Τα άγνωστα (στα) Ζαγοροχώρια
Τα χωριουδάκια, τα γεφύρια, τα καλντερίμια και όλα όσα δεν ξέρατε για τα Ζαγοροχώρια, σε έναν ακόμα οδηγό για μυημένους… γιατί ποτέ δεν είναι αρκετοί.
της Ηρώς Κουνάδη
Τα βασικά, πιστεύουμε, τα ξέρετε: Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο το «βαρύ πυροβολικό» στο Δυτικό Ζαγόρι, Μονοδέντρι, Δίλοφο και Άνω Πεδινά στο κεντρικό κομμάτι, που είναι κατά πολλούς το ομορφότερο, γεφύρια Κόκκορου, Καλογερικό και Κλειδωνιάς τα ομορφότερα (;) όλων. Και αν δεν τα ξέρετε, εδώ και εδώ τα έχουμε όλα αναλυτικά.
Τα Ζαγοροχώρια, όμως, είναι ανεξάντλητα. Και αυτή ακριβώς είναι η μαγεία τους. Σε καμία περίπτωση δε φτάνει μία επίσκεψη για να τα γνωρίσεις, και άπαξ και τα ερωτευτείς, δε φτάνουν ούτε εκατό για να ξεκολλήσεις. Για όσους δεν θεωρούν πια εαυτούς «πρωτάρηδες» στο ωραιότερο σύμπλεγμα χωριών της Ελλάδας, συγκεντρώνουμε τα καλύτερα χωριά, μονοπάτια, γεφύρια και αξιοθέατα για την δεύτερη/ τρίτη/ χιλιοστή φορά στα Ζαγοροχώρια.
Χωριουδάκια… τσέπης
Φωτό: Panoramio | Paris Koligiotis
Καπέσοβο: Σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, το γλυκύτατο χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου είναι ένας έρωτας με την πρώτη ματιά. Επιβλητικά αρχοντικά, λιθόκτιστα καλντερίμια που σε προκαλούν να τα ανέβεις –η απότομη πλαγιά που φιλοξενεί το χωριό κάνει την ανάβαση πράγματι πρόκληση– βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες για στάσεις: πότε για να θαυμάσεις μια εντυπωσιακή, πέτρινη εννοείται, εκκλησία, πότε για να αράξεις στην πανέμορφη πλατεία, πότε για να ξεστρατίσεις προς ένα ακόμη «σημείο με θέα», από τα δεκάδες σηματοδοτημένα με μικρές ξύλινες ταμπέλες, που αγναντεύουν από ψηλά το φαράγγι του Βίκου.
Γρεβενίτι: Ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του εν πολλοίς άγνωστου Κεντρικού Ζαγορίου, το Γρεβενίτι φωλιάζει σε υψόμετρο 980 μέτρων και απολαμβάνει πανοραμική θέα στα διάσημα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου και την αρχαιότερη μονή της περιοχής, τη Mονή Bοτσάς, γνωστή και ως Παναγιά Πωγωνιώτισσα. Πολύ κοντά της, η αρχαία Ακρόπολη Γρεβενιτίου προσφέρει το απαραίτητο sightseeing για τους… ιστοριοδίφες, ενώ τα καταπράσινα δάση που πλαισιώνουν το χωριό ενδείκνυνται για ατελείωτες πεζοπορίες.
Ελατοχώρι: Γραφικό χωριουδάκι όλο τρεχούμενα νερά, σκαρφαλωμένο στα 1.100 μέτρα στην πλαγιά του βουνού με το ασυνήθιστο όνομα Τσούκα Τζίνα. Στην πλακόστρωτη πλατεία του θα καθίσετε για ελληνικό καφέ ψημένο στη χόβολη, στη σκιά της περίτεχνης εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Μαζί με τρία ακόμη γλυκύτατα χωριουδάκια κρυμμένα πίσω από πυκνή βλάστηση, το Μακρίνο, με την αρχαία Ακρόπολη, το Φλαμπουράρι, στα πόδια του βουνού Τσούκα Ρόσσα, και το Τρίστενο, με τον παραδοσιακό του νερόμυλο, ολοκληρώνουν την έκπληξη της κοιλάδας του Βάρδα και των σταματημένων στο χρόνο χωριών της.
