Τιθορέα και Ελάτεια: Φθιώτιδα… οff-the-record

της Έλενας Μπούλια
φωτογραφίες: Άντα Μελά

«Τι θα πάμε να κάνουμε στην Ελάτεια;» αναρωτήθηκα όταν η παρέα πρότεινε εκδρομή εκεί ένα από τα περασμένα σαββατοκύριακα. «Πάμε και θα δεις», μου απάντησαν, «άλλωστε μιάμιση ώρα δρόμος είναι, αν δεν σ’αρέσει γυρνάμε». Εντελώς προκατειλημμένη και χωρίς καμία όρεξη έφτασα Σάββατο πρωί σε ένα… περίεργο χωριό, απέναντι από τον Παρνασσό. Σαφώς και δεν ενθουσιάστηκα φτάνοντας εκεί, όμως ούτε απογοητεύτηκα. Αποφάσισα, πάντως να του δώσω μία ευκαιρία, κάτι που έμελλε να αποδειχτεί σοφή κίνηση, καθώς επιστρέφοντας το βράδυ της Κυριακής είχα γεμίσει την ψηφιακή μου όμορφες εικόνες, τα πνευμόνια μου καθαρό αέρα και το μυαλό μου με θετικές σκέψεις, απόρροια ενός χαλαρωτικού σαββατοκύριακου στην φύση.

Η Ελάτεια
Αν έπρεπε να περιγράψω την Ελάτεια, το μικρό αυτό χωριό του νομού Φθιώτιδας, με μία μόνο λέξη, αυτή θα ήταν: "τεντωμένη" –ιδού το «περίεργο» της πρώτης εντύπωσης. Ίσως λόγω της πεδινής της μορφολογίας, απλωμένη στην ανατολική πλευρά της κοιλάδας του Κηφισού, ίσως επειδή ο πληθυσμός της τελικά δεν είναι μικρός -περί τους δυόμισι χιλιάδες μόνιμους κατοίκους-, η Ελάτεια δίκαια χαρακτηρίζεται από πολλούς και κωμόπολη, καθώς στον γραφικό οικισμό στεγάζονται διάφορα καταστήματα και χώροι αναψυχής. Αυτό το «άπλωμα», όμως, δεν την κάνει λιγότερο γραφική από άλλα μικρότερα χωριά. Ο επισκέπτης θα δει σπίτια με κεραμιδοσκεπές, μία μεγάλη πλατεία με καφενεδάκια γύρω της, έναν μεγάλο πεζόδρομο για ξεκούραστες βόλτες και τα χαρακτηριστικά μνημεία προς τιμήν του επαναστατικού αγώνα του ’21 (φωτο).

Τα ενδιαφέροντα αξιοθέατα της Ελάτειας, ωστόσο, έχουν να κάνουν με το ένδοξο παρελθόν της, το οποίο μετρά πολλά χρόνια ιστορίας. Η Ελάτεια, σημαντική πόλη της αρχαίας Φωκίδας, πήρε το όνομά της, σύμφωνα με την ιστορία του Παυσανία, από τον μυθικό βασιλιά Έλατο, γιο του Αρκάδα. Το 346 π.Χ., ωστόσο, η Ελάτεια καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες του Φιλίππου, ο οποίος την οχύρωσε και την χρησιμοποίησε ως βάση του για την εκστρατεία κατά των πόλεων της νότιας Ελλάδας, ενώ παρέμεινε σημαντική πόλη και κατά την ρωμαϊκή εποχή.

Όλα αυτά και πολλά περισσότερα για την ιστορία του τόπου θα βρει ο επισκέπτης στην Αρχαιολογική Συλλογή της Ελάτειας, η οποία στεγάζεται στο παλαιό δημοτικό σχολείο, ένα πανέμορφο κτίριο της δεκαετίας του 1920, το οποίο ανακαινίστηκε και χρησιμοποιείται πλέον αποκλειστικά για την στέγαση των αρχαιοτήτων της περιοχής. Ακόμα, στα αξιοθέατα του χωριού πρέπει να συμπεριληφθούν τα βυζαντινά και μετα-βυζαντινά μνημεία όπως ο Ιερός Ναός του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος χτίστηκε μεταξύ του 17ου και 18ου αιώνα- και ο Αγ. Γεώργιος Σφάκας (1571), στο ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα, αλλά και το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στο Ζέλι, του 18ου αιώνα, στην ομώνυμη πολύ κοντινή περιοχή.

