The Dark Night: Ο νέος Batman "προχωρά"

του Λουκά Τσουκνίδα

Στην πόλη του Γκόθαμ, το έγκλημα έχει βρει το δάσκαλό του στο πρόσωπο ενός πλούσιου κληρονόμου με εκπαίδευση νίντζα, αμέτρητα γκάτζετ και στολή νυχτερίδας. Ο σκοτεινός ιππότης, δηλαδή ο Μπάτμαν, διά χειρός Τιμ Μπάρτον, γοήτευσε τους λάτρεις της γκοθιάς και της αμφισημίας (συνύπαρξη καλού-κακού σ' ένα χαρακτήρα) ενώ ο ίδιος ήρωας διά χειρός Τζόελ Σουμάχερ έκανε τα μάτια μας να πονέσουν κι έστειλε μια απ' τις πιο ελπιδοφόρες, εμπορικά, σειρές ταινιών στο χρονοντούλαπο.

Οκτώ χρόνια μετά το, ξεχασμένο πια, “Batman & Robin”, ο Κρίστοφερ Νόλαν ανέλαβε ν' αποκαταστήσει τον άνθρωπο-νυχτερίδα και με το “Batman Begins” τα κατάφερε απόλυτα. Η σειρά γύρισε απ' τους νεκρούς κι ο ανερχόμενος σκηνοθέτης-σεναριογράφος έβαλε μπρος το επόμενο βήμα, το “Dark Knight” και την πολύκροτη (μετά και το θάνατο του Χιθ Λέτζερ) επιστροφή του Τζόκερ.

Γιατί τόσος ντόρος με τον Μπάτμαν; Πρόκειται για έναν από τους πιο πολύπλοκους χαρακτήρες κόμικς; Κλισέ! Είναι ένας κατά βάθος “σκοτεινός” (αυτή η απευθείας μετάφραση του dark μου καθόταν πάντα στο λαιμό) και ταλαιπωρημένος απ' τη μοίρα εκδικητής; Κλισέ! Είναι ένας αντιήρωας ο οποίος ανέλαβε απλά τις ευθύνες που οι καθημερινοί άνθρωποι αποποιούνται διαρκώς; Κλισέ!

Όλα αυτά τα στερεότυπα, αντιστοιχούν σχεδόν σε κάθε σούπερ-ήρωα από τότε που οι πρώτες γενιές αναγνωστών ενηλικιώθηκαν, φτιάχνοντας έτσι ένα τελείως διαφορετικό τάργκετ γκρουπ κι από τότε που οι δημιουργοί απελευθερώθηκαν απ' τον “κώδικα των κόμικς” και μαζί κι η θεματολογία τους από τ' απλοϊκά διδακτικά παραμυθάκια (το καθαρό καλό νικά το καθαρό κακό) που τους είχαν σχεδόν επιβληθεί. Το μέσο των κόμικς είναι συγγενές, αλλά αρκετά διαφορετικό απ' τον κινηματογράφο κι η μεταφορά απ' το πρώτο στο δεύτερο μόνο εύκολη δεν έχει αποδειχτεί μέχρι σήμερα.

Η πικρή αλήθεια είναι πως αν ένα μέσο από τα δυο θριαμβεύει στην εκμετάλλευση των κλισέ, είναι σίγουρα το σινεμά (εξόφθαλμα μασημένη τροφή) κι όποιος ψάχνει την αμφισημία στους υπερήρωές του, καλύτερα ν' απευθυνθεί στα ίδια τα κόμικς. Είναι σίγουρα πιο δύσκολο κι απαιτεί ψάξιμο, αλλά η ανταμοιβή είναι μακράν καλύτερη. Κλισέ;

Το “Dark Knight” του Νόλαν, τελικά, δεν είναι μια ταινία για τον Μπάτμαν. Ο Μπρους Γουέιν (Κρίστιαν Μπέιλ), συνεχίζει να κυνηγά τους κακούς και μαζί με τον σύμμαχό του στο νόμο Τζιμ Γκόρντον (Γκάρι Όλντμαν) έχουν βάλει στο μάτι το δίκτυο της τοπικής μαφίας. Στην πορεία αποκτούν έναν σύμμαχο, τον ανερχόμενο και φαινομενικά αδιάφθορο εισαγγελέα Χάρβεϊ Ντεντ (Άαρον Έκχαρτ) που συνδέεται επαγγελματικά κι αισθηματικά με την, γνώριμή μας, Ρέιτσελ Ντοζ (Μάγκι Γκίλενχαλ).

Όμως σύμμαχο, απ' το πουθενά, αποκτούν και οι μαφιόζοι. Ένας τύπος με μακιγιάζ κλόουν, που κρύβει τις ουλές του, ονόματι Τζόκερ (Χιθ Λέτζερ RIP) αναλαμβάνει να βγάλει απ' τη μέση τον Μπάτμαν και τους υπόλοιπους. Αρχικά, αντιμετωπίζεται σαν κοινός εγκληματίας. Σιγά σιγά όμως, ο Μπάτμαν όπως κι όλη η πόλη, θ' αντιληφθεί ότι δεν πρόκειται για συνηθισμένο φονιά αλλά για κάποιον που φιλοδοξεί να γίνει η προσωποποίηση του χάους... Α, ναι! Και θέλει τον σκοτεινό ιππότη ζωντανό!