Βίτσα: Και από τα ανατολικά επιστρέφουμε στο Κεντρικό Ζαγόρι, όπου η Βίτσα, ελάχιστα χιλιόμετρα έξω από το Μονοδέντρι, κρεμασμένη πάνω από το φαράγγι του Βίκου, παραμένει μυστηριωδώς κρυμμένη από τα περισσότερα βλέμματα. Κι αυτό, παρά τα φανταστικά μονοπάτια που τη συνδέουν με άλλα κεντροζαγορίτικα χωριά και με το φαράγγι (λεπτομέρειες γι’ αυτά παρακάτω), και παρά το εξαιρετικό εστιατόριο Κανέλα και Γαρύφαλλο, που ειδικεύεται στα μανιτάρια και διεκδικεί επάξια μια θέση στο top-10 των ζαγορίτικων εστιατορίων.
Η μαγεία των ηπειρώτικων γεφυριών
Ως γνωστόν, μερικά από τα ωραιότερα και πιο γνωστά γεφύρια συγκεντρώνονται στο Κεντρικό Ζαγόρι, και πιο συγκεκριμένα γύρω από το χωριό Κήποι, που ήταν κάποτε η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο του Ζαγορίου. Μερικά από αυτά είναι το περίφημο Καλογερικό, με τα τρία τόξα του, το Γεφύρι του Κοντοδήμου, και το σήμα κατατεθέν της περιοχής, το Γεφύρι του Κόκκορου.
Τα λιγότερο γνωστά, αλλά όχι λιγότερο εντυπωσιακά, συγκεντρώνονται στο Ανατολικό Ζαγόρι, και περιλαμβάνουν το κτισμένο το 1875 γεφύρι της Τσίπιανης, που στεφανώνει τον ποταμό Βάρδα, το Γεφύρι του Δρογανίου στον Καστανώνα, και το υπέροχο Γεφύρι της Βωβούσας, που χρονολογείται από το 1748. Κουκλίστικο, όσο και κρυμμένο από τα βλέμματα, είναι το κτισμένο το 1748 Γεφύρι του Μίσιου, στο Κεντρικό Ζαγόρι, επάνω στο καλντερίμι που λέγεται Σκάλα Βίτσας, και το οποίο ενώνει τη Βίτσα με το Κουκούλι.
Όταν κοιτάς από ψηλά…
Το παρατηρητήριο στη θέση Οξιά, πάνω από το Μονοδέντρι, είναι –σας το εγγυόμαστε– ένα από τα πιο συγκλονιστικά πράγματα που θα δείτε στη ζωή σας: Ένα φυσικό μπαλκόνι ενάμισι χιλιόμετρο πάνω από το μεγαλειώδες χάος της χαράδρας του Βίκου, που απλώνεται «κάθετα» από κάτω σας, προκαλώντας ίλιγγο και κόβοντας την ανάσα. Εδώ θα φτάσετε οδηγώντας περί τα δέκα-δεκαπέντε λεπτά από το Μονοδέντρι, περνώντας μέσα από το επίσης φαντασμαγορικό Πέτρινο Δάσος και αφήνοντας το αυτοκίνητο εκεί που τελειώνει ο δρόμος, για να διανύσετε τα τελευταία 100 μέτρα ως το παρατηρητήριο με τα πόδια.
Μία άλλη τέλεια γωνία για να απολαύσετε πανοραμική θέα στο φαράγγι είναι η θέση Μπελόη, στο ψηλότερο σημείο του φαραγγιού. Εκεί φτάνετε μετά από περίπου μιας ώρας πεζοπορία, περπατώντας δύο χιλιόμετρα από το χωριό Βραδέτο, σε ένα εύκολο και καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι.
