή ήταν η αποστομωτική απάντηση σύσσωμης της συντακτικής ομάδας όταν το θέμα που διαβάζετε τώρα ήταν ακόμη μια ιδέα στο τραπέζι της μηνιαίας σύσκεψης. Προφανώς. Έστω, όμως, ότι έχεις γεννηθεί συγγραφέας, έχεις γράψει το ωραίο σου βιβλίο και το βλέπεις να σε κοιτάζει από την οθόνη του υπολογιστή σου. Το θέμα μας είναι τι κάνεις μετά. Πώς αλλιώς να το πούμε; Πώς... εκδίδεσαι, άπαξ και γεννηθείς συγγραφέας;

Κάθε αρχή και δύσκολη;

Ζητήσαμε από την blogger Μάγισσα Κίρκη (της οποίας το πρώτο βιβλίο, Παρ’ τα Μωρή Άνεργη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Falimento Books) και τον εκδότη Αλέξη Παπαζήση, των ομώνυμων εκδόσεων, να μας εξηγήσουν την διαδικασία βήμα προς βήμα.

«Κατ’ αρχήν, στέλνεις το βιβλίο σε μερικούς εκδοτικούς οίκους. Η ομάδα των επιμελητών τους το διαβάζει και, αν το βρει ενδιαφέρον, σου κάνουν μία πρόταση» εξηγεί ο κ. Παπαζήσης. «Συνήθως, αν μιλάμε για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα, η πρόταση θα είναι να καλύψεις το κόστος έκδοσης ο ίδιος. Το κόστος αυτό για ένα βιβλίο 350 σελίδων, που θα κυκλοφορήσει σε χίλια αντίτυπα στην πρώτη έκδοση, είναι περί τα 2.000 ευρώ. Μπορεί, βέβαια, αν δουν στο βιβλίο μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας, να καλύψει ο εκδοτικός οίκος όλα τα έξοδα. Σπάνιο για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, μπορεί όμως να συμβεί».

Η Μάγισσα Κίρκη, για τους φίλους Κυριακή, 31 ετών, ήταν μία από αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις. Το ήδη επιτυχημένο blog της αποτέλεσε την βάση του βιβλίου, το οποίο όμως περιέχει και κείμενα που δεν είχαν ποτέ δημοσιευτεί στο blog. «Οι εκδόσεις ΚΨΜ είχαν μόλις δημιουργήσει την Falimento Books, και έψαχναν bloggers για να κάνουν με τα βιβλία τους ένα νέο άνοιγμα στην αγορά» εξηγεί. «Εμένα με πρότεινε η φίλη μου, Σοφία Κολοτούρου, συγγραφέας του «Κουφός είσαι ρε, δεν ακούς;», κάναμε μια πρώτη συνάντηση στην οποία συζητήσαμε πολλά για το θέμα του βιβλίου και τίποτα για τα λεφτά και ξεκίνησα να γράφω. Ήταν Σεπτέμβριος, και το βιβλίο ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο, μετά από πολλά τσιγάρα και πολλά ξενύχτια» θυμάται.

Λεφτά πότε θα βγάλω;

«Στην δεύτερη έκδοση» απαντά χαμογελώντας ο κ. Παπαζήσης. «Το ποσοστό που παίρνει συνήθως ένας πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας από την πρώτη έκδοση κυμαίνεται στο 7-10% επί των πωλήσεων». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν για παράδειγμα το βιβλίο σας κοστίζει 15€, ο εκδοτικός οίκος το πουλά χονδρική στα βιβλιοπωλεία 7,5€ κι εσείς παίρνετε το 7% αυτών των 7,5€ όπως μας εξηγεί η Κυριακή.

«Ούτως ή άλλως, η πρώτη έκδοση δεν αποφέρει ποτέ ιδιαίτερα έσοδα. Τα περισσότερα αντίτυπα στέλνονται δωρεάν σε δημοσιογράφους και βιβλιοκριτικούς, προκειμένου να προωθηθεί σωστά το βιβλίο, οπότε στην πραγματικότητα η πρώτη έκδοση σπάνια βγάζει τα έξοδά της» λέει ο κ. Παπαζήσης. «Όταν αυτή εξαντληθεί, και αν έχει πάει σχετικά καλά, ο εκδοτικός οίκος θα σου προτείνει την δεύτερη έκδοση. Αυτή γίνεται πάντα με δικά τους έξοδα –ούτως ή άλλως η πρώτη έκδοση είναι που έχει το μεγάλο κόστος– και το ποσοστό του συγγραφέα είναι μεγαλύτερο: τουλάχιστον ένα 20-25% επί των πωλήσεων» προσθέτει.