Οι βόλτες σας μέσα στο χωριό πρέπει, επίσης, να συμπεριλάβουν επίσκεψη στο Ναό του Αγίου Δημητρίου αλλά και στο Πάρκο της Παναγίας, με τον καταπράσινο περίβολο, περίπατο στην κεντρική πλατεία του Αγίου Δημητρίου και φυσικά επίσκεψη στον υπαίθριο Αρχαιολογικό Χώρο Ελάτειας, τον οποίον θα εκτιμήσουν περισσότερο οι φανατικοί της αρχαιολογίας (φωτο: ο πεζόδρομος της Ελάτειας). Εξίσου ενδιαφέρουσες, ωστόσο, είναι και οι βόλτες έξω από το χωριό, τόσο στο λιβάδι Ελάτειας όπου βρίσκεται και το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο, όσο και στην περιοχή Τσούκα, όπου βρίσκεται ο Ναός της Κρηναίας Αθηνάς. Επειδή, όμως, μία ολόκληρη ημέρα είναι αρκετή για να δείτε εν συντομία τα καλύτερα της Ελάτειας, την επόμενη οφείλετε να την αφιερώσετε στην Τιθορέα.

Η Τιθορέα
Ο ορεινότερος Δήμος Τιθορέας απέχει λίγα μόνο λεπτά από την Ελάτεια, δεσπόζοντας στην κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισσού. Η εκδρομή σας εκεί θα είναι αναμφίβολα πιο… φυσική, ενώ δεν θα στερείται και σημαντικών ιστορικών πληροφοριών. Ασύγκριτο φυσικό στολίδι του χωριού είναι το «Αισθητικό Δάσος Τιθορέας», με τα χιλιάδες έλατα και τις βελανιδιές να δίνουν καταφύγιο στην τοπική πανίδα, αλλά και με απόκρημνες πλαγιές που προσφέρονται για ορειβασία. Ο δεινός ορειβάτης θα χαρεί να μάθει πως το υψόμετρο του επικλινούς δρυμού φτάνει τα χίλια διακόσια μέτρα. Ακόμα, στις φυσικές ομορφιές του τόπου περιλαμβάνεται το φαράγγι του ρέματος Καχάλα, το οποίο τον χειμώνα «κατεβάζει» ορμητικά νερά, ενώ χάρη στους κοφτερούς του βράχους και τις αμέτρητες σπηλιές δημιουργεί ένα επιβλητικό τοπίο που εντυπωσιάζει τους φυσιολάτρες (φωτο: καταρράκτης απέναντι από την πλατεία Οδυσσέα Ανδρούτσου).

Μία από αυτές τις σπηλιές, στη νοτιοανατολική πλευρά του χωριού και ριζωμένη σε απόκρημνους βράχους, φιλοξένησε για ένα διάστημα και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, κατά τον επαναστατικό του αγώνα στα βουνά. Ακόμα, αξίζει να αναφέρουμε -για τους λάτρεις της πεζοπορίας- ότι στην Τιθορέα αρχίζει ή τελειώνει το ορειβατικό μονοπάτι Ε65. Αρκετά κοντά στην είσοδο του μονοπατιού αυτού, χωμένα μέσα στο επιβλητικό δάσος, βρίσκονται κάποια μικρά ξωκλήσια, όπως του Προφήτη Ηλία και της Ζωοδόχου Πηγής, τα οποία θα αποτελέσουν ιδανικό σημείο για φωτογραφίες και ξεκούραση (φωτο: άγαλμα Οδυσσέα Ανδρούτσου και μνημείο Πεσόντων Τιθορέας στην πλατεία Οδυσσέα Ανδρούτσου).

