Ο Έλληνας της Τοσκάνης
Ακολουθήστε μας σε ένα ταξίδι στην μαγική Τοσκάνη, για να γνωρίσουμε τον Σταύρο Τσούκα και να δοκιμάσουμε την Cuccuvaia, το αξιόλογο ερυθρό Super-Tuscan κρασί του.
του Θόδωρου Λέλεκα
Σε κάθε μου ταξίδι, το γνωστό παλιό κλισέ «Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις κι έναν Έλληνα» επιμένει να επιβεβαιώνεται. Στο τελευταίο μου ταξίδι στην Τοσκάνη, ωστόσο, δεν βρήκα απλά (άλλον) έναν Έλληνα. Βρήκα, συγκεκριμένα, έναν Έλληνα που είναι οινοποιός, ελαιοπαραγωγός και – το σημαντικότερο ίσως από όλα – γνωστός και αγαπητός σε όλους τους κατοίκους της περιοχής στην οποία ζει και δραστηριοποιείται.
Ο Σταύρος Τσούκας βρέθηκε στην Τοσκάνη στις αρχές της δεκαετίας του 90, ύστερα από μία συγκυρία γεγονότων που γρήγορα και ξεκάθαρα του έδειξαν ότι ο προορισμός του ήταν εκεί. Αρχιτέκτων στο επάγγελμα, έφυγε από τη γενέτειρά του, τα Μεσόγεια της Αττικής, για να γίνει κτηματίας στην Τοσκάνη. Αρχικά φύτεψε ελιές και ασχολήθηκε με την παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, ενώ στη συνέχεια επέκτεινε τη γη του για να ασχοληθεί με την αμπελουργία και την παραγωγή κρασιού.
Η «Κουκουβάγια και ο Αρχάγγελος»
Φεύγοντας από το –φημισμένο για το Brunello του– Montalcino, με κατεύθυνση την παράκτια περιοχή της Maremma, κάπου στη μέση της διαδρομής συναντάμε το ήσυχο χωριό Cinigiano. Η περιοχή είναι πανέμορφη, με καταπράσινη φύση, γραφικά –και τέλεια συντηρημένα– Μεσαιωνικά χωριά, αμπελώνες, ελαιώνες και κυπαρίσσια. Με λίγα λόγια, δηλαδή, μπορεί κανείς να την φανταστεί ως το γνώριμο Τοσκανέζικο σκηνικό που βλέπουμε σε ταινίες, φωτογραφίες και καρτ-ποστάλ.
Από οινικής πλευράς, βρισκόμαστε στην περιφέρεια του Grosseto, στην ζώνη με την ελεγχόμενη και εγγυημένη ονομασία προέλευσης Montecucco DOCG και – βέβαια – στην σφαίρα της απόλυτης κυριαρχίας της ποικιλίας-σημαίας της ευρύτερης περιοχής, του Sangiovese. Το υψόμετρο δεν ξεπερνάει τα 300 μέτρα, η θάλασσα μπορεί να μην φαίνεται αλλά με τον αέρα «στέλνει» το ευεργετικό της άγγιγμα στις καλλιέργειες, ενώ το αμπέλι και το κρασί είναι κομμάτια της ιστορίας, της παράδοσης αλλά και της καθημερινότητας της περιοχής.
Σε αυτό το σκηνικό, λοιπόν, βρίσκεται το Κτήμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ (Azienda Agricola San Gabriele Arcangelo), που ανήκει στον Σταύρο Τσούκα. Το Κτήμα περιλαμβάνει μια συνολική έκταση περίπου 400 στρεμμάτων (μαζί με κάποια αγροτεμάχια που βρίσκονται διάσπαρτα στους γύρω λόφους), και απαρτίζεται από τον ελαιώνα και τον αμπελώνα. Στην καρδιά του Κτήματος βρίσκεται το οινοποιείο, καθώς και μια αγροικία όπου στεγάζεται το σπίτι αλλά και το γραφείο του Σταύρου. Στα μελλοντικά σχέδια υπάρχει και ένας μικρός ξενώνας (agriturismo), όπου θα μπορούν να διαμένουν φίλοι, συνεργάτες, αλλά και τουρίστες που επιθυμούν να συμμετάχουν στις εργασίες του Κτήματος.
