Όταν έκλαψε ο Νίτσε: Οι θεατές στο ντιβάνι του Γιάλομ

της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη

Πόσο συχνά ένα εκδοτικό bestseller μετατρέπεται και σε bestseller θεατρικό; Πόσο συχνά το τυπωμένο γεγονός ζωντανεμένο επί σκηνής δεν ακρωτηριάζεται απ’ την πολυσημία και πολυπρισματικότητά του; Απ’ τις υπόγειες δυναμικές που εγκλωβίζουν, ακόμη και σε μια άνω τελεία ή ένα θαυμαστικό, «θερμοκρασίες» εναλλασσόμενες απ’ το ψυχρό στο θερμό, ή, ακόμη πιο ακραία, το αβάσταχτα καυτό; Σπάνια; Σχεδόν ποτέ;

Τον κανόνα θρυμματίζει κυριολεκτικά η σκηνική μεταφορά του υπερτιμημένου, ευπώλητου αποκλειστικά σε Ελλάδα και Βραζιλία μυθιστορήματος του σταρ Αμερικανού ψυχαναλυτή Ιρβινγκ Γιάλομ «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» - στην χώρα μας μάλιστα το βιβλίο σχεδόν απέκτησε τις διαστάσεις ενός κοινωνικού γεγονότος.

Η παράστασή του στο θέατρο «Θησείον» εξελίχθηκε γοργά και αθόρυβα σε θεατρικό must, παρ’ όλο που η δημοφιλής πρώτη ύλη μάλλον ενέτεινε το ρίσκο παρά προεξοφλούσε κάποιο «αίσιο» τέλος. Το βιβλίο του Γιάλομ, με πρωταγωνιστές-κράχτες κορυφαίες ιστορικές προσωπικότητες, τον Νίτσε, τον Μπρόιερ και τον Φρόιντ σε μια επινοημένη συνάντησή τους στην avant garde Βιέννη του 1882, μετατράπηκε σε συναρπαστικό υλικό σκηνής χάρη στους έμπειρους θεατρανθρώπους που μοιράζονται τη σκηνοθεσία και υποδύονται ταυτόχρονα Νίτσε και Μπρόιερ. Τους Νίκο Χατζόπουλο και Ακύλλα Καραζήση, αντίστοιχα - θα μπορούσαν να έχουν μοιραστεί τους χαρακτήρες και αντίστροφα.

Δυνατοί σκηνικοί συμπαίκτες σε ένα αβυσσαλέο πνευματικό πινγκ πονγκ, με μοναδικό «όπλο» τον λόγο του βιβλίου (η θεατρική διασκευή της Ευαγγελίας Ανδριτσάνου), οι ηθοποιοί δίνουν σάρκα και οστά με γοητευτική πειθώ τόσο στην ενδιαφέρουσα καθημερινότητα των ηρώων τους -η βιογραφία τους βασίζεται άλλωστε σε πραγματικά γεγονότα- όσο και στους επιστημονικούς προβληματισμούς τους που οδήγησαν σε επανάσταση στον χώρο των Ιδεών και της Ψυχανάλυσης.

Στη μινιμαλιστική παράσταση η γόησσα Λου Σαλομέ κι η σύζυγος Μπρόιερ εμφανίζονται ως ανδρείκελα ντυμένα με γούνες και καπέλα εποχής, που κινούνται και ομιλούν χωρίς παρενδυτικά ευτράπελα από τους άνδρες της παράστασης. Εκβάλλοντας όμως από τον έντονο διάλογο-διαξιφισμό στην αφήγηση, οι ηθοποιοί ενίοτε φλερτάρουν με έναν αντιθεατρικό βερμπαλισμό. Τη διανομή συμπληρώνει η παρουσία του νεότατου, ραγδαία ανερχόμενου Χρήστου Φραγκούλη στο ρόλο του Φρόιντ.

Η Βιέννη του 19ου αιώνα και των υψηλών διανοητικών αγώνων ζωντανεύει κυρίως χάρη στη δύναμη των ερμηνειών, χωρίς ιδιαίτερες σκηνογραφικές «ενισχύσεις». Τη μακρόστενη άδεια λωρίδα που χωρίζει στα δύο το κοινό καλύπτουν ένα κόκκινο φθαρμένο περσικό χαλί (φαντάζομαι, παραπέμπει στην ιστορική αίθουσα ψυχαναλυτικών συνεδρίων του Σίγκμουντ Φρόιντ), τρεις καρέκλες και μερικές στοίβες βιβλίων (σκηνικό: Ελένη Μανωλοπούλου). Στη γεμάτη υπαινιγμούς, αγωνιώδη ατμόσφαιρα συμβάλλουν κι οι μουσικές του Κορνήλιου Σελαμσή.

Θα τολμούσα να ισχυριστώ πώς ό,τι ακριβώς μετέτρεψε σε best seller την πρώτη ύλη της παράστασης, ενήργησε εντέλει και υπέρ αυτής, αναδεικνύοντάς τη σε δημοφιλέστατο θεατρικό γεγονός, που λόγω «ζήτησης» πήρε νέα παράταση. Η φανταστική συνάντηση των κορυφαίων Βιεννέζων ψυχαναλυτών Μπρόιερ και Φρόιντ με το Γερμανό φιλόσοφο Νίτσε διαχειρίζεται νευρώσεις και ζητήματα -από την απόγνωση του έρωτα μέχρι την αγωνία της δημιουργίας- που βασανίζουν το άτομο, επώνυμο κι ανώνυμο, διαχρονικά. Ως εκ τούτου, πέρα από το βιβλίο, και η παράσταση συνιστά ένα εκλαϊκευμένο «εγχειρίδιο» έμμεσης ψυχανάλυσης. Όλοι, με άλλα λόγια, για δυο ώρες και 20 λεπτά καθόμαστε στο θέατρο «Θησείον» στο ντιβάνι του Ιρβινγκ Γιάλομ. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου.

Info:
Θησείον , Ενα θέατρο για τις Τέχνες
Τoυρναβίτου 7, τηλ. 210-3255444
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
1/3: 20.30, 3/3: 16.30, 5/3: 20.00, 6/3: 20.00, 7/3: 20.30, 12,13,19,20/3: 20.00, 21/3: 20.30, 23/3: 21.00, 24/3: 17.00, 26,27/3: 20.00, 1/4: 16.30 και 20.30, 2,3/4: 20.00, 7,8/4: 16.30.
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Κανονικό: 20€ (Παρ-Κυρ)
φοιτητικό, νεανικό έως 23 ετών: 14€