Γιώργος Νταλάρας: «Το μέλλον είναι πίσω»
Με αφορμή την κυκλοφορία δύο ολόφρεσκων CD με επανεκτελέσεις των πιο αγαπημένων τραγουδιών του, ο Γιώργος Νταλάρας μιλά για τη μέχρι τώρα πορεία του.
της Δώρας Αμαραντίδου
Ο Γιώργος Νταλάρας κάνει επανεκτελέσεις τραγουδιών που σημάδεψαν τα πρώτα νεανικά του χρόνια. Παρουσιάζει εκ νέου και τραγούδια που ερμήνευσε σε διφωνίες με συναδέλφους του στα 45 χρόνια της μουσικής πορείας του. Τα διπλά cds «Τραγούδια των Αγίων» και «Duets – Διφωνίες», που κυκλοφορούν σε όλα τα δισκοπωλεία και τα ψηφιακά καταστήματα δίσκων από την MINOS EMI, είναι τα δύο πρώτα άλμπουμ της νέας σειράς με στιγμές από το σύνολο της δισκογραφίας του. Τα «Τραγούδια των Αγίων» είναι ρεμπέτικα της Σμύρνης, της Κατοχής, της Αμερικής και λαϊκά του ’50, τραγούδια Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη, Παπαϊωάννου, Μπαγιαντέρα, Γενίτσαρη, Λαύκα, Σκαρβέλη, Καλδάρα.
Οι «Διφωνίες» αποτελούν ένα απάνθισμα των ηχογραφημένων συναντήσεών του με άλλους ερμηνευτές, από τη Χαρούλα Αλεξίου, με την οποία συμπορεύτηκε τη δεκαετία του ’70, τη Μαρινέλλα, το Διονύση Σαββόπουλο, τη Μαρία Φαραντούρη, το Βασίλη Παπακωνσταντίνου, το Χρόνη Αηδονίδη, τους αδελφούς Κατσιμίχα, τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και τον Διονύση Τσακνή μέχρι τους νεώτερους Χρήστο Θηβαίο, Μάριο Φραγκούλη, Ελεονώρα Ζουγανέλη, Ανδριάνα Μπάμπαλη και τα συγκροτήματα Υπόγεια Ρεύματα, Πυξ Λαξ. Στις «Διφωνίες» βρίσκονται και συναντήσεις του με ξένους καλλιτέχνες, όπως Στινγκ, Ίαν Άντερσον, Έμα Σάπλιν, Ντούλτσε Πόντες, Έντι Νάπολι, Τζόαν Φόκνερ, Νόα, Ζιλφί Λιβανελί και Βαλμπόνα Μέμα.
«Ήθελα να γίνω μουσικός, όχι τραγουδιστής»
Αυτά τα δύο άλμπουμ παρουσίασε ο Γιώργος Νταλάρας στην καφετέρια του Public στο Σύνταγμα και μίλησε για το μεγάλο του όνειρο να επανεκτελέσει όσα περισσότερα παλιά τραγούδια μπορεί, με νέες ενορχηστρώσεις. Εξήγησε το λόγο: «Είναι η ανάγκη του καλλιτέχνη να δείξει στον κόσμο που τον ακολουθεί όλα αυτά τα χρόνια έναν τρόπο ερμηνείας, μία μουσική τάση, αλλάζοντας κάποια στοιχεία στην ενορχήστρωση. Για μένα αυτό έχει μεγάλη σημασία, ενώ για σας, τον κόσμο δεν έχει».
Στο σημείο αυτό διαχώρισε την εικόνα που έχει ο κόσμος για εκείνον με την άποψη που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του, λέγοντας: «Εσείς οι ακροατές με γνωρίζετε ως ένα γνωστό τραγουδιστή με πολλά τραγούδια στο ενεργητικό του. Εγώ δεν έχω την ίδια εικόνα για τον εαυτό μου. Όταν ξεκίνησα να τραγουδώ, δεν ήθελα να γίνω τραγουδιστής, ήθελα να γίνω μουσικός. Γι’ αυτό και συνεχώς τονίζω ότι υπάρχουν πολλοί καλύτεροι τραγουδιστές από μένα. Εγώ κάνω κάτι άλλο. Είμαι ένας άνθρωπος της μουσικής, ταγμένος εκεί με προσήλωση, δεν με ενδιαφέρουν τα περιφερειακά του τραγουδιού, ούτε το σύστημα που φτιάχνει τα αστεράκια του τραγουδιού».