Η καλλιέργεια είναι αυστηρά βιολογική και οι εργασίες είναι κατά κύριο λόγο χειρονακτικές. Τα πάντα γίνονται με γνώμονα το σεβασμό στη φύση και την σωστή αποτύπωση της τυπικότητας των χαρακτηριστικών των προϊόντων, με βάση τη δυναμική του οικοσυστήματος, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε «terroir». Κεντρικό στοιχείο στην ταυτότητα του Κτήματος είναι η κουκουβάγια, που έχει δώσει το όνομά της στο κρασί ενώ κοσμεί τις ετικέτες του ελαιολάδου του Κτήματος. Η λέξη επιλέχτηκε για συναισθηματικούς λόγους, αλλά και για την Ελληνικότητά της και αναγράφεται με Λατινικούς χαρακτήρες (Cuccuvaia). Αποτελεί ταυτόχρονα ένα λογοπαίγνιο του ονόματος της ζώνης του Montecucco και της λέξης σταφύλι (uva στα Ιταλικά). Παράλληλα, ενσωματώνει και ένα στοιχείο που συναντάμε πολύ στα κρασιά της περιοχής, την κατάληξη –aia, Ετρουσκικό δάνειο από την Αρχαιο-Ελληνική λέξη «Γαία», που δίνει τον προσδιορισμό της γης.
Il Greco
Ο Σταύρος είναι γνωστός σε όλη την περιοχή ως «ο Έλληνας» (Il Greco). Έχει προ πολλού κερδίσει τον σεβασμό και την αγάπη των ντόπιων, που τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο. Το Κτήμα είναι πάντα ανοιχτό τόσο για αυθόρμητες συναθροίσεις και γλέντια, όσο και για οινικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο ίδιος, όταν δεν είναι «χαμένος» στα αμπέλια, τον ελαιώνα ή το οινοποιείο του, βρίσκεται ανάμεσα στους συντοπίτες του και τα πειράγματα, αλλά και τα κεράσματα μεταξύ τους δίνουν και παίρνουν.
Τελευταία, βέβαια, έχει αποφασίσει να επενδύσει στην εξωστρέφεια του Κτήματος κι έτσι λαμβάνει μέρος στις περισσότερες οινικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο (θα δώσει το παρών και στην μεγάλη διεθνή έκθεση Vinitaly φέτος). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χωριά της περιοχής έχουν καλή νυχτερινή ζωή και εστίαση και τα περισσότερα – αν όχι όλα – μπαρ και εστιατόρια έχουν την Cuccuvaia στον κατάλογό τους.
Το κρασί
Η Cuccuvaia, λοιπόν, είναι η μία και μοναδική ετικέτα του Κτήματος. Είναι ένα ερυθρό κρασί από 100% Sangiovese, που παράγεται ετησίως σε 10.000 φιάλες. Αν και θα μπορούσε να κυκλοφορεί με την τοπική γεωγραφική ένδειξη ποιότητας Montecucco DOCG, ο Σταύρος πήρε την απόφαση να το «αποχαρακτηρίσει» και να το κυκλοφορήσει ως απλό τοπικό οίνο της Τοσκάνης (Toscana IGT), για να έχει την ευελιξία να το παλαιώσει για περισσότερο χρόνο από αυτόν που ορίζει η νομοθεσία της ζώνης, καθώς και να χρησιμοποιήσει αποκλειστικά την ποικιλία Sangiovese, στην οποία πιστεύει πολύ. Έτσι, βέβαια, μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως το «Ελληνικό Super-Tuscan», κάτι που του προσδίδει και αξία αλλά και – αναμφισβήτητα – πρωτοτυπία.
