Beatles: 50 χρόνια σε 20 «μυστικά»

του Γιώργου Κόκουβα

Ας γυρίσουμε ακριβώς μισό αιώνα πίσω: Είναι Μάρτιος του 1963, και η δισκογραφική εταιρία Parlophone ετοιμάζεται να παραδώσει στα δισκοπωλεία στοίβες ολόκληρες από τον πρώτο δίσκο ενός «πρωτοεμφανιζόμενου» κουαρτέτου με το φυσιολατρικό όνομα The Beatles.

Λίγους μήνες νωρίτερα, ο Ringo Starr είχε έρθει να αντικαταστήσει τον ντράμερ της μουσικής ομάδας από το Liverpool, οι οποίοι ως τότε πειραματίζονταν με τις μουσικές τους, πότε στην πατρίδα τους και πότε στις σκηνές του Ρέπερμπαν στο Αμβούργο. Με την έλευση του Ringo, η ομάδα είναι έτοιμη: Κυκλοφορεί τα πρώτα της singles, συγκεντρώνει υλικό, και, όταν τελικά το «Please Please me» φτάνει στα ράφια των βρετανικών καταστημάτων, γίνεται το μπαμ.

Το φαινόμενο “Beatlemania” ξεκινά ακριβώς τότε, πενήντα χρόνια πριν, και ακολουθούν θρυλικά live gigs, ακόμη πιο θρυλικά κουρέματα και κοστούμια, ταινίες και κίτρινα υποβρύχια, κομμάτια που επανεφηύραν την ποπ κουλτούρα της χρυσής δεκαετίας των ‘60s και πωλήσεις που υπολογίζεται πως ξεπέρασαν τους ένα δισεκατομμύριο δίσκους παγκοσμίως.

Η βρετανική σκηνή, με επίκεντρο το Cavern Club του Liverpool όπου γεννήθηκαν και ανδρώθηκαν τα τέσσερα Σκαθάρια, γιορτάζουν καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς το «μουσικό ιωβηλαίο» τους, κι εμείς συγκεντρώνουμε είκοσι «πιπεράτες» πληροφορίες για τους Beatles που ίσως δεν γνωρίζουν ακόμη και οι πλέον φανατικοί φίλοι του συγκροτήματος. Όσο διαβάζετε, πατήστε “play” στα βιντεάκια που παρεμβάλλονται, για να μπείτε σε mood… σκαθαριών.



*Η αρχή είχε γίνει με την δημιουργία του συγκροτήματος «the Blackjacks» που ίδρυσε ο Lennon το 1957 με φίλους του από το σχολείο του Quarry Bank. Αργότερα, μετονομάστηκαν σε «Quarrymen». Ο 15χρονος τότε Paul McCartney προστέθηκε στο group και έναν χρόνο μετά, ο ίδιος κάλεσε τον φίλο του George Harrison να παρακολουθήσει το συγκρότημα, και τελικά κατέληξε μέλος του. Ο Ringo Starr, όπως ήδη αναφέραμε, πήρε την θέση μπροστά στα drums των «Σκαθαριών» πλέον το 1962.

*Όσο απίθανο κι αν σας φαίνεται μισό αιώνα μετά την πρώτη κυκλοφορία τους, υπάρχει ακόμα ακυκλοφόρητο υλικό των Beatles. Τα πιο αξιοσημείωτα είναι το Carnival of Light (ένα πειραματικό κομμάτι που ηχογραφήθηκε στις 5 Ιανουαρίου του 1967) και ένα 27λεπτο(!) κομμάτι όπου τα Σκαθάρια «τζαμάρουν» στο Helter Skelter.

*Το τραγούδι «Yesterday» ψηφίστηκε πρόσφατα σε ένα poll του BBC ως το πιο δημοφιλές του περασμένου αιώνα. Η σύνθεση της μουσικής του συγκεκριμένου τραγουδιού προηγήθηκε των στίχων. Μάλιστα, ο McCartney, ως στίχο εργασίας για να «πατάει» στον ρυθμό, χρησιμοποίησε την φράση «scrambled eggs, oh my baby how I love your legs». Αργότερα, το αντικατέστησε με το γνωστό «yesterday, all my troubles seemed so far away».

*Τα Σκαθάρια (ή έστω δύο από αυτά) τραγούδησαν για τους Rolling Stones: Οι Lennon και McCartney έκαναν βοηθητικά φωνητικά για την ηχογράφηση του single των Stones «We Love You» (1967).



*Το τρίτο album του συγκροτήματος, «A Hard Day’s Night», είναι το μόνο τους που περιέχει αποκλειστικά συνθέσεις του διδύμου Lennon-McCartney.

*Το πραγματικό όνομα του McCartney δεν είναι Paul, αλλά James, ενώ ο John Lennon άλλαξε το μεσαίο του όνομα από Winston σε Ono, μετά τον γάμο του με την Yoko το 1969.