«Κυνηγώ τις μαγικές στιγμές του τραγουδιού»
Τη διαχωριστή γραμμή ανάμεσα στον καλλίφωνο τραγουδιστή και στον ερμηνευτή- κυνηγό των καλών τραγουδιών έβαλε ο Γιώργος Νταλάρα, λέγοντας με έμφαση: «Ποτέ δεν με ενδιέφεραν αυτά για τα οποία με θαύμασε ο κόσμος. Δεν αγνοώ την αγάπη του κόσμου γιατί χωρίς την αγάπη του δεν υπάρχω. Ωστόσο, πρέπει να πω ότι η φωνή και το ταλέντο είναι περιορισμένων δυνατοτήτων. Η ουσία για τον τραγουδιστή είναι τα τραγούδια. Αν συμβεί τα σημαντικά λόγια και οι ωραίες μουσικές να έχουν καλή ερμηνεία, τότε έχουμε τη μαγική στιγμή του τραγουδιού. Πάντα αυτές τις μαγικές στιγμές του τραγουδιού κυνηγούσα και όχι το σουξέ. Γι’ αυτό λένε ότι είμαι ιδιαίτερος. Μα έτσι είμαι και έχω κάνει πάρα πολλά λάθη, τα οποία δεν πρόκειται να αλλάξω. Δώστε μου το δικαίωμα να κάνω λάθη, όσο ζω.
»Το μεγαλύτερο… σφάλμα που έκανα ήταν ότι πήρα τη μουσική και το τραγούδι πιο σοβαρά από ότι το έβλεπε αρκετός κόσμος. Επιτρέψετε μου να επιμείνω σε αυτό το σφάλμα. Διότι ενώ όλα γύρω μας καταρρέουν, κάποιες αξίες δεν φεύγουν και η μουσική είναι μια τέτοια αξία, γιατί επικοινωνεί την αγάπη. Η μουσική και το τραγούδι είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, δεν είναι επάγγελμα, είναι ένα λειτούργημα και έτσι θέλω να το βλέπω, όπως δεκάδες καταπληκτικοί συνθέτες και ερμηνευτές, όπως ο Σαββόπουλος, η Φαραντούρη».
«Το μέλλον είναι πίσω»
«Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας των παλιών τραγουδιών με τους νέους ανθρώπους είναι οι επανεκτελέσεις τους. Το μέλλον για μένα δεν είναι μπροστά, το μέλλον είναι πίσω, διότι ό,τι είχα να κάνω, το έχω κάνει. Ο στόχος, λοιπόν, για αυτή τη σειρά άλμπουμ ήταν να βρω παλιές ηχογραφήσεις» είπε ο Γιώργος Νταλάρας. Και ανέλυσε τη σκέψη του μέσα από δύο σημαντικά περιστατικά στη μουσική του πορεία: «Είχα μιλήσει με τον Κουγιουμτζή για το θέμα των αλλαγμένων ενορχηστρώσεων και ξέρω πόσο πολύ θα του άρεσε. Όπως τότε που με τους 'Πυξ Λαξ' επανεκτελέσαμε το τραγούδι του 'Ένας κόμπος η χαρά μου'. Όταν ο Κουγιουμτζής, αυτός ο τόσο εσωστρεφής άνθρωπος, το άκουσε από νέους ανθρώπους, με διαφορετική ορχήστρα, ρυθμό και συχνότητες, ενθουσιάστηκε. Αλλά και ο Τσιτσάνης, όταν προσπάθησα στις αρχές του ’80 να του δικαιολογήσω γιατί θέλω να παρουσιάσω μερικά από τα τραγούδια του με συμφωνικές ορχήστρες, γέλασε μέσα από τη ψυχή του και βούρκωσε, ενώ κάποιοι τότε σάρκαζαν».