«Όταν ολοκληρώθηκε το βιβλίο, υπέγραψα ένα ιδιωτικό συμφωνητικό με τις Εκδόσεις Falimento Books, που έλεγε πως για τα πρώτα τετρακόσια βιβλία δεν παίρνω τίποτα, ενώ από τα επόμενα που θα πουληθούν δικαιούμαι ένα 12% επί των εισπράξεων» λέει η Κυριακή. «Είχα και την επιλογή να πληρωθώ σε βιβλία, να πάρω δηλαδή συνολικά διακόσια αντίτυπα του βιβλίου, τα οποία εν συνεχεία μπορώ να πουλήσω μόνη μου. Τελικά αυτό έκανα. Ούτως ή άλλως δεν ξεκίνησα να γράφω με σκοπό να βγάλω χρήματα. Δεν πήρα και κανένα επιχειρηματικό ρίσκο, αφού δεν κάλυψα εγώ τα έξοδα της έκδοσης, οπότε απλά ευχαριστήθηκα την διαδικασία.

«Δεν είναι γενικώς κερδοφόρα δουλειά. Εκτός, φαντάζομαι, αν είσαι μεγάλο όνομα ή αν έχεις κάποια γνωριμία σε έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο που, όσο να ’ναι, θα προωθήσει το βιβλίο καλύτερα» καταλήγει.

Το συμφωνητικό της Κυριακής προβλέπει ότι αν πουληθούν τα 1.500 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης, έχει δύο επιλογές: είτε να πάει το βιβλίο της σε άλλο εκδότη, είτε να υπογράψει νέο συμφωνητικό με καλύτερους όρους για την δεύτερη έκδοση.

Πνευματικά δικαιώματα για αρχάριους

Έστω, λοιπόν, πως η πρώτη σας έκδοση κάνει πάταγο –ή έστω εξαντληθεί μετά από λίγο καιρό– και θέλετε, για οποιονδήποτε λόγο (δεν είστε ευχαριστημένοι από την συνεργασία, ελπίζετε σε καλύτερη προώθηση μέσω ενός μεγαλύτερου ονόματος, δεν ταιριάζει το ζώδιό σας με εκείνο του εκδότη σας…) να χτυπήσετε μια άλλη πόρτα με την επιτυχία σας ανά χείρας. Τι γίνεται με τα πνευματικά δικαιώματα;

«Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν πάντα στον δημιουργό» λέει κατηγορηματικά ο κ. Παπαζήσης. «Αυτό που έχει ο εκδότης λέγεται γραμμικό δικαίωμα, ή δικαίωμα εκμετάλλευσης, και αφορά το βιβλίο αυτό καθεαυτό, όχι το περιεχόμενό του. Ο νόμος προβλέπει αλλαγή του βιβλίου κατά 25% σε κάθε επόμενη έκδοση, προκειμένου να μην θίγεται το γραμμικό δικαίωμα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με ένα άλλο εξώφυλλο, διαφορετική γραμματοσειρά και στήσιμο, και έναν άλλο πρόλογο ή επίλογο ενδεχομένως, μπορείτε μια χαρά να κυκλοφορήσετε το βιβλίο σας σε άλλο εκδοτικό οίκο, χωρίς να μπορεί κανείς να σας πει τίποτα» προσθέτει, επισημαίνοντας πως κάποια συμβόλαια που κυκλοφορούν στην αγορά με τον όρο πως το βιβλίο δεν μπορεί για τα επόμενα δέκα χρόνια να πάει σε άλλο εκδότη είναι καταχρηστικά. «Αν πας στο δικαστήριο για να καταγγείλεις ένα τέτοιο συμβόλαιο κερδίζεις ασυζητητί. Απλά ο περισσότερος κόσμος βαριέται να μπλέξει».

Η Κυριακή κατοχύρωσε, για παν ενδεχόμενο, τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου της σε συμβολαιογράφο, πριν αυτό κυκλοφορήσει. «Αυτό μου στοίχισε 70€. Υπάρχουν, βέβαια, και αετονύχηδες συμβολαιογράφοι, που μου ζητούσαν 20€ την σελίδα» λέει.

Είναι αυτές εποχές για να εκδώσεις βιβλίο;

Όσο απίθανο και αν ακούγεται υπό τις παρούσες συνθήκες, ο κ. Παπαζήσης επιμένει ότι η αγορά κινείται. ««Σίγουρα, ο Έλληνας δεν διαβάζει πολύ, και δεν ξοδεύει πολλά χρήματα για βιβλία. Πλέον, ένα βιβλίο που πουλά 5.000 αντίτυπα είναι best seller, ενώ πριν από είκοσι χρόνια για να μπει στη λίστα με τα ευπώλητα έπρεπε να κάνει 50.000 πωλήσεις. Η πτώση που παρατηρείται στην αγορά, όμως, τα τελευταία δύο χρόνια ανέρχεται μόλις στο 20%. Δεδομένων των συνθηκών, θα περίμενε κανείς πολύ παραπάνω. Σκεφτείτε μόνο ότι το 2010, μέσα στην κρίση, εκδόθηκαν 5.500 τίτλοι. Το 2007 είχαν εκδοθεί 8.000 τίτλοι. Στις ΗΠΑ, που είναι μια απείρως μεγαλύτερη αγορά, εκδίδονται 10.000 τίτλοι τον χρόνο» καταλήγει.

Στο κάτω κάτω, αν δεν το δοκιμάσετε δεν θα μάθετε ποτέ. Από εμάς… καλή επιτυχία!