Αίας: Ενδιαφέρουσα παράσταση αλλά με προβλήματα

της Ιωάννας Μπλάτσου

Συνήθως όταν γράφουμε για μία παράσταση εστιάζουμε κυρίως στο κείμενο, στη σκηνοθεσία και τις ερμηνείες. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιπες πτυχές μιας θεατρικής παραγωγής (σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί, μουσική, χορογραφίες, μακιγιάζ) είναι αμελητέες, αλλά, όταν είναι οργανικά ενσωματωμένες στη γενική αισθητική της παράστασης, περνούν «απαρατήρητες», με την έννοια ότι δεν απάδουν σε σχέση με τη γενικότερη σκηνοθετική σύλληψη, αντιθέτως την ενδυναμώνουν.

Πότε γίνεται ειδική μνεία στις προαναφερθείσες πτυχές; Όταν «φωνάζουν». Είτε θετικά, δηλαδή είναι μιας κάποιας ιδιαίτερης σύλληψης και απογειώνουν το σύνολο της παραγωγής, είτε αρνητικά, δηλαδή είναι τόσο παράταιρες που το καταβαραθρώνουν. Φοβάμαι ότι στην περίπτωση του σοφόκλειου «Αίαντα», σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, συμβαίνει το δεύτερο.

Ενώ, δηλαδή, η παράσταση ακολουθεί μια στρωτή και σωστή -που υπηρετεί το κείμενο και την έξοχη μετάφραση του Δ. Ν. Μαρωνίτη- σκηνοθετική γραμμή, τα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου είναι παράταιρα αισθητικά και δημιουργούν προβλήματα ταύτισης του θεατή με τους ρόλους. Ομοίως, οι εδώ μελιστάλαχτες μουσικές συνθέσεις, εμπνευσμένες από τη λαϊκή μας παράδοση, με λαούτα και πνευστά, που παραπέμπουν σε βαλκανικούς ήχους και κρητικές μελωδίες, του συνήθως πολύ καλού Νίκου Κυπουργού είναι ασύμβατες με την κλίμακα της αρχαίας τραγωδίας γενικότερα και της κατακρήμνισης του τραγικού ήρωα Αίαντα μέσα από τη μανιακή παραφορά του και την τελική αυτοκτονία του ειδικότερα.

Όσον αφορά τα κοστούμια της Ε. Μανωλοπούλου, τον Αίαντα τον έντυσε με μία μαύρη φούστα σε γραμμή Α που τελειώνει στο γόνατο, που ναι μεν τονίζει τους καλογραμμωμένους κοιλιακούς του Αίαντα-Νίκου Κουρή, αλλά τον σαμιαμιδίζει, τον κονταίνει και τον μικραίνει, αυτόν τον γενναίο πολεμιστή με το ευμέγεθες ηθικό παράστημα που μοιάζει μεγαλύτερος από τη ζωή στην τραγική κλίμακα του Σοφοκλή. Την Τέκμησσα, σύντροφο του Αίαντα, την έχει ντύσει με ένα χολιγουντιανό φόρεμα α λα νύφη του Δράκουλα, ενώ τον Τεύκρο, αδερφό του Αίαντα, με λευκή φουστανέλα! Το βραβείο κακογουστιάς, όμως, παίρνει το κοστούμι του Οδυσσέα: δερμάτινο μαύρο παλτό φορεμένο κατάσαρκα, χαλκάδες στα αυτιά, μεγάλη ριγέ ζώνη α λα Ιζνογκούντ, μαύρη βράκα που σταματά στο ύψος της γάμπας και λευκό καλσόν!

Αυτό το ανεκδιήγητο κοστούμι του Οδυσσέα είναι μια συνεχής τρικλοποδιά για τον πολύ καλό ηθοποιό Γιάννη Τσορτέκη που τον υποδύεται, καθώς πρέπει να καταβάλει διπλάσιο κόπο, ώστε η ερμηνεία του να υπερκεράσει τις εντυπώσεις που προκαλεί το φαιδρό ένδυμά του, ειδικά όταν αρθρώνει ίσως τους ωραιότερους στίχους της συγκεκριμένης τραγωδίας: «Φαντάσματα είμαστε, τίποτε άλλο. Όσο επιζούμε, κούφιες σκιές».

Ο Αίαντας του Νίκου Κουρή διαθέτει κατακτημένη τεχνική, αλλά όχι το βάθος, την ένταση και το σκότος που φέρει ο συγκεκριμένος σοφόκλειος ήρωας. Ομοίως και η Τέκμησσα της Μαρίας Πρωτόπαππα είναι σωστή και εντός τραγικού πλαισίου, αλλά μοιάζει να μένει σε μια επιφάνεια αφήγησης. Η θεά Αθηνά της Ελένης Ουζουνίδου καθηλώνει με τη στοχευμένη ερμηνευτική της ενέργεια στο ολιγόλεπτο της παρουσίας της, ενώ ο Τεύκρος του Γιάννου Περλέγκα μοιάζει να πατά λάθος ερμηνευτικά κατά τον θρήνο του μπροστά στο άψυχο κορμί του Αίαντα. Όταν, όμως, εμφανίζεται ο Μενέλαος του Γιάννη Κλίνη και ο Αγαμέμνων του Δημήτρη Παπανικολάου, ο Γιάννος Περλέγκας συντονίζεται μαζί τους και η παράσταση αποκτά ξαφνικά το απαιτούμενο τραγικό μέγεθος. Τέλος, πολύ καλός και ο Χορός των Σαλαμίνιων ναυτών, με τον Αλέξανδρο Μαυρόπουλο να ξεχωρίζει.