       [Δείτε το trailer της ταινίας]


Όπως έχει αποδείξει μέχρι τώρα ο Κρίστοφερ Νόλαν, δεν υπάρχει κάτι που να μην μπορεί να κάνει σωστά αν του δοθεί χρόνος και χρήμα. Μπορεί ν' αφηγηθεί άψογα μια ιστορία με τη γλώσσα του σινεμά (άλλωστε, συνήθως τη γράφει ο ίδιος), χωρίς να συμβιβαστεί επικίνδυνα ως προς το ρυθμό, τη χρονική διάρκεια, την αληθοφάνεια ή τις ερμηνείες. Η τελευταία του ταινία, είναι η αποθέωση αυτών των ικανοτήτων, το δημιούργημα που τον εδραιώνει ανάμεσα στους μεγαλύτερους σκηνοθέτες-τεχνίτες της εποχής μας. Σε όλη την έκταση του φιλμ, η δράση και η αλληλεπίδραση των πέντε κεντρικών χαρακτήρων είναι διάσπαρτη έτσι, ώστε ν' αποκλείεται κάθε πιθανότητα “κοιλιάς”.

Τα εφέ και το χορογραφημένο χάος είναι πεντακάθαρα και ποτέ δεν ξεπερνούν σε διάρκεια τον “μέσο χρόνο ξενερώματος” ενός θεατή. Το σενάριο είναι καλογραμμένο και προσεγμένο στη λεπτομέρειά του. Έχουμε να κάνουμε με μια αψεγάδιαστη κατασκευή. Που είναι λοιπόν η ψυχή της;

Μιας και γνωρίζουμε ήδη (απ' την πρώτη ταινία) όσα πρέπει για την ψυχοσύνθεση του Μπάτμαν και τη σχέση του με τον, αμφιλεγόμενο μπάτσο, Τζιμ Γκόρντον, στην καρδιά του “Dark Knight” δεσπόζει η επιστροφή του ψυχάκια Τζόκερ και η αρρωστημένη του αγάπη για τον μασκοφόρο εκδικητή. Νομίζω όμως, ότι ο Τζόκερ δε φέρνει τίποτε καινούργιο στο προσκήνιο, παρά την άψογη δουλειά του άτυχου Λέτζερ.

Η χρησιμοποίηση του ενός ανθρώπου για τη διαφθορά ενός άλλου κ.οκ. (κάτι σαν ντόμινο δηλαδή) είναι η πιο πιασάρικη πτυχή των, φαινομενικά, χαοτικών μεθόδων του και το ότι μας αποκαλύπτεται αριστοτεχνικά στην αρχή είναι άλλο ένα δείγμα της ικανότητας του Νόλαν ως σεναριογράφου. Σαφώς πιο ενδιαφέρουσα κανει τη συνταγή η, γεμάτη ένταση και κυκλοθυμικές εκρήξεις, εμφάνιση του Άαρον Έκχαρτ, στο ρόλο του Χάρβεϊ Ντεντ, του άμεμπτου εργάτη της δικαιοσύνης που ο Τζόκερ επιλέγει να διαφθείρει και ν' αποδείξει έτσι τη μηδενιστική κοσμοθεωρία του. Ο Όλντμαν με την Γκίλενχαλ είναι απλά καλά εργαλεία, ενώ ο Κρίστιαν Μπέιλ κάνει σωστά τη δουλειά του και τίποτε παραπάνω.

Ο Νόλαν είναι σίγουρα ικανός για σπουδαία πράγματα, όταν όμως τα υλικά που έχεις επιλέξει είναι τόσο χιλιοχρησιμοποιημένα, το μέσο τόσο περιοριστικό και το αποτέλεσμα υποχρεωμένο να είναι επικερδές, το καλύτερο δυνατό δε θα είναι ποτέ αρκετό ούτε αλησμόνητο. Το “Dark Κnight” είναι αναμφισβήτητα μια εξαιρετική και ανταποδοτική κινηματογραφική εμπειρία, τ' αριστουργήματα όμως παράγουν (κι όχι αναπαράγουν) και σκέψη εκτός από οπτική απόλαυση. Αυτό όμως, είναι κάτι που ίσως να του λείπει απ' τη φύση του.

Βγαίνουν ακόμα:
* Το οικογενειακό μελόδραμα “Fireflies in the Garden”, μια όμορφη ταινία με αρκετά καλές ερμηνείες, προεξέχουσας εκείνης του Ράιαν Ρέινολντς.

* Το προβοκατόρικο ψευδοντοκιμαντέρ του δανού Μόρτεν Χαρτς Κάπλερς για τη δήθεν δολοφονία του πρωθυπουργού Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, “AFR”. Σοκαριστική η αληθοφάνειά του, ειδικά σε μας που δε γνωρίζουμε πρόσωπα και πράγματα και όπως είπε ο σκηνοθέτης στην προβολή στο τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: Αναλογιστείτε μόνο, αν μπορεί κάποιος να κάνει μια τέτοια ταινία στη χώρα σας.

* Η επανέκδοση του, υποτιμημένου, γουέστερν του Άρθουρ Πεν, “The Missouri Breaks” και της, ακατάληπτης για εμένα, ταινίας-διάλεξης του Αλέν Ρενέ, “Mon oncle d` Amerique”.

* Η ιταλική ρομαντική κομεντί “Manuale d'amore 2” και η δανέζικη κωμωδία της Λόνε Σέρφιγκ, “Just Like Home”.