Υπερτιμημένα μνημεία: Τα "must" που δε χρειάζεται να δείτε

της Ηρώς Κουνάδη

Αυτός ο πλανήτης πάσχει από μανία με τα σύμβολα. Δεν έχει σημασία αν μια πόλη τη χτίσαμε πέρυσι ή πριν από εφτά χιλιάδες χρόνια. Σημασία έχει να της φτιάξουμε ένα κτίριο που να την απεικονίζει, κάτι που να χωρά σε γραμματόσημο, και να είναι και κάπως ευλύγιστο, ώστε αν διεκδικήσουμε ποτέ Ολυμπιακούς να μπορούμε να το προσαρμόσουμε στο logo. Και γιατί είναι απαραίτητα κακό αυτό; θα σκεφτείτε. Δεν είναι. Τουλάχιστον όχι μέχρι τη στιγμή που φτάνει να γίνει μαζική ψύχωση, ταξιδιωτικό “must” και εμπορικό σήμα για μπλουζάκια και αναπτήρες. Ίσως να μην είναι ούτε τότε κακό. Ίσως να είναι μόνο όταν αρχίζουν όλοι να σου λένε πού πρέπει να πας.

Πουθενά δεν «πρέπει» να πας. Ή μάλλον πρέπει: εκεί που θες να πας. Εκεί που σε οδηγεί η έμπνευση της στιγμής, το ένστικτό σου, ή κανένας απολύτως λόγος. Απλά γιατί έτσι. Κι αυτό δεν είναι επαναστατικό μανιφέστο. Είναι η λογική αντίδραση οποιουδήποτε νοήμονος όντος που έχει ξοδέψει ώρες σε ουρές και χρήματα σε εισιτήρια για να δει –ακόμα χειρότερα, να «θαυμάσει»– κάτι που δεν ήταν άξιο θαυμασμού. Και το χειρότερο είναι ότι βγαίνοντας υποψιάζεται πως όλοι εκείνοι που του έλεγαν ότι «πρέπει» να το δει το ήξεραν.

Σε μια προσπάθεια να σας απαλλάξουμε από το αγχογόνο σύνδρομο του ταξιδιώτη που δεν έχει σβήσει όλα τα “must” μέρη του πλανήτη από τη λίστα του –και σε πείσμα των καιρών που έχουν κάνει μόδα τις λίστες με τα «μέρη που πρέπει να δούμε πριν πεθάνουμε»– σας δηλώνουμε υπεύθυνα ότι δεν είστε καθόλου υποχρεωμένοι να (ίσως, κι ας μας επιτραπεί εδώ η ιεροσυλία, να μη χάσετε και πολλά αν δεν) δείτε:

Τον Πύργο της Πίζας
Είναι ένας πύργος. Που γέρνει. Αυτά. Στην καλύτερη περίπτωση, θα τον φωτογραφίσετε, θα σταθείτε κι εσείς στο κλασικό spot για να βγάλετε την κλασική τουριστοφωτογραφία, που θα απεικονίζει εσάς να προσπαθείτε να τον ισιώσετε και μετά… το χάος.

Πέρα από μια πραγματικά υπέροχη πλατεία, την Piazza dei Miracoli, η Πίζα δεν έχει πρακτικά τίποτα άλλο να σας δείξει, ή να σας προσφέρει. Δεν είναι άσχημη πόλη, αλλά δεν είναι και όμορφη με τον αφοπλιστικό τρόπο στον οποίο μας έχει συνηθίσει ο ιταλικός βορράς. Είναι μάλλον μια συνηθισμένη πόλη, την οποία ελάχιστοι τουρίστες θα τύχαινε να επισκεφθούν αν δε φιλοξενούσε το απόλυτο «θαυμάσιο λάθος» στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Έναν πύργο που γέρνει.

