Τα Μπαλέτα Mariinsky στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Απόλυτοι κυρίαρχοι της κίνησης, τα μελλοντικά αστέρια του χορού του Θεάτρου Mariinsky (Ακαδημία Μπαλέτου Vaganova) ανεβαίνουν για τρεις μόνο παραστάσεις στις 5, 6 και 7 Δεκεμβρίου, στις 21:00, στην σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και ξεδιπλώνουν τη μαγεία του χορού.

Το πρόγραμμα που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης αντιστοιχεί στην ετήσια επίδειξη που πραγματοποιεί η Ακαδημία Μπαλέτου Βαγκάνοβα στο τέλος της διδακτικής περιόδου με στόχο την ανάδειξη των τεχνικών (αλτικότητα, en dehors, κ.ά.) όσο και καλλιτεχνικών ικανοτήτων (μουσικότητα, ρυθμός, συντονισμός, αίσθημα) των μαθητών ανάλογα με το επίπεδό τους. Περιλαμβάνει αποσπάσματα από χορογραφίες που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της ιστορίας της Ακαδημίας, από το ξεκίνημά της ως τις μέρες μας.

Στο πρώτο μέρος το πρόγραμμα περιλαμβάνει κλασικά ντουέτα, χορογραφικές μινιατούρες, αποσπάσματα από μπαλέτα -όπως ο «Καρυοθραύστης» και ο «Κουρσάρος»- σε μουσική ρώσων και ξένων δημιουργών, ενώ στο δεύτερο μέρος οι θεατές θα παρακολουθήσουν την Τρίτη πράξη από τον «Καρυοθραύστη».

Η Ακαδημία Μπαλέτου Vaganova («φυτώριο» των μελλοντικών αστεριών του Μπαλέτου Mariinsky, πρώην Κίροφ) της Αγίας Πετρούπολης είναι η πιο σημαντική σχολή κλασικού μπαλέτου στον κόσμο, αποτελεί ταυτόχρονα ακρογωνιαίο λίθο μιας παράδοσης συνώνυμης με την ίδια την τέχνη του κλασικού χορού. Μέσα από την ατελείωτη γενεαλογία ονομάτων με διάσημους αποφοίτους, ανακαλύπτει κανείς τη μοναδική δύναμη μιας μεγάλης σχολής, που αποδείχτηκε εξαιρετικά ανθεκτική στις περιπέτειες της ιστορίας. Ιδρύθηκε το 1738 από την Αυτοκράτειρα Άννα Ιοάνοβα, ως η πρώτη Ρωσική Επαγγελματική Σχολή Μπαλέτου με 12 μαθητές, αγόρια και κορίτσια. Το 1836 εγκαταστάθηκε στο ίδιο κτίριο, στην Αγ. Πετρούπολη, όπου και οι αίθουσες δοκιμών του Θεάτρου Mariinsky.

Μια από τις καλύτερες μπαλαρίνες του Mariinsky, η Agrippina Vaganova, ανέλαβε τη Διεύθυνση της Ακαδημίας δημιουργώντας το δικό της σύστημα διδασκαλίας κλασικού χορού, γνωστό ως «μέθοδος Vaganova», η οποία θεωρείται και είναι η κορυφαία στη διδασκαλία μπαλέτου. Μεταξύ των αποφοίτων της Ακαδημίας αυτής συγκαταλέγονται και οι Βασλάβ Νιζίνσκι, Άννα Πάβλοβα, Ταμάρα Καρσάβινα, Μιχαήλ Φοκίν, Ζορζ Μπαλανσίν, Γκαλίνα Ουλάνοβα, Ρούντολφ Νουρέγιεφ, Ναταλία Μακάροβα, Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, Αλτινάι Ασιλμουράτοβα, ως τις νεότερες σταρ, Ιουλιάνα Λοπάτκινα, Ντιάνα Βισνιέβα, Σβετλάνα Ζαχάροβα. Από το 2000, διευθύντρια της Ακαδημίας Βαγκάνοβα είναι η πρίμα μπαλαρίνα του Θεάτρου Μαριίνσκι, Αλτινάι Ασιλμουράτοβα, βασίλισσα των Κίροφ για χρόνια, που όταν αποφάσισε στα 40 της να αποσυρθεί από τη σκηνή αφοσιώθηκε στη διδασκαλία.

