Philomena - Like Father Like Son: 2 σινε-διαμαντάκια

του Λουκά Τσουκνίδα
 
Δυο ταινίες που αντλούν την έμπνευσή τους από αληθινά γεγονότα, το καθένα φριχτό με τον τρόπο του, έρχονται αυτές τις μέρες για να μας εισάγουν στην έννοια της χαμένης γονεϊκής σχέσης από δύο διαφορετικές σκοπιές. Το βρετανικό “Philomena” του Στίβεν Φρίαρς και το ιαπωνικό “Like Father Like Son” του Χιροκάζου Κόρε-Έντα αφορούν γονείς που χωρίστηκαν απ' τα παιδιά τους χωρίς τη θέλησή τους, μια μητέρα στο ένα κι ένας πατέρας στο άλλο, καθώς και τις προσπάθειές τους να ανακτήσουν το χαμένο χρόνο.

Οι υποθέσεις

Ένας απολυμένος δημοσιογράφος του πολιτικού ρεπορτάζ αναλαμβάνει να γράψει τη δακρύβρεχτη ιστορία της Φιλομίνα Λι, μιας ιρλανδής, πιστής καθολικής, που όταν, έφηβη ακόμη, γέννησε εκτός γάμου, ο πατέρας της την έκλεισε σε μοναστήρι και λίγα χρονιά μετά, χωρίστηκε για πάντα με τον γιο της. Διστακτικός αρχικά, λόγω της μελοδραματικής φύσης του ρεπορτάζ, ο Μάρτιν βοηθά τη Φιλομίνα να βρει τα χαμένα ίχνη του παιδιού της και να κλείσει μια ανοιχτή πληγή που, παρά την βαθιά της πίστη στις βουλές του Κυρίου, δεν έπαψε ποτέ να την βασανίζει...



Ο Ριότα και η Μιντόρι, ένα ευκατάστατο ζευγάρι, καλούνται απ' τη διεύθυνση του μαιευτηρίου όπου απέκτησαν τον μικρό τους Κέιτα για να μάθουν πως μια νοσοκόμα άλλαξε το μωρό τους μ' ένα άλλο κι ότι, σε παρόμοιες περιπτώσεις, συνίσταται η ευαίσθητη διαδικασία της ανταλλαγής. Ερχόμενος σε επαφή με τον μικρό Ρουσέι και την οικογένεια που τον μεγάλωσε, ο Ριότα, προβληματικός ο ίδιος στη σχέση με τον δικό του πατέρα, θα αναζητήσει την εύκολη λύση για μια πατρότητα χωρίς επιπλοκές στον δεσμό αίματος, πριν βρεθεί αντιμέτωπος με τη δική του ανεπάρκεια και ωριμάσει απότομα...



Η κριτική

Σκηνοθέτης ρεπερτορίου και μάστορας στην εκτέλεση αφηγηματικών συνταγών, ο Στίβεν Φρίαρς δεν μπλέκεται αυτή τη φορά με υλικό που δεν του ταιριάζει, κι έτσι το “Philomena” δεν καταλήγει σαν ακόμη μια καταγγελία των, καταδικασμένων ούτως ή άλλως, πρακτικών της καθολικής εκκλησίας. Με βάση το βιβλίο του δημοσιογράφου Μάρτιν Σίξμιθ, οι δημιουργοί εστιάζουν στην καθαρότητα της ψυχής και την ταπεινοφροσύνη με την οποία η Φιλομίνα, μια αφοσιωμένη καθολική χωρίς πικρίες και κάψα για εκδίκηση —ίσως κι επειδή έκανε τελικά δική της οικογένεια κι έχει μια υπέροχη κόρη που την υπεραγαπά— ζητά απ' τη ζωή κι απ' τη Θεία Χάρη το λιγότερο δυνατό για μια μάνα, να ξέρει ότι ο πρωτότοκος γιος που της απέσπασαν βιαίως είναι ζωντανός και ζει καλά.

Στον αντίποδα, ο Χιροκάζου Κόρε-Έντα οπλίζεται και πάλι με το αργόσυρτο, προσωπικό —αλλά και εξαιρετικά ιαπωνικό— του στιλ, για να μας βάλει με χειρουργική ακρίβεια μέσα στο μυαλό και την καρδιά του απροσπέλαστου Ριότα, ενός ανθρώπου που οφείλει το σκληρό του πρόσωπο στην αποτυχημένη σχέση με τον πατέρα του και την αδυναμία του να φερθεί ενστικτωδώς ως γονιός στο ότι μοιάζει πολύ μ' εκείνον που έχει πιέσει τον εαυτό του να γίνει κάτι άλλο. Έτσι, δρώντας υπολογιστικά, επιλέγει να αλλάξει τον γιο που για 6 χρόνια μεγάλωνε με αυστηρότητα μ' εκείνον που, λόγω αίματος, θα μπορούσε να τον απαλλάξει απ' την ευθύνη να τον διαμορφώσει και να τον καθοδηγήσει προς την ενηλικίωση.