*Δύο ημέρες μετά την κυκλοφορία του περίφημου album “Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band”, ο Jimi Jendrix άνοιξε το set του στο Saville Theatre του Λονδίνου με το ομώνυμο τραγούδι, κάτι που ο McCartney θεώρησε την μεγαλύτερη τιμή που του έχει γίνει ποτέ.

*Η τελική εκδοχή του «Strawberry Fields Forever» προέκυψε από τον συνδυασμό δύο διαφορετικών ηχογραφήσεων του τραγουδιού σε διαφορετικά μουσικά κλειδιά και ταχύτητες – κάτι πρωτοποριακό για την τεχνολογία της εποχής. Ωστόσο, ο Lennon δήλωνε ότι δεν ήταν αρκετά ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.



*Το δίκτυο του BBC απαγόρευσε αρκετά από τα τραγούδια των Beatles. Μεταξύ αυτών, το “I am the walrus” για την χρήση της λέξης “knickers” (γυναικεία εσώρουχα) και τα “Fixing a hole”, “A Day in the life” και “Lucy in the Sky with Diamonds” για αναφορές σε ναρκωτικές ουσίες. Αργότερα έγινε γνωστό πως το τελευταίο τραγούδι γράφτηκε για χάρη του γιου του John Lennon από τον πρώτο του γάμο, Julian, ο οποίος είχε κάνει μια ζωγραφιά με αυτό το θέμα στο σχολείο. Για τον ίδιο πιτσιρικά λέγεται πως γράφτηκε και άλλη μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των Σκαθαριών, το “Hey Jude”, ως παρηγοριά για το διαζύγιο των γονιών του.

*Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, η μανία του κοινού φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη και οι περιοδείες των Fab 4 σπάνε ταμεία, μέχρι που μια δήλωση του Lennon στέκεται ικανή να ακυρώσει τις περιοδείες του και να προκαλέσει σκάνδαλο, τόσο ώστε οι συναυλίες τους να περιοριστούν στο ελάχιστο, και οι Beatles να γίνουν έκτοτε περισσότερο «studio artists». Αυτή η δήλωση που στοίχισε πολύ στην δημοτικότητα της μπάντας ήταν ότι «οι Beatles είναι πιο δημοφιλείς κι απ’ τον Ιησού».

*Εκείνη περίπου την περίοδο (λίγο πριν την δήλωση περί Ιησού φυσικά), η Βασίλισσα της Αγγλίας (ναι, η ίδια που είναι και σήμερα Βασίλισσα της Αγγλίας) αποφάσισε να τους παρασημοφορήσει με τα μετάλλιο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ο Lennon όμως έχει και πάλι τον τελευταίο λόγο, καθώς της έστειλε πίσω το μετάλλιο μαζί με το εξής «ραβασάκι»: «Μεγαλειότατη, επιστρέφω το μετάλλιό μου ως ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι στην συμμετοχή της Βρετανίας στα γεγονότα στην Νιγηρία, απέναντι στην υποστήριξη της Αμερικής στο Βιετνάμ και απέναντι στην καταβαράθρωση του τραγουδιού «Cold Turkey» στα charts. Με αγάπη, John Lennon».



*Το 1967, η δισκογραφική εταιρία των Beatles, αφού έχουν περάσει αρκετοί μήνες χωρίς ούτε μία κυκλοφορία καινούριου υλικού τους, απαιτεί ένα νέο single. Το αποτέλεσμα ήταν το «Penny Lane». Πρόκειται για το όνομα του δρόμου στον οποίο συναντιόντουσαν ο Lennon με τον McCartney για να πάνε στο σχολείο, αφού τα πατρικά τους σπίτια βρίσκονταν κοντά στην συγκεκριμένη περιοχή του Liverpool. Η επιτυχία του τραγουδιού ήταν τόσο μεγάλη, που μέχρι πρόσφατα οι τουρίστες έσπευδαν συνεχώς στην Penny Lane και έκλεβαν τις πινακίδες με την σχετική ένδειξη του δρόμου. Τελικά, το Δημοτικό Συμβούλιο του Liverpool, ύστερα από δεκάδες αντικαταστάσεις, παρέδωσε τα όπλα και απλώς έβαψε την ονομασία «Penny Lane» πάνω στους τοίχους των σπιτιών.

*Δύο από τα Σκαθάρια ήταν αριστερόχειρες: Ο Paul McCartney και ο Ringo Starr.

*Οι Beatles φημίζονται για το artwork των δίσκων τους. Στο πίσω μέρος του δίσκου «Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band» υπήρχε μια σύνθεση με κάθε λέξη από κάθε τραγούδι του album – η πρώτη φορά που έχει επιχειρήσει κάτι τέτοιο σε ροκ άλμπουμ. Στο εξώφυλλο, από την άλλη, φιγουράρει άλλη μια περίφημη σύνθεση, στην οποία ο Lennon ήθελε να προστεθούν και οι φιγούρες του Χίτλερ, του Γκάντι και του Ιησού Χριστού, αλλά τελικά «κόπηκαν».

