La Guerre des Boutons: Ο πόλεμος... της ενηλικίωσης

του Λουκά Τσουκνίδα 

Το 1962, ο Ιβ Ρομπέρ μετέφερε με επιτυχία στο σινεμά το βιβλίο του Λουί Περγκό “La Guerre des Boutons”. Το 1994 η ίδια ιστορία μεταφέρθηκε στην Ιρλανδία απ' τον Τζον Ρόμπερτς με αντίστοιχη επιτυχία. Το 2011, στη σημερινή Γαλλία, δύο εταιρείες παραγωγής πλακώνονται για τα δικαιώματα του ριμέικ με αποτέλεσμα να βγουν σχεδόν παράλληλα στις αίθουσες δυο εκδοχές της ίδιας ιστορίας, η μία του Κριστόφ Μπαρατιέ κι η άλλη του Γιαν Σαμουέλ. Εμείς εδώ θα δούμε τη δεύτερη που, χωρίς να 'χω δει καμία από τις παλιότερες, μου φάνηκε εξαιρετική. Ίσως αυτό να οφείλεται στην πρώτη ύλη, η οποία μοιάζει αναλλοίωτη στο χρόνο, ίσως όμως και στο χεράκι του σκηνοθέτη που μας τη μεταφέρει με τρόπο άψογο και απολαυστικό.

Η υπόθεση

Βρισκόμαστε στο 1960 και σε δύο μικρά χωριά της Γαλλίας ο εμφύλιος μεταξύ των παιδιών κρατά εδώ και πολλά χρόνια. Κάθε τόσο, οι πιτσιρικάδες μαζεύονται σε συμμορίες και στήνουν μάχες στο δάσος που βρίσκεται ενδιάμεσα. Όταν αιχμαλωτίσουν κάποιον, του κόβουν τα κουμπιά ώστε να φάει κατσάδα μόλις γυρίσει στους γονείς του. Αρχηγός του Βερλάν είναι ο Αζτέκ και αρχηγός του Λονζεβέρν ο γενναίος Λεμπράκ, διάδοχος του Τεν Τεν.

Ο μικρός όμως, είναι ορφανός από πατέρα κι επιφορτισμένος με όλες τις δουλειές της μικρής αγροικίας του, ενώ οι προσδοκίες από 'κείνον αυξάνονται και στο σχολείο, όταν ο δάσκαλός του τον προτρέπει να συνεχίσει σε καλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα μιας και έχει τις ικανότητες. Πάνω σε όλα αυτά έχει να διαχειριστεί κι έναν στρατό που περιμένει να τον οδηγήσει στη μάχη, ένα κορίτσι που θέλει να πολεμήσει μαζί τους κι έναν μπόμπιρα που μένει συνεχώς πίσω. Δεν είναι και λίγα για έναν πιτσιρικά που αναγκάστηκε να μεγαλώσει γρήγορα και χωρίς πατέρα...



Η κριτική

Μια ιστορία με παιδιά, που δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά, είναι περίπλοκη υπόθεση και απαιτεί ιδιαίτερες ισορροπίες ώστε να μη βγει υπερβολικά στρογγυλεμένη και εν τέλει αδύναμη όσον αφορά τον αντίκτυπο που επιδιώκει. Δεν ξέρω πώς εξελίσσονται τα πράγματα στο βιβλίο που πρωτοεκδόθηκε το 1912 –ο Περγκό σκοτώθηκε λίγο αργότερα, στον Α' ΠΠ, από φίλια πυρά- αλλά μέσα απ' το σενάριο του Γιαν Σαμουέλ προκύπτει μια ιστορία καλογραμμένη, διαχρονική, συγκινητική, μια παραβολή χωρίς περιττά κυρήγματα και στημένα λογύδρια. Επίσης, είναι διασκεδαστική, κάτι καθόλου δεδομένο, ακόμη και σήμερα που όλοι πασχίζουν γι' αυτό.

Το σκηνικό είναι απλό, ένας ψευδοπόλεμος διαρκείας όπως αυτός που στήνουν και παίζουν όλα τα παιδιά, ανώδυνος φαινομενικά, αλλά με επικίνδυνες προεκτάσεις τις οποίες κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και να ελέγξει. Μέσα σ' αυτή την “εμπόλεμη” κατάσταση, λοιπόν, τα παιδιά μεγαλώνουν, συναναστρέφονται με συντρόφους κι εχθρούς και παίρνουν μαθήματα ζωής. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Λεμπράκ, είναι εργατικός, υπομονετικός και χαρισματικός. Μοιάζει να έχει ξεφύγει στην κούρσα της ενηλικίωσης απ' τους συνομήλικούς του, αλλά δεν ξέρει τι να κάνει μ' αυτό το προβάδισμα, πως ν' αφήσει τον κόσμο που ξέρει και του οποίου είναι βασιλιάς. Δεν ξέρει καν ότι έχει πια κερδίσει αυτή την επιλογή.

Ο Γιαν Σαμουέλ δε διστάζει να δείξει τις συμπλοκές των παιδιών με τρόπο που σε ανησυχεί, αναρωτιέσαι πώς γίνεται και δεν έχουν θρηνήσει ακόμη θύματα έτσι όπως ορμούν στον αντίπαλο με τα παλούκια και τις πέτρες ανα χείρας. Οι προθέσεις τους αρχικά μοιάζουν αγαθές, ένα παιχνίδι που αλλάζει χέρια από γενιά σε γενιά, εμπλουτισμένο με τον απαραίτητο τοπικισμό και την υπερηφάνεια για το χωριό ως βασικό στοιχείο της ταυτότητας ενός πιτσιρικά. Όμως, τα πιο φαύλα ανθρώπινα ένστικτα δεν είναι εντελώς απόντα και κάνουν αισθητή την παρουσία τους σιγά σιγά όσο ο Λεμπράκ απομακρύνεται απ' τον κόσμο των παιδικών φίλων του. Εν τέλει, δεν υπάρχει αληθινός νικητής και το ενδιαφέρον μετατίθεται στις μάχες μεταξύ των εκκολαπτώμενων ακόμη προσωπικοτήτων, μικρογραφίες όλοι τους των ενηλίκων που συνυπήρξαν στον ίδιο ψευδοπόλεμο παλιότερα.

Το “La Guerre des Boutons” είναι μια υπέροχη, καλοπαιγμένη και καλοφτιαγμένη ταινία για την ενηλικίωση και την είσοδο στον “πραγματικό” κόσμο, όπου οι πόλεμοι και οι μάχες έχουν περισσότερες απώλειες από μερικά κουμπιά και πιο σοβαρές συνέπειες από μια κατσάδα.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το συγκινητικό γαλλικό δράμα φαντασίας “Quartier Lointain”, η συμπαθητική νεοϋορκέζικη ρομαντική κομεντί “Happythankyoumoreplease”, η μέτρια περιπέτεια φαντασίας “Cowboys & Aliens”, η υπερφίαλη, σαπουνοπερίστικη κομεντί “Crazy, Stupid, Love”, η ταινία τρόμου “Mother's Day” και, σε επανέκδοση, το director's cut του “Dogville”.