Αντ’ αυτού: Βγάλτε τη φωτογραφία σας –αν επιμένετε– και τραβήξτε νότια (για την ακρίβεια, 75 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά) στο κουκλίστικο San Gimignano. Μια μικρή, μεσαιωνική καστροπολιτεία στην καρδιά των απέραντων αμπελώνων και των πολύχρωμων τοπίων της Τοσκάνης, που θα σας ταξιδέψει σε άλλες εποχές.

Οι 14 πύργοι που του έχουν απομείνει από τους 72 που υπήρχαν κάποτε να συμβολίζουν την ισχύ των αριστοκρατικών οικογενειών του, τα λιθόκτιστα δρομάκια, οι πανέμορφες πλατείες του και η μαγευτική θέα στις καταπράσινες εκτάσεις της Τοσκάνης που του χαρίζει η στρατηγική του θέση πάνω στο λόφο είναι οι λόγοι για τους οποίους θα το ερωτευτείτε. Το θέαμα που απλώνεται στα πόδια σας από την κορυφή του Torre Grossa –του μοναδικού από τους πύργους που είναι επισκέψιμος– το ύψος του οποίου είναι αντίστοιχο με εκείνου της Πίζας, είναι που θα σας κάνει να το ονειρεύεστε, καιρό αφότου επιστρέψετε.

Τις Πυραμίδες της Αιγύπτου
Εξηγούμαστε, πριν παρεξηγηθούμε. Είμαστε οι τελευταίοι που θα αμφισβητήσουμε το μεγαλείο των Πυραμίδων, που θα αρνηθούμε το δέος που προκαλούν, που θα δηλώσουμε ασυγκίνητοι μπροστά στα άλυτα μυστήριά τους. Είμαστε, επίσης, οι τελευταίοι που θα αρνηθούμε ότι κάθε άνθρωπος (που έχει τη δυνατότητα) θα υποκύψει στον πειρασμό να τις επισκεφθεί τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του.

Ακριβώς, όμως, επειδή αυτό θα μπορούσε να αποτελεί εμπειρία ζωής, αλλά δεν είναι, οφείλουμε να σας προειδοποιήσουμε ότι λίγο από το μυστήριο σβήνει στην οχλαγωγία των group των τουριστών (θα παίρναμε όρκο ότι πουθενά δεν έχουμε δει περισσότερα), λίγη από την αύρα τους καλύπτεται από τις μυρωδιές των παρακείμενων αλυσίδων fast food με τις νέον ταμπέλες, λίγο από το δέος χάνεται στην προσπάθεια να αποφύγεις κάθε δύο μέτρα ενήλικες και παιδιά που σε τραβάνε από το μανίκι να τους δώσεις λεφτά, και πολλά από τα μυστικά τους κρύβονται πολύ μακριά από το σκοτεινό διάδρομο που θα διασχίσετε για να βρεθείτε στο δωμάτιο του τάφου της Μεγάλης Πυραμίδας –κατά πάσα πιθανότητα, σε άλλους σκοτεινούς διαδρόμους, στο Βατικανό.

Αντ’ αυτών: Εντάξει, όχι ακριβώς αντ’ αυτών. Όσο αποθαρρυντικές κι αν είναι οι συνθήκες που επικρατούν γύρω τους, στην πραγματικότητα ξέρουμε ότι δε σας αποθαρρύνουν –και δε θα ‘πρεπε. Μετά από αυτές, όμως, κανονίστε και μια επίσκεψη στις Πυραμίδες του Meroe, στο Βόρειο Σουδάν για να δείτε τη διαφορά.