Το κρασί είναι πράγματι μια «ωδή» στο Sangiovese. Στη μύτη έχει πεντακάθαρα τυπικά αρώματα φρούτων και γλυκών μπαχαρικών, με πολύ διακριτική την παρουσία του ξύλου από το βαρέλι. Στο στόμα είναι στρογγυλό και ολοκληρωμένο, με πολύ σωστή τανική δομή και καλή διάρκεια. Είναι κρασί φαγητού, γι αυτό και ταιριάζει τέλεια με μοσχαρίσιο κρέας (στη σχάρα ή κοκκινιστό), ζυμαρικά με κιμά και κόκκινη σάλτσα, καθώς και με ώριμα κίτρινα τυριά.
Το ελαιόλαδο
Αξίζει να αναφερθούμε στο ελαιόλαδο του San Gabriele Arcangelo, γιατί είναι εξαιρετικό... όνομα και πράγμα! Έχει πολύ χαμηλή οξύτητα, είναι πιστοποιημένα βιολογικό και, από οργανοληπτικής πλευράς, έχει έναν πανέμορφο φρουτώδη χαρακτήρα στη μύτη και στο στόμα, ενώ είναι ιδιαίτερα ήπιο και ευχάριστο. Από την φετινή εσοδεία, το Κτήμα παράγει δύο ετικέτες ελαιολάδου: μία μονοποικιλιακή, από την γνωστή ποικιλία της περιοχής Frantoiano, καθώς και μία πολυποικιλιακή, από χαρμάνι των ποικιλιών Leccino, Frantoiano, Moraiolo, Correggiolo και Pendolino. Κυκλοφορεί δε σε μικρές επιτραπέζιες φιάλες των 250ml, σε κλασικές φιάλες των 750ml, καθώς και σε μεταλλικά δοχεία των 5 λίτρων.
Ελληνική αγορά – επικοινωνία
Για το ελαιόλαδο του San Gabriele Arcangelo δεν υπάρχουν σχέδια εισαγωγής στην Ελληνική αγορά. Το κρασί Cuccuvaia, ωστόσο, σύντομα θα έχουμε την ευκαιρία να το απολαύσουμε και στη χώρα μας. Δεν υπάρχουν περισσότερες ανακοινώσιμες πληροφορίες αυτή τη στιγμή, ωστόσο όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να επικοινωνήσει απευθείας με τον Σταύρο Τσούκα ή να παρακολουθεί τις εξελίξεις μέσα από την ιστοσελίδα του Κτήματος, που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.cuccuvaia.com ή από την σελίδα του στο Facebook.
Εις υγείαν!
Σε κάθε μου ταξίδι, το γνωστό παλιό κλισέ «Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις κι έναν Έλληνα» επιμένει να επιβεβαιώνεται. Στο τελευταίο μου ταξίδι στην Τοσκάνη, ωστόσο, δεν βρήκα απλά (άλλον) έναν Έλληνα. Βρήκα, συγκεκριμένα, έναν Έλληνα που είναι οινοποιός, ελαιοπαραγωγός και – το σημαντικότερο ίσως από όλα – γνωστός και αγαπητός σε όλους τους κατοίκους της περιοχής στην οποία ζει και δραστηριοποιείται.
Ο Σταύρος Τσούκας βρέθηκε στην Τοσκάνη στις αρχές της δεκαετίας του 90, ύστερα από μία συγκυρία γεγονότων που γρήγορα και ξεκάθαρα του έδειξαν ότι ο προορισμός του ήταν εκεί. Αρχιτέκτων στο επάγγελμα, έφυγε από τη γενέτειρά του, τα Μεσόγεια της Αττικής, για να γίνει κτηματίας στην Τοσκάνη. Αρχικά φύτεψε ελιές και ασχολήθηκε με την παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, ενώ στη συνέχεια επέκτεινε τη γη του για να ασχοληθεί με την αμπελουργία και την παραγωγή κρασιού.
Η «Κουκουβάγια και ο Αρχάγγελος»
Φεύγοντας από το –φημισμένο για το Brunello του– Montalcino, με κατεύθυνση την παράκτια περιοχή της Maremma, κάπου στη μέση της διαδρομής συναντάμε το ήσυχο χωριό Cinigiano. Η περιοχή είναι πανέμορφη, με καταπράσινη φύση, γραφικά –και τέλεια συντηρημένα– Μεσαιωνικά χωριά, αμπελώνες, ελαιώνες και κυπαρίσσια. Με λίγα λόγια, δηλαδή, μπορεί κανείς να την φανταστεί ως το γνώριμο Τοσκανέζικο σκηνικό που βλέπουμε σε ταινίες, φωτογραφίες και καρτ-ποστάλ.
