Μαρά/Σαντ: Η βία και η επανάσταση σε μια ροκ παράσταση

της Κατερίνας Σφοντούρη

Την τιμητική του έχει φέτος το Εθνικό Θέατρο, αφού το κτήριο Τσίλλερ της οδού Αγίου Κωνσταντίνου ανακαινίστηκε πλήρως, καλοσωρίζοντας στις αίθουσές του πλήθος θεατρόφιλων. Εμείς βρεθήκαμε εκεί, θαυμάζοντας τους χώρους αλλά και παρακολουθώντας το αριστούργημα του παγκόσμιου ρεπερτορίου «Μαρά/Σαντ» του Πήτερ Βάις, σε σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου.

Στα λουτρά του θεραπευτηρίου
Στον μοντέρνο χώρο της Νέας Σκηνής που πήρε το όνομα «Νίκος Κούρκουλος», από τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, ένα γκρουπ μουσικών έχει ήδη ανεβεί στη σκηνή με τα όργανά της ενώ μια μεγάλη μπανιέρα δεσπόζει στη μέση.

Μεταφερόμαστε σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, όταν ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, έγκλειστος στο άσυλο του Σαραντόν αποφασίζει να σκηνοθετήσει την ιστορία της δολοφονίας του πρωταγωνιστή της επανάστασης, Ζαν-Πωλ Μαρά, με «ηθοποιούς» μερικούς τρόφιμους του ασύλου. Οι δυο τους, αν και στο έργο είναι πρωταγωνιστές, στην πραγματικότητα πρόκειται για ιστορικές προσωπικότητες οι οποίες ποτέ δεν συναντήθηκαν.

Γραμμένο το 1963 από τον Γερμανό Πέτερ Βάις, φυσιογνωμία που τοποθετείται ανάμεσα στις πιο εξέχουσες του σύγχρονου θεάτρου, κατάφερε να μεταφέρει τη γερμανική θεατρική εμπειρία μέχρι τα πρότυπα του μπρεχτικού θεάτρου, παρουσιασμένα όμως με μια ματιά πιο σύγχρονη. Τα θέματα που θίγονται; Διαχρονικά. Το ζήτημα της επανάστασης, η βία και οι συνέπειές της.

Ειδωμένο από μια άλλη ματιά, ακόμη πιο σύγχρονη, η Έφη Θεοδώρου θίγει αυτό το επίκαιρο θέμα καταργώντας τη συνθήκη του ασύλου που ήθελε ο Π. Βάις. Στο σήμερα, η συνθήκη του ασύλου παραχωρεί τη θέση της σε αυτή του θεάτρου. Άλλωστε μέσα από το έργο, καταλαβαίνουμε την ανάγκη για θέατρο και τέχνη στους δύσκολους καιρούς της επανάστασης.

Θέσεις κι αντιθέσεις στη σκηνή
Έτσι λοιπόν, οι δύο εκρηκτικές προσωπικότητες συναντώνται επί σκηνής σε ένα ενδιαφέρον παιχνίδι θέσεων κι αντιθέσεων, που δεν είναι άλλο από το θέατρο εν θεάτρω. Από τη μία πλευρά, ο τολμηρός Μαρά, υποστηρικτής της ένοπλης πάλης, που στην ουσία δεν είναι ο ίδιος αλλά ο ηθοποιός που τον ενσαρκώνει, κι από την άλλη ο Σαντ, ακραίος ατομικιστής. Οι δυο τους θα θέσουν ερωτήματα για τη βία, δεν θα δώσουν όμως απαντήσεις, παρά θα μας αφήσουν να σκεφτούμε ξανά όλα όσα συνέβησαν τον προπερασμένο Δεκέμβρη στην Αθήνα.

Ο Κώστας Βασαρδάνης (Μαρά) έρχεται αντιμέτωπος με τον Μηνά Χατζησάββα (Σαντ) ενώ το «τρίγωνο» συμπληρώνει η Κόρα Καρβούνη ως Σαρλότ Κονταί, περισσότερο ιδεαλίστρια και δολοφόνος του Μαρά.

Με τα όρια να κινούνται ανάμεσα στην παράσταση και την πραγματικότητα, η Έφη Θεοδώρου αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει πρωτότυπα ένα δύσκολο έργο στο οποίο όμως συχνά ο θεατής μπερδεύεται.

Είναι και οι προβολές από μαθήματα της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου -επιμέλεια της Εύας Στεφανή- που κινούνται σαν «χαλί» στην παράσταση, οι οποίες αποσπούν την προσοχή μας. Ανταποκρινόμενοι πλήρως στους ρόλους τους, ο νεαρός Κώστας Βασαρδάνης και ο Μηνάς Χατζησάββας έρχονται με την υπόκρισή τους να καλύψουν τις οποιεσδήποτε ασάφειες της σκηνοθεσίας. Χωρίς να συναρπάζει, η Κόρα Καρβούνη χάνει «πόντους» υποκριτικά, μάς κερδίζει όμως η σκηνική παρουσία της.

Σαν χορός που σχολιάζει τα σκηνικά δρώμενα, οι μουσικοί δίνουν ρυθμό στην παράσταση, με τον Τελάλη να ξεχωρίζει. Στον ρόλο συναντούμε τον -βραβευμένο πολλάκις- Μάκη Παπαδημητρίου (του αγαπημένου «Motortown»-Θέατρο του Νέου Κόσμου 2007).

Φεύγοντας
Μια παράσταση γεμάτη συμβολισμούς και βαθύτερα νοήματα που δεν γίνονται εύκολα κατανοητά, θα «ξενίσει» τους μη θεατρικά εκπαιδευμένους. Στα συν η ζωντανή μουσική και η ατμόσφαιρα που δημιουργείται.

INFO:
Μαρά/Σαντ του Πέτερ Βάις
Εθνικό Θέατρο-Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» Κτήριο Τσίλλερ, Αγ. Κωνσταντίνου 22-24, Κέντρο, τηλ: 2105288170-1
Παραστάσεις: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00
Τιμές εισιτηρίων: 20 €, κάθε Πέμπτη 13 €, φοιτητικό 13 €