Δεκάδες Πυραμίδες διάσπαρτες στην καρδιά της ερήμου συνθέτουν την υποβλητικότερη, ίσως, εικόνα της χώρας, την οποία μάλιστα θα έχετε το προνόμιο να απολαύσετε σε… ιδιωτική προβολή, καθότι το μέρος απέχει έτη φωτός από οτιδήποτε πλησιάζει στην περιγραφή «τουριστικό». Χωρίς μικροπωλητές, χωρίς φαστφουντάδικα, χωρίς πολύχρωμα ομπρελίνα ταξιδιωτικών γραφείων, χωρίς τουρίστες να ουρλιάζουν. Μονάχα εσείς, οι Πυραμίδες, κι ο αέρας που ανακατεύει την άμμο της ερήμου, χτίζοντας υπέροχους αμμόλοφους. Αν και πολλές από τις Πυραμίδες έχουν βανδαλιστεί από έναν Ιταλό κυνηγό θησαυρών του 19ου αιώνα που αναζητούσε ανεπιτυχώς χρυσάφι κι έχουν μείνει μισές, χωρίς την κορυφή τους, διατηρούν ανέπαφα τη μαγεία και το μυστήριό τους.

Οι Πυραμίδες του Meroe απέχουν 230 χιλιόμετρα από το Χαρτούμ, την πρωτεύουσα του Σουδάν, μακριά από τη «δύσκολη» περιοχή του Νταρφούρ.

Τον Πύργο του Άιφελ
Σοβαρά, τώρα. Αν υποθέσουμε ότι ξεχνάτε για μια στιγμή το συμβολισμό που έχει αποκτήσει ελέω σωστού marketing ο Πύργος για την πόλη του Παρισιού –ίσως και για ολόκληρη τη χώρα– τι μένει; Ένας σιδερένιος πύργος με περίεργο σχήμα και ιστορία που μόλις που αγγίζει τα 120 χρόνια. Και γιατί είναι ενδιαφέρον τώρα αυτό;

Αντ’ αυτού: Μπορείτε να σπαταλήσετε δύο ώρες από τη ζωή σας –κι από τις μέρες παραμονής σας στο Παρίσι– περιμένοντας στην ουρά για να ανεβείτε στον τρίτο όροφο του Πύργου και να χαζέψετε τη θέα από ψηλά. Ή μπορείτε να διαθέσετε αυτές τις δύο ώρες για να περπατήσετε στις όχθες του Σηκουάνα, να περιπλανηθείτε με τη μουσική της Αμελί στα αυτιά σας στα δρομάκια της Μονμάρτης, να θαυμάσετε τη Μόνα Λίζα και τα υπόλοιπα αριστουργήματα της τέχνης στο Λούβρο, να ανακατευτείτε με τα πλήθη στα Ιλίσια Πεδία, να επισκεφθείτε την Παναγία των Παρισίων, να χαλαρώσετε στους Κήπους του Λουξεμβούργου και τόσα άλλα που δε σας φτάνουν τρεις επισκέψεις στην πόλη του φωτός για να τα καλύψετε.

Έχει τόσα να σας δείξει το Παρίσι, τόση μαγεία σε κάθε γωνιά του, τόσες εικόνες –γνωστές και άγνωστες, φωτεινές και μυστηριώδεις, κρυφές και γεμάτες τουρίστες– και τόσα διαφορετικά πρόσωπα, που η παρουσία ενός συμβόλου διογκωμένου τόσο ώστε να αναγνωρίζεται ως απεικόνιση της πόλης από έναν ολόκληρο πλανήτη σχεδόν το αδικεί.

Το Stonehenge
Μας γοητεύει το μυστήριό του. Πάρα πολύ. Λατρεύουμε να διαβάζουμε αναλύσεις επί αναλύσεων και υποθέσεις επί υποθέσεων σχετικά με τη σημασία του, τον τρόπο και το λόγο κατασκευής του και τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων γύρω του. Θα λατρεύαμε ακόμη περισσότερο να μπορούσαμε να σταθούμε στο κέντρο του και να κάνουμε τις δικές μας υποθέσεις, να αγγίζαμε τις πέτρες του, να μαθαίναμε περισσότερα γα την ιστορία του από κάποιο σχετικό μουσείο κοντά στο χώρο. Ή έστω, να το πλησιάζαμε σε μία λογική απόσταση. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα από όλα αυτά. Μπορούμε, βέβαια, να πληρώσουμε το εισιτήριο και να το δούμε από μακριά. Υπάρχει λόγος;