«Τα ρεμπέτικα αποτελούν οικογενειακές μου στιγμές»
Στην κατάμεστη αίθουσα του Public cafe, παρουσία του Στέλιου Βαμβακάρη και του Μάνου Ελευθερίου, ο Γιώργος Νταλάρας έδωσε το στίγμα των δυο άλμπουμ, ερμηνεύοντας τραγούδια με ζωντανή ορχήστρα. Από το cd «Διφωνίες- Duets» τραγούδησε μεταξύ άλλων, τα κομμάτια: «Πρωινό τσιγάρο» (στίχοι Άλκης Αλκαίος, μουσική Νότης Μαυρουδής, 1984), που γράφτηκε λίγο καιρό μετά το χαμό του Μάνου Λοϊζου, ντουέτο με τη Χαρούλα Αλεξίου, «Μικρή πατρίδα» (στίχοι Παρασκευάς Καρασούλος, μουσική Γιώργος Ανδρέου, 1996), ντουέτο με το Χρήστο Θηβαίο, «Αν υπάρχει λόγος» (του Πάνου Κατσιμίχα, 1997), ντουέτο με τους Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα, «Ένας κόμπος η χαρά μου» (του Σταύρου Κουγιουμτζή, 1971), σε διφωνία με τους «Πυξ Λαξ».
Από το cd «Τα τραγούδια των Αγίων», ερμήνευσε αγαπημένα του, όπως «Φάνταζες σαν πριγκιπέσσα» (το πρώτο τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη, που ερμήνευσε ηχογραφημένο ο Μάρκος Βαμβακάρης το 1938) και «Πριν το χάραμα» (στίχοι Χαράλαμπος Βασιλειάδης, μουσική Γιάννης Παπαϊωάννου) που το πρωτοτραγούδησε ο Οδυσσέας Μοσχονάς, το 1947. Ο Γιώργος Νταλάρας έκανε ειδική μνεία στα τραγούδια «Κάθε βραδάκι με γελάς» (στίχοι Δημήτρης Σκαρβέλης, μουσική Κώστας Σκαρβέλης, 1966), «Καρδιά παραπονιάρα» (στίχοι Γιάννης Λελάκης, μουσική Απόστολος Χατζηχρήστος, 1950) και «Κυριακή σε γνώρισα» (του Βασίλη Τσιτσάνη, 1961), που βρίσκονται στο άλμπουμ με τα ρεμπέτικα, γιατί όπως είπε «αυτά τα τραγούδια αποτελούν οικογενειακές μου στιγμές και καθορίζουν τους λόγους για τους οποίους τραγουδώ με τον συγκεκριμένο τρόπο».
Ο Γιώργος Νταλάρας κάνει επανεκτελέσεις τραγουδιών που σημάδεψαν τα πρώτα νεανικά του χρόνια. Παρουσιάζει εκ νέου και τραγούδια που ερμήνευσε σε διφωνίες με συναδέλφους του στα 45 χρόνια της μουσικής πορείας του. Τα διπλά cds «Τραγούδια των Αγίων» και «Duets – Διφωνίες», που κυκλοφορούν σε όλα τα δισκοπωλεία και τα ψηφιακά καταστήματα δίσκων από την MINOS EMI, είναι τα δύο πρώτα άλμπουμ της νέας σειράς με στιγμές από το σύνολο της δισκογραφίας του. Τα «Τραγούδια των Αγίων» είναι ρεμπέτικα της Σμύρνης, της Κατοχής, της Αμερικής και λαϊκά του ’50, τραγούδια Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη, Παπαϊωάννου, Μπαγιαντέρα, Γενίτσαρη, Λαύκα, Σκαρβέλη, Καλδάρα.
Οι «Διφωνίες» αποτελούν ένα απάνθισμα των ηχογραφημένων συναντήσεών του με άλλους ερμηνευτές, από τη Χαρούλα Αλεξίου, με την οποία συμπορεύτηκε τη δεκαετία του ’70, τη Μαρινέλλα, το Διονύση Σαββόπουλο, τη Μαρία Φαραντούρη, το Βασίλη Παπακωνσταντίνου, το Χρόνη Αηδονίδη, τους αδελφούς Κατσιμίχα, τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και τον Διονύση Τσακνή μέχρι τους νεώτερους Χρήστο Θηβαίο, Μάριο Φραγκούλη, Ελεονώρα Ζουγανέλη, Ανδριάνα Μπάμπαλη και τα συγκροτήματα Υπόγεια Ρεύματα, Πυξ Λαξ. Στις «Διφωνίες» βρίσκονται και συναντήσεις του με ξένους καλλιτέχνες, όπως Στινγκ, Ίαν Άντερσον, Έμα Σάπλιν, Ντούλτσε Πόντες, Έντι Νάπολι, Τζόαν Φόκνερ, Νόα, Ζιλφί Λιβανελί και Βαλμπόνα Μέμα.