Από οινικής πλευράς, βρισκόμαστε στην περιφέρεια του Grosseto, στην ζώνη με την ελεγχόμενη και εγγυημένη ονομασία προέλευσης Montecucco DOCG και – βέβαια – στην σφαίρα της απόλυτης κυριαρχίας της ποικιλίας-σημαίας της ευρύτερης περιοχής, του Sangiovese. Το υψόμετρο δεν ξεπερνάει τα 300 μέτρα, η θάλασσα μπορεί να μην φαίνεται αλλά με τον αέρα «στέλνει» το ευεργετικό της άγγιγμα στις καλλιέργειες, ενώ το αμπέλι και το κρασί είναι κομμάτια της ιστορίας, της παράδοσης αλλά και της καθημερινότητας της περιοχής.
Σε αυτό το σκηνικό, λοιπόν, βρίσκεται το Κτήμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ (Azienda Agricola San Gabriele Arcangelo), που ανήκει στον Σταύρο Τσούκα. Το Κτήμα περιλαμβάνει μια συνολική έκταση περίπου 400 στρεμμάτων (μαζί με κάποια αγροτεμάχια που βρίσκονται διάσπαρτα στους γύρω λόφους), και απαρτίζεται από τον ελαιώνα και τον αμπελώνα. Στην καρδιά του Κτήματος βρίσκεται το οινοποιείο, καθώς και μια αγροικία όπου στεγάζεται το σπίτι αλλά και το γραφείο του Σταύρου. Στα μελλοντικά σχέδια υπάρχει και ένας μικρός ξενώνας (agriturismo), όπου θα μπορούν να διαμένουν φίλοι, συνεργάτες, αλλά και τουρίστες που επιθυμούν να συμμετάχουν στις εργασίες του Κτήματος.
Η καλλιέργεια είναι αυστηρά βιολογική και οι εργασίες είναι κατά κύριο λόγο χειρονακτικές. Τα πάντα γίνονται με γνώμονα το σεβασμό στη φύση και την σωστή αποτύπωση της τυπικότητας των χαρακτηριστικών των προϊόντων, με βάση τη δυναμική του οικοσυστήματος, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε «terroir». Κεντρικό στοιχείο στην ταυτότητα του Κτήματος είναι η κουκουβάγια, που έχει δώσει το όνομά της στο κρασί ενώ κοσμεί τις ετικέτες του ελαιολάδου του Κτήματος. Η λέξη επιλέχτηκε για συναισθηματικούς λόγους, αλλά και για την Ελληνικότητά της και αναγράφεται με Λατινικούς χαρακτήρες (Cuccuvaia). Αποτελεί ταυτόχρονα ένα λογοπαίγνιο του ονόματος της ζώνης του Montecucco και της λέξης σταφύλι (uva στα Ιταλικά). Παράλληλα, ενσωματώνει και ένα στοιχείο που συναντάμε πολύ στα κρασιά της περιοχής, την κατάληξη –aia, Ετρουσκικό δάνειο από την Αρχαιο-Ελληνική λέξη «Γαία», που δίνει τον προσδιορισμό της γης.
Il Greco
Ο Σταύρος είναι γνωστός σε όλη την περιοχή ως «ο Έλληνας» (Il Greco). Έχει προ πολλού κερδίσει τον σεβασμό και την αγάπη των ντόπιων, που τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο. Το Κτήμα είναι πάντα ανοιχτό τόσο για αυθόρμητες συναθροίσεις και γλέντια, όσο και για οινικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο ίδιος, όταν δεν είναι «χαμένος» στα αμπέλια, τον ελαιώνα ή το οινοποιείο του, βρίσκεται ανάμεσα στους συντοπίτες του και τα πειράγματα, αλλά και τα κεράσματα μεταξύ τους δίνουν και παίρνουν.