Αντ’ αυτού: Πολύ κοντά στο Stonehenge, το Avebury μπορεί να είναι πολύ λιγότερο διάσημο, είναι, όμως, πολύ μεγαλύτερο από το θεωρούμενο ως το μεγαλύτερο μονολιθικό μνημείο του πλανήτη, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται αυτό. Ακόμα σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι το Avebury δεν είναι οχυρωμένο πίσω από σχοινιά που εμποδίζουν την πρόσβαση. Πράγμα που σημαίνει ότι μπορείτε να περιπλανηθείτε στο κέντρο του, να αγγίξετε τους γιγάντιους μονόλιθους του, να παρατηρήσετε την αλλαγή των σκιών τους, να νιώσετε την ενέργειά του, αν υποθέσουμε ότι πιστεύετε σε τέτοιες μεταφυσικές θεωρίες και να κάνετε τις δικές σας υποθέσεις σχετικά με το λόγο, τον τρόπο και το σκοπό της κατασκευής του. Να κάνετε δηλαδή όλα εκείνα που θα έπρεπε να σας αφήνουν να κάνετε στο Stonehenge.

Το Κολοσσαίο
Το πώς και γιατί ακριβώς μια αρένα θανάτου έγινε σύμβολο μιας τόσο όμορφης πόλης θα (προσπαθήσουμε να) το παραβλέψουμε. Το βασικότερο θέμα με το Κολοσσαίο είναι ότι, όπως το έθεσε πριν μερικά χρόνια μια μόνιμη κάτοικος γέννημα θρέμμα Ρώμης, «από μέσα βλέπεις ακριβώς το ίδιο πράγμα που βλέπεις απέξω. Απλά, αφού έχεις πληρώσει εισιτήριο κι έχεις περάσει ώρες στην ουρά, το βλέπεις με άλλο μάτι». Δε θα μπορούσαμε να το εκφράσουμε καλύτερα.

Αντ’ αυτού: Στην απέναντι πλευρά της Αδριατικής, στην Pula της Κροατίας, υπάρχει ένα εξίσου όμορφο ρωμαϊκό αμφιθέατρο κτισμένο το 78 μ.Χ., το οποίο μάλιστα είναι ένα από τα έξι μεγαλύτερα σωζόμενα ρωμαϊκά θέατρα. Γνωστή με το όνομα Arena της Pula, τυγχάνει να είναι και η μοναδική στον κόσμο ρωμαϊκή αρένα της οποίας στέκονται μέχρι σήμερα και οι τέσσερις πύργοι.

Τι την καθιστά περισσότερο αξιοθέατη από το Κολοσσαίο; Κατ’ αρχάς, οι μικρότερες ουρές –που όμως αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, ακολουθώντας τη δημοτικότητα της Κροατίας στα ταξιδιωτικά περιοδικά ανά τον κόσμο, οπότε αν δε θέλετε να βρεθείτε πίσω από μία ακόμα… κολοσσαία ουρά μάλλον πρέπει να βιαστείτε. Δεύτερον, οι λιγότεροι αρνητικοί συνειρμοί που γεννά. Προφανώς, κι εδώ μονομαχίες θα γίνονταν, απλά οι τραγικές λεπτομέρειες δεν έτυχε να στοιχειώσουν το υποσυνείδητό μας όταν ήμασταν παιδιά. Τρίτον, και σημαντικότερο, ότι εξιλεώνεται για το κακό της κάρμα αξιοποιούμενη για συναυλίες και φεστιβάλ και αποτελώντας ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης ζωής της πόλης. Χρήσεις για το οποίο οι Ιταλοί θεωρούν πως το Κολοσσαίο παραείναι πολύτιμο. Ή βεβαρυμμένο.