«Ήθελα να γίνω μουσικός, όχι τραγουδιστής»
Αυτά τα δύο άλμπουμ παρουσίασε ο Γιώργος Νταλάρας στην καφετέρια του Public στο Σύνταγμα και μίλησε για το μεγάλο του όνειρο να επανεκτελέσει όσα περισσότερα παλιά τραγούδια μπορεί, με νέες ενορχηστρώσεις. Εξήγησε το λόγο: «Είναι η ανάγκη του καλλιτέχνη να δείξει στον κόσμο που τον ακολουθεί όλα αυτά τα χρόνια έναν τρόπο ερμηνείας, μία μουσική τάση, αλλάζοντας κάποια στοιχεία στην ενορχήστρωση. Για μένα αυτό έχει μεγάλη σημασία, ενώ για σας, τον κόσμο δεν έχει».
Στο σημείο αυτό διαχώρισε την εικόνα που έχει ο κόσμος για εκείνον με την άποψη που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του, λέγοντας: «Εσείς οι ακροατές με γνωρίζετε ως ένα γνωστό τραγουδιστή με πολλά τραγούδια στο ενεργητικό του. Εγώ δεν έχω την ίδια εικόνα για τον εαυτό μου. Όταν ξεκίνησα να τραγουδώ, δεν ήθελα να γίνω τραγουδιστής, ήθελα να γίνω μουσικός. Γι’ αυτό και συνεχώς τονίζω ότι υπάρχουν πολλοί καλύτεροι τραγουδιστές από μένα. Εγώ κάνω κάτι άλλο. Είμαι ένας άνθρωπος της μουσικής, ταγμένος εκεί με προσήλωση, δεν με ενδιαφέρουν τα περιφερειακά του τραγουδιού, ούτε το σύστημα που φτιάχνει τα αστεράκια του τραγουδιού».
«Κυνηγώ τις μαγικές στιγμές του τραγουδιού»
Τη διαχωριστή γραμμή ανάμεσα στον καλλίφωνο τραγουδιστή και στον ερμηνευτή- κυνηγό των καλών τραγουδιών έβαλε ο Γιώργος Νταλάρα, λέγοντας με έμφαση: «Ποτέ δεν με ενδιέφεραν αυτά για τα οποία με θαύμασε ο κόσμος. Δεν αγνοώ την αγάπη του κόσμου γιατί χωρίς την αγάπη του δεν υπάρχω. Ωστόσο, πρέπει να πω ότι η φωνή και το ταλέντο είναι περιορισμένων δυνατοτήτων. Η ουσία για τον τραγουδιστή είναι τα τραγούδια. Αν συμβεί τα σημαντικά λόγια και οι ωραίες μουσικές να έχουν καλή ερμηνεία, τότε έχουμε τη μαγική στιγμή του τραγουδιού. Πάντα αυτές τις μαγικές στιγμές του τραγουδιού κυνηγούσα και όχι το σουξέ. Γι’ αυτό λένε ότι είμαι ιδιαίτερος. Μα έτσι είμαι και έχω κάνει πάρα πολλά λάθη, τα οποία δεν πρόκειται να αλλάξω. Δώστε μου το δικαίωμα να κάνω λάθη, όσο ζω.
»Το μεγαλύτερο… σφάλμα που έκανα ήταν ότι πήρα τη μουσική και το τραγούδι πιο σοβαρά από ότι το έβλεπε αρκετός κόσμος. Επιτρέψετε μου να επιμείνω σε αυτό το σφάλμα. Διότι ενώ όλα γύρω μας καταρρέουν, κάποιες αξίες δεν φεύγουν και η μουσική είναι μια τέτοια αξία, γιατί επικοινωνεί την αγάπη. Η μουσική και το τραγούδι είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, δεν είναι επάγγελμα, είναι ένα λειτούργημα και έτσι θέλω να το βλέπω, όπως δεκάδες καταπληκτικοί συνθέτες και ερμηνευτές, όπως ο Σαββόπουλος, η Φαραντούρη».