*Το καλοκαίρι του 1967, οι Beatles βρέθηκαν σε ένα γιοτ να περιφέρονται από νησί σε νησί στην Ελλάδα, νότια της Αθήνας, με σκοπό μάλιστα να αγοράσουν ένα νησί για να δουλεύουν εκεί. Όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω video, το κέφι, ο χορός, η μουσική (και τα ναρκωτικά) δεν έλειψαν από την κρουαζιέρα τους. Ωστόσο, μέχρι να σταλούν από την Βρετανία τα χρήματά τους, να μετατραπούν στο κατάλληλο συνάλλαγμα και να καμφθούν οι γραφειοκρατικές δυσκολίες, τα Σκαθάρια είχαν τελειώσει το ταξίδι τους και δεν ενδιαφέρονταν πια για την αγορά. Λέγεται μάλιστα ότι όταν μετέτρεψαν εκ νέου το συνάλλαγμα σε βρετανικές λίρες, η ισοτιμία είχε αλλάξει και κέρδισαν περίπου 11.400 λίρες, βγάζοντας κέρδος από το τίποτα, όπως μαρτυρά και ο George Harrison με δηλώσεις του. 



*Ο πρώτος που αποχώρησε από την χρυσή τετράδα ήταν ο Ringo Starr. Έφυγε από τις ηχογραφήσεις του «White Album» το 1968, και οι υπόλοιποι τρεις αναγκάστηκαν να τελούν εναλλάξ χρέη ντράμερ για τις ανάγκες των ηχογραφήσεων. Όταν ο Starr επέστρεψε, βρήκε τα drums του καλυμμένα με λουλούδια.

*Οι Beatles διαλύθηκαν επισήμως το 1970, ακριβώς δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή τους. Η περίσταση που αποτέλεσε ό,τι πλησιέστερο στον όρο «επανένωση» ήταν ο γάμος του Eric Clapton με την Patti Boyd το 1979, όπου παραβρέθηκαν και έπαιξαν live ο Harrison, ο McCartney και ο Starr. Ο Lennon ήταν αυτός που έλειπε. Η τελευταία φορά που ο Lennon έπαιξε live μαζί με τον McCartney ήταν σε ένα studio του Los Angeles το 1974, μαζί με τους Stevie Wonder και Harry Nilsson. Η ερμηνεία τους (που πιθανότατα προέκυψε μετά από χρήση ουσιών) θεωρήθηκε τόσο κακή, που κυκλοφόρησε σε ένα bootleg με την ονομασία «Ένα κορνάρισμα κι ένα Ροχαλητό το 74».

*Η τετράδα κρατά σταθερά το ρεκόρ των πρωτιών στα charts Βρετανίας και ΗΠΑ. Στην Γηραιά Αλβιόνα έχουν κατακτήσει την κορυφή με 17 διαφορετικά singles, ενώ στις ΗΠΑ μετρούν 20 πρωτιές στο Hot 100 του Billboard Chart. Έχουν κερδίσει μεταξύ άλλων επτά βραβεία Grammy, ένα Όσκαρ για το soundtrack της ταινίας Let It Be (1971).

*Θεωρούνται σημείο-τομή στην Ιστορία του αμερικανικού ραδιοφώνου: Ο διευθυντής προγράμματος του νεοϋορκέζικου WABC απαγόρευσε στους DJs του σταθμού το 1968 να παίζουν μουσική «προ Beatles», καθώς θεωρούσε ότι από εκεί και προς τα πίσω ορίζονταν πλέον τα «oldies», τα παλιομοδίτικα πλέον τραγούδια.



*Το album “Let it Be”, παρ’ ότι ήταν το τελευταίο τους που κυκλοφόρησε, ηχογραφήθηκε πριν το «Abbey Road». Τα ίδια τα Σκαθάρια περιέγραψαν τις ηχογραφήσεις του ως «τις πιο μίζερες του πλανήτη», «κόλαση», εκφράζοντας τις σχέσεις μεταξύ τους που ολοένα και χειροτέρευαν. Ο Harrison απείλησε να φύγει, ενώ στην συνέχεια τα μέλη του συγκροτήματος τσακώθηκαν σχετικά με την τοποθεσία που θα γινόταν η τελική μεγάλη τους συναυλία. Στο τραπέζι είχαν πέσει προτάσεις για το Κολοσσαίο, ένα άσυλο διαταραγμένων, η έρημος της Τυνησίας και ένα πλοίο στη θάλασσα, αλλά τελικά έγινε στην ταράτσα της εταιρίας Apple στο Λονδίνο, τον Ιανουάριο του 1969.

Τον χρόνο που ακολούθησε, ηχογραφήθηκαν τα κομμάτια του Abbey Road, ενώ ο Lennon δήλωσε πρώτος πως αποχωρεί επίσημα (και χωρίς επιστροφή), στις 20 Σεπτεμβρίου του 1969 (έχοντας ήδη κυκλοφορήσει μόνος του το “Give Peace a Chance”), χωρίς ωστόσο να το αποκαλύψει δημοσίως, για να μην επηρεαστούν οι πωλήσεις του τελευταίου τους album.