Το χαρακτηριστικότερο σημείο του ίδιου του χωριού, πάντως, είναι η χωμάτινη πλατεία στο κέντρο της Τιθορέας, με τον επιβλητικό, υπεραιωνόβιο πλάτανο, η οποία αποτελεί πόλο έλξης για τους περισσότερους επισκέπτες χάρη στην αμφιθεατρική της θέση που μοιάζει με μπαλκόνι πάνω από την πεδιάδα. Εκεί μπορείτε να χαλαρώσετε πίνοντας καφέ και απολαμβάνοντας την θέα, ώστε να ανακτήσετε δυνάμεις για τα υπόλοιπα αξιοθέατα της περιοχής. Από αυτά τα σπουδαιότερα είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, ο οποίος κατασκευάστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα και φιλοξενεί στους τοίχους του ανάγλυφες επιγραφές και ελάχιστες σωζόμενες τοιχογραφίες, καθώς και ο Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία, επίσης του 17ου αιώνα, με τα εντοιχισμένα αρχαία γλυπτά και τις τοιχογραφίες στην κόγχη του Ιερού Βήματος.

Τέλος, λίγο έξω από την Τιθορέα, αξίζει κανείς να επισκεφθεί το Αρχαίο Λατομείο, στην περιοχή Μόδι, όπου σώζονται άριστα ίχνη εργαλείων με τα οποία έκοβαν κάποτε τους λιθόπλινθους. Στην θέση Πύργος Μοδίου, μάλιστα, υπάρχει λόφος στον οποίον σώζονται λείψανα ελληνιστικής οχυρώσεως αρχαίας πόλης, ενώ μια επίσκεψη αξίζει και το Τείχος Βελίτσας, στην Άνω Τιθορέα, ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα ελληνιστικής οχυρωματικής.

Φαγητό – Διασκέδαση – Διαμονή
Οι περιοχές αυτές της Φθιώτιδας φημίζονται για τα ψητά τους, οπότε προετοιμαστείτε για λαχταριστή κρεατοφαγία με παϊδάκια και προβατίνα κοντοσούβλι. Στην Ελάτεια σας προτείνουμε, λοιπόν, την ψησταριά του Καραΐσκου (τηλ. 22340 – 31389) και την «Ταβέρνα του Ποντίου» (τηλ. 22340 – 32085), ενώ στην Τιθορέα φημίζεται το «Στέκι του Γιαλά» (22340 – 71237), όπου θα φάτε πεντανόστιμα παϊδάκια και σπιτικές χυλοπίτες, δίπλα στο τζάκι.

Τα πιο συμπαθητικά καφέ στην Ελάτεια είναι το «Πέτρινο» και το «Όναρ» και στην Τιθορέα το «Άρωμα», ενώ για την βραδινή σας διασκέδαση συστήνουμε μία βόλτα στην κοντινή Λιβαδειά, όπου οι επιλογές είναι πολλές και μπορούν να καλύψουν όλα τα γούστα. Εμείς βρεθήκαμε στο bar-reasturant «Νερόμυλος» στις Πηγές Κρύας της Λιβαδειάς και περάσαμε πολύ όμορφα.

Τέλος, ως προς την διαμονή σας εκεί, οι επιλογές μπορεί να μην είναι πολλές αλλά είναι τουλάχιστον αξιοπρεπείς. Στην Ελάτεια ξεχωρίζει αναμφίβολα ο παραδοσιακός πέτρινος ξενώνας Κραναία Αθηνά, με την όμορφη, αρχοντική διακόσμηση και το ζεστό περιβάλλον (τιμές: 75 ευρώ για ένα δίκλινο με πρωινό). Κοντά στην Τιθορέα, συγκεκριμένα στην περιοχή Αμφίκλεια, έχουμε να προτείνουμε κάτι πιο πρωτότυπο, το Αγρόκτημα Αμφίκαια, όπου θα νιώσετε τόσο φιλόξενα, σαν πραγματικά να ζείτε στο κτήμα σας παρέα με άλογα και πόνυ (τιμές: 115 ευρώ για ένα σπιτάκι για δύο άτομα με πρωινό, ενώ υπολογίστε άλλα 15 ευρώ για κάθε επιπλέον άτομο, καθώς το σπιτάκι μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι τέσσερις). Τέλος, μέσα στην Τιθορέα, σας προτείνουμε τα πολύ λιτά ενοικιαζόμενα δωμάτια του Θ. Σταφυλά (τηλ. 22340 71021), με τιμές από 40 ευρώ για ένα δίκλινο.