«Το μέλλον είναι πίσω»
«Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας των παλιών τραγουδιών με τους νέους ανθρώπους είναι οι επανεκτελέσεις τους. Το μέλλον για μένα δεν είναι μπροστά, το μέλλον είναι πίσω, διότι ό,τι είχα να κάνω, το έχω κάνει. Ο στόχος, λοιπόν, για αυτή τη σειρά άλμπουμ ήταν να βρω παλιές ηχογραφήσεις» είπε ο Γιώργος Νταλάρας. Και ανέλυσε τη σκέψη του μέσα από δύο σημαντικά περιστατικά στη μουσική του πορεία: «Είχα μιλήσει με τον Κουγιουμτζή για το θέμα των αλλαγμένων ενορχηστρώσεων και ξέρω πόσο πολύ θα του άρεσε. Όπως τότε που με τους 'Πυξ Λαξ' επανεκτελέσαμε το τραγούδι του 'Ένας κόμπος η χαρά μου'. Όταν ο Κουγιουμτζής, αυτός ο τόσο εσωστρεφής άνθρωπος, το άκουσε από νέους ανθρώπους, με διαφορετική ορχήστρα, ρυθμό και συχνότητες, ενθουσιάστηκε. Αλλά και ο Τσιτσάνης, όταν προσπάθησα στις αρχές του ’80 να του δικαιολογήσω γιατί θέλω να παρουσιάσω μερικά από τα τραγούδια του με συμφωνικές ορχήστρες, γέλασε μέσα από τη ψυχή του και βούρκωσε, ενώ κάποιοι τότε σάρκαζαν».
«Τα ρεμπέτικα αποτελούν οικογενειακές μου στιγμές»
Στην κατάμεστη αίθουσα του Public cafe, παρουσία του Στέλιου Βαμβακάρη και του Μάνου Ελευθερίου, ο Γιώργος Νταλάρας έδωσε το στίγμα των δυο άλμπουμ, ερμηνεύοντας τραγούδια με ζωντανή ορχήστρα. Από το cd «Διφωνίες- Duets» τραγούδησε μεταξύ άλλων, τα κομμάτια: «Πρωινό τσιγάρο» (στίχοι Άλκης Αλκαίος, μουσική Νότης Μαυρουδής, 1984), που γράφτηκε λίγο καιρό μετά το χαμό του Μάνου Λοϊζου, ντουέτο με τη Χαρούλα Αλεξίου, «Μικρή πατρίδα» (στίχοι Παρασκευάς Καρασούλος, μουσική Γιώργος Ανδρέου, 1996), ντουέτο με το Χρήστο Θηβαίο, «Αν υπάρχει λόγος» (του Πάνου Κατσιμίχα, 1997), ντουέτο με τους Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα, «Ένας κόμπος η χαρά μου» (του Σταύρου Κουγιουμτζή, 1971), σε διφωνία με τους «Πυξ Λαξ».
Από το cd «Τα τραγούδια των Αγίων», ερμήνευσε αγαπημένα του, όπως «Φάνταζες σαν πριγκιπέσσα» (το πρώτο τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη, που ερμήνευσε ηχογραφημένο ο Μάρκος Βαμβακάρης το 1938) και «Πριν το χάραμα» (στίχοι Χαράλαμπος Βασιλειάδης, μουσική Γιάννης Παπαϊωάννου) που το πρωτοτραγούδησε ο Οδυσσέας Μοσχονάς, το 1947. Ο Γιώργος Νταλάρας έκανε ειδική μνεία στα τραγούδια «Κάθε βραδάκι με γελάς» (στίχοι Δημήτρης Σκαρβέλης, μουσική Κώστας Σκαρβέλης, 1966), «Καρδιά παραπονιάρα» (στίχοι Γιάννης Λελάκης, μουσική Απόστολος Χατζηχρήστος, 1950) και «Κυριακή σε γνώρισα» (του Βασίλη Τσιτσάνη, 1961), που βρίσκονται στο άλμπουμ με τα ρεμπέτικα, γιατί όπως είπε «αυτά τα τραγούδια αποτελούν οικογενειακές μου στιγμές και καθορίζουν τους λόγους για τους οποίους τραγουδώ με τον συγκεκριμένο τρόπο».