Τα στοιχεία που εξασφάλισαν στην Ακαδημία δόξα και φήμη είναι η διατήρηση της παράδοσης και η αναζήτηση για νέες χορογραφικές φόρμες. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε η μεγάλη ρωσίδα παιδαγωγού Αγριππίνας Βαγκάνοβα (1879 - 1951) –από την οποία πήρε το όνομά της η Σχολή- με το σύστημα εκπαίδευσης που καθιέρωσε. Το 1934 κυκλοφορεί το διάσημο βιβλίο της «Βάσεις του Κλασικού Χορού» που βρίσκει τεράστια απήχηση και συνοψίζει το ρωσικό στιλ. Πρόκειται για μια σύνθεση της γαλλικής σχολής – με τα fondues και τις στρογγυλεμένες arabesques – με την ιταλική που την χαρακτήριζε η αυστηρότητα και η τεχνική ακρίβεια στη δουλειά των ποδιών. Για την ίδια «η κλασική κληρονομιά που καλούμαστε να διαφυλάξουμε δεν ορίζεται από την τεχνική και μόνο. Η ομορφιά των έργων του παρελθόντος εδράζει στην τελειότητα της φόρμας. Βασική προτεραιότητα για μάς λοιπόν είναι το ξεκαθάρισμα περιττών στοιχείων ώστε να αναδειχθεί ο περφεξιονισμός που χαρακτηρίζει το κλασικό μπαλέτο».

Το στιλ του Μαριίνσκι χαρακτηρίζεται από τα υπέροχα ports de bras, καθώς χέρια, κορμός, ώμοι, πλάτη αλλά και κεφάλι, όλα συμβάλλουν στην αρμονική γραμμή και την εκφραστικότητα της κίνησης. Έχει υμνηθεί επίσης, η απίστευτη ενότητα του corps de ballet.
Η διευθύντρια της Ακαδημίας Αλτινάι Ασιλμουράτοβα εξηγώντας για το στιλ τους έχει αναφέρει: «Παλαιότερα μάς καταλόγιζαν ότι ήμασταν πολύ συντηρητικοί για τη σημασία που αποδίδαμε στην παράδοση. Σήμερα, όμως, αναγνωρίζεται η προτεραιότητα που δίνουμε στην καθαρότητα της φόρμας αλλά και η υπεροχή των χορευτών του Μπαλέτου Μαριίνσκι». Η ίδια συμπλήρωνε ότι «πολλά πράγματα μαζί δημιουργούν το ιδιαίτερο στιλ: η μουσικότητα, η σημασία στις καθαρές γραμμές, η αποφυγή του περιττού. Δείτε τη διαφορά ανάμεσα στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη. Στη Μόσχα χόρευαν με περισσότερη ελευθερία και ελαφρότητα έργα του ρεπερτορίου σε αντίθεση με τη δική μας αυστηρότητα για σεβασμό της παράδοσης. Όταν όμως χάνεται το μέτρο, χάνεται το κλασικό ιδεώδες. Το περισσότερο δεν συνεπάγεται και το καλύτερο, που σημαίνει ότι ο υπερβολικός λυρισμός ή η έμφαση στη δεξιοτεχνία δεν είναι και αισθητικά αρτιότερα. Γι’ αυτό αγαπώ τη σχολή μας, το δικό μας στιλ και η προσπάθεια μου ήταν να μην τα προδώσω».