Στο “Philomena”, ο Μάρτιν Σιξμιθ αποτελεί τον ανακλαστήρα για τον κεντρικό χαρακτήρα, επάνω στις δικές του προκαταλήψεις και την προκάτ σνομπίστικη στάση του δοκιμάζονται όλες οι πιθανές αστοχίες της —προκάτ επίσης— κοσμοθεωρίας της Φιλομίνα. Όμως εκείνη διαθέτει ένα διακύβευμα πραγματικό κι ένα δράμα διαρκές, με το οποίο έπρεπε να μάθει να επιβιώνει, και που ελάχιστη σχέση έχει με τις επαγγελματικές μικροπρέπειες κι αποτυχίες που έχουν κάνει τον Μάρτιν έναν κυνικό αμφισβητία. Η δική της ωρίμανση συνίσταται στην εδραίωση της στάσης ζωής της ως αγνή και ειλικρινής, πιο πολύ στυλοβάτης παρά δεκανίκι, απέναντι στην ξεπεσμένη ηθικολογία εκείνων που ανέλαβαν να την “φέρουν στο σωστό δρόμο”, τον οποίο τελικά βρήκε μόνη της.

Στο “Like Father Like Son”, η συναισθηματική γύμνια του Ριότα και η στρεβλή αντίληψη της πατρότητας από μέρους του, αποκαλύπτεται κόντρα στην αδυναμία της γυναίκας του να αντιληφθεί τη διαφορά μεταξύ του γιου που μεγάλωσε μ' εκείνον που γέννησε, παρ' ότι νιώθει οργισμένη για το συμβάν, αφού εκείνη τον κυοφόρησε κι από 'κείνη τον “άρπαξαν” στο μαιευτήριο. Ξεμπροστιάζεται επίσης, απέναντι στο ζευγάρι που μεγάλωσε τον Ρουσέι, δύο άνθρώπους “απλούς” με άλλα δυο παιδιά, που ζουν φτωχικά, μα η αγάπη στην οικογένειά τους περισσεύει ακόμη και για “πέντε παιδιά” όπως λέει η μητέρα, αναφερόμενη χαριτολογώντας στον σύζυγο και στον υπέργηρο πατέρα της. Ο Ριότα κρατά πεισματικά τη στάση του γιατί η θέση του το επιτρέπει, γρήγορα όμως μαθαίνει απ' την τρέχουσα εμπειρία, κοιτάζει μέσα του και παίρνει μια απόφαση που είναι τελικά η πιο γενναία, όσο κι αν αρχικά έμοιαζε ως συμβιβασμός.

Ο Φρίαρς έχει στα χέρια του μια ιστορία με καλούς, κακούς, σασπένς και ανατροπές και ένα τυπικό “αταίριαστο δίδυμο”. Παρ' όλ' αυτά και παρ' ότι δεν κάνει κάτι για να κρύψει τα κλισέ του σεναρίου ή να προκαλέσει τις προκαταλήψεις μας, αφηγείται την υπόθεση της Φιλομίνα Λι και του χαμένου γιου της χωρίς περιττούς μελοδραματικούς τόνους, με τρόπο που κρατά το ενδιαφέρον, αφήνοντας διακριτικά στο τιμόνι την Τζούντι Ντεντς, μια ηθοποιό που έχει αποδείξει πια ότι μπορεί να κρατά μια ταινία μόνη της. Δίπλα της, ο συν-σεναριογράφος Στιβ Κούγκαν, αποφεύγει κάθε υπόνοια κωμικής φλέβας και κρατά άψογα “το ίσο” χωρίς να υπονομεύει ή να ωραιοποιεί τον χαρακτήρα του.

Ο Κόρε-Έντα πάλι, αν και το σενάριό του αποκαλύπτει πρόωρα την κατάληξη από μόνο του, χτίζει αργά-αργά γύρω απ' τον κεντρικό του χαρακτήρα τον τοίχο που εκείνος θα κληθεί να γκρεμίσει, φορτίζοντας συναισθηματικά το τέλος και δίνοντας του χαρακτηριστικά λύτρωσης, αφού πρώτα κάνει την επιλογή του Ριότα να μοιάζει το ίδιο καταστροφική για όλους όσο και το έγκλημα της νοσοκόμας. Ως συνήθως, εκμαιεύει εξαιρετικές ερμηνείες απ' τους πρωταγωνιστές του, τόσο απ' τους ενήλικες όσο και απ' τα παιδιά, που παραμένουν ένα μεγάλο προσόν των ταινιών του.

Το “Philomena” και το “Like Father Like Son” είναι δύο ταινίες διαφορετικών απαιτήσεων, πιο ρυθμική η μία και πιο βραδύκαυστη η άλλη. Είναι όμως, με τις αδυναμίες της η κάθε μια, δυο ταινίες που αγγίζουν και συγκινούν χωρίς περιττές υπερβολές ή εκβιαστικές ανατροπές.

Βγαίνουν ακόμη:
Το συμπαθητικό θρίλερ του Χάουμε Κολέτ-Σέρα “Non-Stop” με τον Λίαμ Νίσον στο γνώριμο πια ρόλο του σκληροτράχηλου μπάτσου, το σουηδικό αστυνομικό δράμα “The Hidden Child”, το μουσικό βιογραφικό δράμα “CBGB” και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Mr. Peabody & Sherman”.