της Δώρας Μαλανδρινού
”Γιατί είχαν μαζευτεί πάρα πολλά μες στις καρδιές των ανθρώπων, τόσα που οι καρδιές δεν άντεχαν να τα κρατάνε άλλο μέσα τους”.
”Το ”Πεθαίνω σα χώρα” είναι ένα πεζογράφημα που γράφτηκε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης (1978) και ενώ στην Ελλάδα έμοιαζε να πνέει άνεμος ελευθερίας. Ήταν τότε που ο Δημήτρης Δημητριάδης άφηνε να γλιστρήσουν στο χαρτί οι λέξεις που τον κατέκλυζαν, τα οράματα που τον δυνάστευαν, ο πόνος, η οργή, ο αυτοσαρκασμός, ο φόβος, η φρίκη... Προφανέστατα, ήταν εκτός... εποχής. Δηλαδή, έβλεπε πέρα από την εποχή του”.
Έτσι ξεκινάει το εισαγωγικό του σημείωμα για την παράσταση που ανεβαίνει στο Ανοιχτό Θέατρο ο σκηνοθέτης Γιάννης Αναστασάκης, εξηγώντας τους λόγους που οδήγησαν τον ίδιο και την ομάδα του στη δραματοποίηση του κειμένου.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό δεν επιχειρείται για πρώτη φορά, αφού στο παρελθόν το αφήγημα δεν άφησε αδιάφορους Έλληνες και ξένους ανθρώπους του θεάτρου (στην Ελλάδα έχει παρουσιαστεί στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 1998 σε σκηνοθεσία Θωδ Εσπίριτου, στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας (1996) σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθηνού και στο Παρίσι σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου).
Επιφανειακά, σημειώνεται στο δελτίο Τύπου της παράστασης, πρόκειται για την περιγραφή της ζωής των κατοίκων μιας χώρας η οποία βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση για πολλά χρόνια. Οι γυναίκες δεν μπορούν πια να κάνουν παιδιά, ο φόβος και η απελπισία έχουν κυριεύσει τις ψυχές των στρατιωτών, η μακρόχρονη πολιορκία έχει ξεθεμελιώσει τα πάντα και όλοι βιώνουν ένα αβάσταχτο τέλμα. Μόνη ελπίδα, ο ερχομός των εχθρών και η ήττα...
Στην πραγματικότητα, η χώρα που περιγράφει η φανταστική ιστορία του Δ. Δημητριάδη θα μπορούσε να είναι η Ελλάδα του σήμερα, του αύριο, του 2056 ή του 3006. Και ενώ θυμίζει γεγονότα της μακραίωνης ελληνικής ιστορίας (σαφείς αναφορές στο λοιμό που ενέσκηψε στην Αθήνα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στον Εμφύλιο), η μετάπλασή τους δημιουργεί ένα σύμπαν τόσο σημερινό ώστε να το... αναγνωρίζουμε, ένα πολιτικό και υπαρξιακό ντοκουμέντο για τη σημερινή μας σχέση με την Ελλάδα.
Η μεταφορά και δραματοποίηση ενός πεζογραφήματος εμπεριέχει πάντα τους κινδύνους μιας ακροβασίας, αφού η σκηνική πράξη έχει τους δικούς της κώδικες. Έτσι, η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Αναστασάκης, αν και είναι με άποψη ”κουρδισμένη”, με ιδιαίτερα καλές στιγμές, χάνει κάπως το ρυθμό της στα σημεία της μετάβασης από την αφήγηση στη σκηνική δράση.
Βέβαια, αυτό οφείλεται και στο ότι πρόκειται για εξαιρετικά πυκνό, σύνθετο και ποιητικό κείμενο, γι’ αυτό και υπήρξαν δυσκολίες κυρίως στη νοηματική επεξεργασία του, όπως μας είπε ο σκηνοθέτης της παράστασης, αφού δανείζεται στοιχεία από όλη τη διαστρωμάτωση της ελληνικής γλώσσας.
Οι ηθοποιοί, ωστόσο, είναι εναρμονισμένοι με το στόχο του σκηνοθέτη, όντως έξι εκδοχές μιας ανθρώπινης φωνής, ενώ η Μαρία Τσιμά ξεχωρίζει στον μονόλογο του έργου.
Λιτό το σκηνικό που έστησε η Κέλλυ Βρεττού και τα κοστούμια εναρμονισμένα με το πνεύμα της παράστασης (οι πορτοκαλί φόρμες με τις οποίες είναι ντυμένοι οι ηθοποιοί παραπέμπουν εμφανώς στο Γκουαντάναμο και στην κατάσταση εγκλεισμού).
Υποβλητικοί οι φωτισμοί από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, ενώ ο ακαριαίος καταυγασμός των θεατών είναι έξυπνος και πολυλειτουργικός, μια και σπάει τη θεατρική σύμβαση βάζοντάς τους στο ”παιχνίδι”, σοκάρει, αλλά και δημιουργεί παύσεις.
Εξαιρετικά ενδιαφέροντα το εγχείρημα και το κείμενο, για πεπαιδευμένους θεατές!
Το ”Πεθαίνω σα χώρα” θα παίζεται μέχρι τις 22 Μαΐου στο Ανοιχτό Θέατρο (Κάλβου 70, Γκύζη), κάθε βράδυ στις 21.30
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Αναστασάκης
Σκηνικά - Κοστούμια: Κέλλυ Βρεττού
Φωτισμοί: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Παίζουν: Μαρία Τσιμά, Μαρία Αντουλινάκη, Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Γιώργος Παπαστυλιανός, Νίκος Πυροκάκος, Γιάννης Αναστασάκης