Περπατώ εις το δάσος…
…Και όχι μόνο: Και στις όχθες ποταμιών, και στα βάθη φαραγγιών, και ανάμεσα σε επιβλητικές βουνοκορφές, και μέσα σε καταπράσινες κοιλάδες, που δεν φανταζόσασταν ότι θα συναντήσετε εδώ. Μία από αυτές είναι η κοιλάδα του Ζαγορίτικου, στο Ανατολικό Ζαγόρι, του ποταμού που δημιουργεί, μαζί με τον Μετσοβίτικο τον οποίο συναντά σε κάποιο σημείο της διαδρομής του, τον Άραχθο. Τέσσερα χωριά που αποπνέουν άρωμα εποχής διακόπτουν, με το κόκκινο των κεραμιδένιων στεγών και την γκριζωπή πέτρα των σπιτιών τους, το απέραντο πράσινο της κοιλάδας: ο Ανθρακίτης, οι Καρυές, το Καβαλλάρι και η αρχοντική –αν και σχεδόν εγκαταλελειμμένη– Δόλιανη.
Επίσης στο Ανατολικό Ζαγόρι, μερικές από τις ωραιότερες –και μεγαλύτερες– διαδρομές που μπορείτε να κάνετε με τα πόδια, συνδέουν τη Βωβούσα με τον εξωπραγματικό δρυμό της Βάλια Κάλντα, τις πηγές του Αώου και τις κορυφές της Πίνδου Αυγό και Αυτιά. Λεπτομέρειες για όλες τις διαδρομές υπάρχουν εδώ.
Στο Κεντρικό Ζαγόρι, δύο μονοπάτια ιδανικά για αρχαρίους ξεκινούν από τη Βίτσα για να καταλήξουν το πρώτο στο γεφύρι του Κόκκορη, περνώντας από την περίφημη σκάλα της Βίτσας, και το δεύτερο στο Δίλοφο, περνώντας πλάι σε φανταστικά γεφύρια και απολαμβάνοντας καταπληκτική θέα στο μεγαλείο του φαραγγιού του Βίκου από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, στα μισά περίπου της διαδρομής. Και τα δύο μονοπάτια περπατιούνται σε περίπου δύο ώρες το καθένα. Δείτε περισσότερες διαδρομές εδώ.
Τα βασικά, πιστεύουμε, τα ξέρετε: Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο το «βαρύ πυροβολικό» στο Δυτικό Ζαγόρι, Μονοδέντρι, Δίλοφο και Άνω Πεδινά στο κεντρικό κομμάτι, που είναι κατά πολλούς το ομορφότερο, γεφύρια Κόκκορου, Καλογερικό και Κλειδωνιάς τα ομορφότερα (;) όλων. Και αν δεν τα ξέρετε, εδώ και εδώ τα έχουμε όλα αναλυτικά.
Τα Ζαγοροχώρια, όμως, είναι ανεξάντλητα. Και αυτή ακριβώς είναι η μαγεία τους. Σε καμία περίπτωση δε φτάνει μία επίσκεψη για να τα γνωρίσεις, και άπαξ και τα ερωτευτείς, δε φτάνουν ούτε εκατό για να ξεκολλήσεις. Για όσους δεν θεωρούν πια εαυτούς «πρωτάρηδες» στο ωραιότερο σύμπλεγμα χωριών της Ελλάδας, συγκεντρώνουμε τα καλύτερα χωριά, μονοπάτια, γεφύρια και αξιοθέατα για την δεύτερη/ τρίτη/ χιλιοστή φορά στα Ζαγοροχώρια.
Χωριουδάκια… τσέπης
Φωτό: Panoramio | Paris Koligiotis
Καπέσοβο: Σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, το γλυκύτατο χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου είναι ένας έρωτας με την πρώτη ματιά. Επιβλητικά αρχοντικά, λιθόκτιστα καλντερίμια που σε προκαλούν να τα ανέβεις –η απότομη πλαγιά που φιλοξενεί το χωριό κάνει την ανάβαση πράγματι πρόκληση– βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες για στάσεις: πότε για να θαυμάσεις μια εντυπωσιακή, πέτρινη εννοείται, εκκλησία, πότε για να αράξεις στην πανέμορφη πλατεία, πότε για να ξεστρατίσεις προς ένα ακόμη «σημείο με θέα», από τα δεκάδες σηματοδοτημένα με μικρές ξύλινες ταμπέλες, που αγναντεύουν από ψηλά το φαράγγι του Βίκου.