Η Ακαδημία Μπαλέτου Βαγκάνοβα έχει σήμερα περισσότερους από 300 μαθητές. Φορέας μιας μεγάλης παράδοσης και μια από τις σημαντικότερες σχολές μπαλέτου στον κόσμο δέχεται μαθητές ύστερα από εισαγωγικές εξετάσεις, ενώ κάθε χρόνο διαγωνίζονται περισσότεροι από 3.000 υποψήφιοι, για να γίνουν τελικά δεκτοί στη Σχολή της Αγίας Πετρούπολης 300. Οι διαγωνιζόμενοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει τα δέκα τους χρόνια. Επιλέγονται 60 μαθητές κάθε χρόνο, ενώ αποφοιτούν περίπου 25. Η Ακαδημία απασχολεί 75 περίπου δασκάλους χορού, 30 καθηγητές πιάνου, 40 ακαδημαϊκούς δασκάλους και 40 μουσικούς συνοδούς.

Τα έργα
Από τα διασημότερα έργα του κλασικού μπαλέτου ο «Καρυοθραύστης» σε μουσική Π. Ι. Τσαϊκόφσκι, λιμπρέτο Μ. Πετιπά και χορογραφία Λ. Ιβανόφ έκανε πρεμιέρα το Δεκέμβριο του 1892 στη σκηνή του Θεάτρου Μαρί / Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης. Χάρη στη δημοφιλή μουσική του μεγάλου ρώσου συνθέτη κυρίως, έχει χορογραφηθεί πολλές φορές, ενώ συμπεριλαμβάνεται στο ρεπερτόριο των μεγαλύτερων ομάδων χορού στον κόσμο. Συνδεμένο με την παράδοση των Χριστουγέννων – είναι βασισμένο στο παραμύθι του Χόφμαν, Ο βασιλιάς των ποντικών,– κυρίως στις αγγλοσαξονικές χώρες προπάντων. Η δημιουργική δράση του Β. Βαϊνόνεν (1901 - 1964), χορευτή και χορογράφου που αποφοίτησε από τη σχολή της Αγίας Πετρούπολης, συμπίπτει με τη μετεπαναστατική περίοδο της Ρωσίας. Η χορογραφία του Βαϊνόνεν δίνει έμφαση στο δραματικό ρεαλισμό παρουσιάζοντας ανάγλυφα τη σκηνή με τη μάχη των ποντικών, ή ακόμη καταργώντας το ρόλο της Ζαχαρένιας νεράιδας.

Το ποίημα «Κουρσάρος» του λόρδου Μπάιρον (The Corsair, 1814) ενέπνευσε τους λιμπρετίστες μπαλέτου του 19ου αιώνα να μεταφέρουν στη σκηνή το σκοτεινό και ρομαντικό κόσμο του, πριμοδοτώντας παράλληλα το εξωτικό στοιχείο που περιείχε το πλαίσιο της αφήγησης (η Ελλάδα υπό οθωμανική κατοχή, όπως την μετέφεραν οι αφηγήσεις των περιηγητών και οι πίνακες του Ντελακρουά). Ο Πετιπά χορογράφησε τον «Κουρσάρο», έργο σε τρεις πράξεις, πέντε ταμπλό και έναν επίλογο, τελευταία φορά το 1899, στο θέατρο Μαριίνσκι με τους Π. Λενιάνι και Π. Γκερτ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Είχαν προηγηθεί άλλες τρεις εκδοχές, ενώ στην τελευταία σε μουσική των Α. Άνταμ, Τσέζαρε Πούνι, Λ. Ντελίμπ και Ρ. Ντρίγκο, επικυρώνει όλες τις προσθήκες που προηγήθηκαν και ολοκληρώνει ένα pas de trois που έμελε να γίνει διάσημο σε ολόκληρο τον κόσμο το 1960 από τον Νουρέγιεφ.

Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται αποκλειστικά από τα εκδοτήρια του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και από τα εκδοτήρια του ΟΜΜΘ, στην πλατεία Αριστοτέλους. Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 20, 30, 40 και 50€ ενώ τα μαθητικά- φοιτητικά στοιχίζουν 12€.