The Artist: Κινηματογράφος που (θα μπορούσε αλλά) δεν μιλά

του Λουκά Τσουκνίδα
 
Στο τελευταίο φεστιβάλ των Κανών, τις εντυπώσεις (κι ένα βραβείο ερμηνείας) κέρδισε η νέα ταινία του Μισέλ Χαζαναβισιούς, “The Artist”, με τον υπέροχο Ζαν Ντιζαρντέν στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ιδιαιτερότητά της είναι ότι πρόκειται για μια ταινία βωβή, όπως τις έκαναν την εποχή που ο κινηματογράφος ήταν μόνο εικόνα, μιμητική, λεζάντες και μουσική. Η κοινοτυπία είναι ότι κεντρικό της θέμα είναι ο ίδιος ο κινηματογράφος και η μετάβαση απ' το βωβό στον ομιλούντα. Αναμενόμενα, η ιστορία είναι προσχηματική κι οι χαρακτήρες χάρτινοι, φτιαγμένοι για να μας κλείσουν σε μια φούσκα νοσταλγίας που θα σκάσει με τους τίτλους τέλους.

Η υπόθεση

Ο Τζορτζ Βαλεντίν είναι ένας σταρ του βωβού σινεμά. Το κοινό τον λατρεύει και η παραγωγή του κάνει όλα τα χατήρια. Μια μέρα, στο στούντιο έρχεται για οντισιόν μια νεαρή χορεύτρια, η Πέπι Μίλερ, με την οποία ο Τζορτζ φλερτάρει γεμάτος αυτοπεποίθηση. Εν τω μεταξύ, ο ήχος μπαίνει δυναμικά στο σινεμά και όλα πρόκειται ν' αλλάξουν. Ο Τζορτζ αρνείται να ακολουθήσει το ρεύμα κι ο κατήφορος είναι αναπόφευκτος. Ο γάμος του διαλύεται για τα καλά κι ο πρώην σταρ χάνει τα πάντα. Τότε, μια νεαρή ανερχόμενη πρωταγωνίστρια του ομιλούντα κινηματογράφου θα επιστρέψει για να τον βγάλει απ' την κινούμενη άμμο στην οποία έχει κολλήσει...



Η κριτική

Το να κάνεις μια βωβή ταινία σήμερα, μπορεί να θεωρείται εξεζητημένο, δεν είναι όμως απαραίτητο να αποσκοπεί στον εντυπωσιασμό. Η επιλογή εκφραστικών μέσων είναι θέμα του κάθε δημιουργού και αν κάποιος θεωρεί ότι ο ήχος δεν του χρειάζεται ή ότι η απουσία του είναι απαραίτητη για το έργο του, τότε απλώς τον απενεργοποιεί. Ο Χαζαναβισιούς μοιάζει να αγνοεί ότι υπάρχουν δημιουργοί που κάνουν ακόμη και σήμερα βωβές ταινίες και επιλέγει να στήσει έναν ετεροχρονισμένο επικήδειο για ένα μέσο που θεωρεί νεκρό. Και θα ήταν νεκρό, αν ο ατάλαντος, υπερφίαλος σταρ και οι ακραίες εκφραστικές του ακροβασίες ήταν το μοναδικό στοιχείο που το κρατούσε στη ζωή. Όμως δεν ήταν. Κι έτσι, το μέσο επιβιώνει χωρίς τον σταρ.

Μ' αυτό υπόψην, θεωρώ ότι το “The Artist” θα μπορούσε να είναι μια καλή αυτόνομη ταινία αντί για μία ακόμη μέτρια “ταινία για τις ταινίες”. Βωβή μεν, χωρίς την αυτοαναφορικότητα δε, η οποία υποβαθμίζει το σενάριο και τις ερμηνείες σε απλά εργαλεία παραγωγής νοσταλγίας. Και μάλιστα της νοσταλγίας ενός μύθου, εκείνου της εξοστράκισης της ιερής σιωπής απ' τη δικτατορία του ήχου, χιλιοειπωμένου και παρωχημένου. Η ιστορία του Τζορτζ Βαλεντίν είναι η επιφανειακή, στερεότυπη, χονδροειδής, συμψηφιστική ιστορία της μετάβασης απ' τον βωβό στον ομιλούντα. Σκηνοθετικά, αποτελεί μια άψογη μίμηση των ταινιών του πρωταγωνιστή της, χτισμένη πάνω σε φτηνές συγκινήσεις πριν το απαραίτητο χάπι-εντ.

Παρ' όλ' αυτά, υπάρχουν δύο στοιχεία της ταινίας του Χαζαναβισιούς που ξεχωρίζουν, η μουσική επένδυση και η κεντρική ερμηνεία. Οι ρυθμοί και οι μελωδίες του Λουντοβίκ Μπουρς υπογραμμίζουν εξαιρετικά τις εναλλαγές των συναισθημάτων, υποβάλλουν το ρυθμό της αφήγησης και ντύνουν με την απαραίτητη ατμόσφαιρα τον βωβό κόσμο του Τζορτζ Βαλεντίν. Ο Ζαν Ντιζαρντέν πάλι, γνήσιος κλόουν και γνωστός για την πλαστικότητα των εκφράσεών του, ερμηνεύει υπέροχα τον ρόλο του Τζορτζ, εκμεταλλευόμενος πλήρως την ανάγκη του βωβού μέσου για υπερβολή και στόμφο. Οι δυο τους, μαζί με τον πολύ καλό Τζέιμς Κρόμγουελ, μετατρέπουν σε κάτι παραπάνω από υποφερτό το φιλμ του Χαζαναβισιούς, που καταφέρνει, εντωμεταξύ, να υποβαθμίσει τον Τζον Γκούντμαν και την Πενέλοπι Αν Μίλερ σε δευτερότριτες μαριονέτες.

Το “The Artist” είναι μια ταινία επιτηδευμένα παλιομοδίτικη και εκβιαστικά νοσταλγική. Δείτε την αν προλάβατε το παλιό, καλό βωβό σινεμά και θέλετε να θυμηθείτε τα νιάτα σας.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το κακογραμμένο αφρικανικό δράμα “A Screaming Man”, το αδιάφορο βιογραφικό “My Week with Marilyn”, το σίκουελ “Νήsos 2: Το Κυνήγι του Χαμένου Θησαυρού” και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Puss in Boots”.