Γρεβενίτι: Ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του εν πολλοίς άγνωστου Κεντρικού Ζαγορίου, το Γρεβενίτι φωλιάζει σε υψόμετρο 980 μέτρων και απολαμβάνει πανοραμική θέα στα διάσημα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου και την αρχαιότερη μονή της περιοχής, τη Mονή Bοτσάς, γνωστή και ως Παναγιά Πωγωνιώτισσα. Πολύ κοντά της, η αρχαία Ακρόπολη Γρεβενιτίου προσφέρει το απαραίτητο sightseeing για τους… ιστοριοδίφες, ενώ τα καταπράσινα δάση που πλαισιώνουν το χωριό ενδείκνυνται για ατελείωτες πεζοπορίες.
Ελατοχώρι: Γραφικό χωριουδάκι όλο τρεχούμενα νερά, σκαρφαλωμένο στα 1.100 μέτρα στην πλαγιά του βουνού με το ασυνήθιστο όνομα Τσούκα Τζίνα. Στην πλακόστρωτη πλατεία του θα καθίσετε για ελληνικό καφέ ψημένο στη χόβολη, στη σκιά της περίτεχνης εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Μαζί με τρία ακόμη γλυκύτατα χωριουδάκια κρυμμένα πίσω από πυκνή βλάστηση, το Μακρίνο, με την αρχαία Ακρόπολη, το Φλαμπουράρι, στα πόδια του βουνού Τσούκα Ρόσσα, και το Τρίστενο, με τον παραδοσιακό του νερόμυλο, ολοκληρώνουν την έκπληξη της κοιλάδας του Βάρδα και των σταματημένων στο χρόνο χωριών της.
Βίτσα: Και από τα ανατολικά επιστρέφουμε στο Κεντρικό Ζαγόρι, όπου η Βίτσα, ελάχιστα χιλιόμετρα έξω από το Μονοδέντρι, κρεμασμένη πάνω από το φαράγγι του Βίκου, παραμένει μυστηριωδώς κρυμμένη από τα περισσότερα βλέμματα. Κι αυτό, παρά τα φανταστικά μονοπάτια που τη συνδέουν με άλλα κεντροζαγορίτικα χωριά και με το φαράγγι (λεπτομέρειες γι’ αυτά παρακάτω), και παρά το εξαιρετικό εστιατόριο Κανέλα και Γαρύφαλλο, που ειδικεύεται στα μανιτάρια και διεκδικεί επάξια μια θέση στο top-10 των ζαγορίτικων εστιατορίων.
Η μαγεία των ηπειρώτικων γεφυριών
.jpg)
Ως γνωστόν, μερικά από τα ωραιότερα και πιο γνωστά γεφύρια συγκεντρώνονται στο Κεντρικό Ζαγόρι, και πιο συγκεκριμένα γύρω από το χωριό Κήποι, που ήταν κάποτε η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο του Ζαγορίου. Μερικά από αυτά είναι το περίφημο Καλογερικό, με τα τρία τόξα του, το Γεφύρι του Κοντοδήμου, και το σήμα κατατεθέν της περιοχής, το Γεφύρι του Κόκκορου.
Τα λιγότερο γνωστά, αλλά όχι λιγότερο εντυπωσιακά, συγκεντρώνονται στο Ανατολικό Ζαγόρι, και περιλαμβάνουν το κτισμένο το 1875 γεφύρι της Τσίπιανης, που στεφανώνει τον ποταμό Βάρδα, το Γεφύρι του Δρογανίου στον Καστανώνα, και το υπέροχο Γεφύρι της Βωβούσας, που χρονολογείται από το 1748. Κουκλίστικο, όσο και κρυμμένο από τα βλέμματα, είναι το κτισμένο το 1748 Γεφύρι του Μίσιου, στο Κεντρικό Ζαγόρι, επάνω στο καλντερίμι που λέγεται Σκάλα Βίτσας, και το οποίο ενώνει τη Βίτσα με το Κουκούλι.