Τελευταία, βέβαια, έχει αποφασίσει να επενδύσει στην εξωστρέφεια του Κτήματος κι έτσι λαμβάνει μέρος στις περισσότερες οινικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο (θα δώσει το παρών και στην μεγάλη διεθνή έκθεση Vinitaly φέτος). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χωριά της περιοχής έχουν καλή νυχτερινή ζωή και εστίαση και τα περισσότερα – αν όχι όλα – μπαρ και εστιατόρια έχουν την Cuccuvaia στον κατάλογό τους.
Το κρασί Η Cuccuvaia, λοιπόν, είναι η μία και μοναδική ετικέτα του Κτήματος. Είναι ένα ερυθρό κρασί από 100% Sangiovese, που παράγεται ετησίως σε 10.000 φιάλες. Αν και θα μπορούσε να κυκλοφορεί με την τοπική γεωγραφική ένδειξη ποιότητας Montecucco DOCG, ο Σταύρος πήρε την απόφαση να το «αποχαρακτηρίσει» και να το κυκλοφορήσει ως απλό τοπικό οίνο της Τοσκάνης (Toscana IGT), για να έχει την ευελιξία να το παλαιώσει για περισσότερο χρόνο από αυτόν που ορίζει η νομοθεσία της ζώνης, καθώς και να χρησιμοποιήσει αποκλειστικά την ποικιλία Sangiovese, στην οποία πιστεύει πολύ. Έτσι, βέβαια, μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως το «Ελληνικό Super-Tuscan», κάτι που του προσδίδει και αξία αλλά και – αναμφισβήτητα – πρωτοτυπία.
Το κρασί είναι πράγματι μια «ωδή» στο Sangiovese. Στη μύτη έχει πεντακάθαρα τυπικά αρώματα φρούτων και γλυκών μπαχαρικών, με πολύ διακριτική την παρουσία του ξύλου από το βαρέλι. Στο στόμα είναι στρογγυλό και ολοκληρωμένο, με πολύ σωστή τανική δομή και καλή διάρκεια. Είναι κρασί φαγητού, γι αυτό και ταιριάζει τέλεια με μοσχαρίσιο κρέας (στη σχάρα ή κοκκινιστό), ζυμαρικά με κιμά και κόκκινη σάλτσα, καθώς και με ώριμα κίτρινα τυριά.
Το ελαιόλαδο
Αξίζει να αναφερθούμε στο ελαιόλαδο του San Gabriele Arcangelo, γιατί είναι εξαιρετικό... όνομα και πράγμα! Έχει πολύ χαμηλή οξύτητα, είναι πιστοποιημένα βιολογικό και, από οργανοληπτικής πλευράς, έχει έναν πανέμορφο φρουτώδη χαρακτήρα στη μύτη και στο στόμα, ενώ είναι ιδιαίτερα ήπιο και ευχάριστο. Από την φετινή εσοδεία, το Κτήμα παράγει δύο ετικέτες ελαιολάδου: μία μονοποικιλιακή, από την γνωστή ποικιλία της περιοχής Frantoiano, καθώς και μία πολυποικιλιακή, από χαρμάνι των ποικιλιών Leccino, Frantoiano, Moraiolo, Correggiolo και Pendolino. Κυκλοφορεί δε σε μικρές επιτραπέζιες φιάλες των 250ml, σε κλασικές φιάλες των 750ml, καθώς και σε μεταλλικά δοχεία των 5 λίτρων.
Ελληνική αγορά – επικοινωνία
Για το ελαιόλαδο του San Gabriele Arcangelo δεν υπάρχουν σχέδια εισαγωγής στην Ελληνική αγορά. Το κρασί Cuccuvaia, ωστόσο, σύντομα θα έχουμε την ευκαιρία να το απολαύσουμε και στη χώρα μας. Δεν υπάρχουν περισσότερες ανακοινώσιμες πληροφορίες αυτή τη στιγμή, ωστόσο όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να επικοινωνήσει απευθείας με τον Σταύρο Τσούκα ή να παρακολουθεί τις εξελίξεις μέσα από την ιστοσελίδα του Κτήματος, που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.cuccuvaia.com ή από την σελίδα του στο Facebook.
Εις υγείαν!