Όταν κοιτάς από ψηλά…
.jpg)
Το παρατηρητήριο στη θέση Οξιά, πάνω από το Μονοδέντρι, είναι –σας το εγγυόμαστε– ένα από τα πιο συγκλονιστικά πράγματα που θα δείτε στη ζωή σας: Ένα φυσικό μπαλκόνι ενάμισι χιλιόμετρο πάνω από το μεγαλειώδες χάος της χαράδρας του Βίκου, που απλώνεται «κάθετα» από κάτω σας, προκαλώντας ίλιγγο και κόβοντας την ανάσα. Εδώ θα φτάσετε οδηγώντας περί τα δέκα-δεκαπέντε λεπτά από το Μονοδέντρι, περνώντας μέσα από το επίσης φαντασμαγορικό Πέτρινο Δάσος και αφήνοντας το αυτοκίνητο εκεί που τελειώνει ο δρόμος, για να διανύσετε τα τελευταία 100 μέτρα ως το παρατηρητήριο με τα πόδια.
Μία άλλη τέλεια γωνία για να απολαύσετε πανοραμική θέα στο φαράγγι είναι η θέση Μπελόη, στο ψηλότερο σημείο του φαραγγιού. Εκεί φτάνετε μετά από περίπου μιας ώρας πεζοπορία, περπατώντας δύο χιλιόμετρα από το χωριό Βραδέτο, σε ένα εύκολο και καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι.
Περπατώ εις το δάσος…
.jpg)
…Και όχι μόνο: Και στις όχθες ποταμιών, και στα βάθη φαραγγιών, και ανάμεσα σε επιβλητικές βουνοκορφές, και μέσα σε καταπράσινες κοιλάδες, που δεν φανταζόσασταν ότι θα συναντήσετε εδώ. Μία από αυτές είναι η κοιλάδα του Ζαγορίτικου, στο Ανατολικό Ζαγόρι, του ποταμού που δημιουργεί, μαζί με τον Μετσοβίτικο τον οποίο συναντά σε κάποιο σημείο της διαδρομής του, τον Άραχθο. Τέσσερα χωριά που αποπνέουν άρωμα εποχής διακόπτουν, με το κόκκινο των κεραμιδένιων στεγών και την γκριζωπή πέτρα των σπιτιών τους, το απέραντο πράσινο της κοιλάδας: ο Ανθρακίτης, οι Καρυές, το Καβαλλάρι και η αρχοντική –αν και σχεδόν εγκαταλελειμμένη– Δόλιανη.
Επίσης στο Ανατολικό Ζαγόρι, μερικές από τις ωραιότερες –και μεγαλύτερες– διαδρομές που μπορείτε να κάνετε με τα πόδια, συνδέουν τη Βωβούσα με τον εξωπραγματικό δρυμό της Βάλια Κάλντα, τις πηγές του Αώου και τις κορυφές της Πίνδου Αυγό και Αυτιά. Λεπτομέρειες για όλες τις διαδρομές υπάρχουν εδώ.
Στο Κεντρικό Ζαγόρι, δύο μονοπάτια ιδανικά για αρχαρίους ξεκινούν από τη Βίτσα για να καταλήξουν το πρώτο στο γεφύρι του Κόκκορη, περνώντας από την περίφημη σκάλα της Βίτσας, και το δεύτερο στο Δίλοφο, περνώντας πλάι σε φανταστικά γεφύρια και απολαμβάνοντας καταπληκτική θέα στο μεγαλείο του φαραγγιού του Βίκου από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, στα μισά περίπου της διαδρομής. Και τα δύο μονοπάτια περπατιούνται σε περίπου δύο ώρες το καθένα. Δείτε περισσότερες διαδρομές εδώ.
