Τι λέει τελικά το Don’t Look Up;

Το Don’t Look Up είναι από τις λίγες ταινίες που έχει καταφέρει να προκαλέσει τέτοιο διχασμό στη σινεφίλ κοινότητα. Υπήρξαν διθυραμβικές κριτικές, γράφτηκαν όμως και κριτικές που το κατέταξαν σε κάτω του μετρίου ταινία.

Τι φάση όμως τελικά με το Don’t Look Up;

Η ταινία αφηγείται την επικείμενη καταστροφή του πλανήτη από έναν εξωπραγματικά τεράστιο αστεροειδή πλάτους ακτίνας ίσως 10 χιλιομέτρων. Ένας καθηγητής και μία υποψήφια διδακτόρισα εντοπίζουν αυτόν τον όγκο και με πρόχειρους υπολογισμούς διαπιστώνουν ότι σε λίγους μήνες το ανθρώπινο είδος θα εκλείψει. Όπως είναι φυσιολογικό, σπεύδουν να ενημερώσουν την κυβέρνηση, τη NASA και τα κανάλια, και σε εκείνο το σημείο ξεκινά ένα ρόλερ κόστερ παράνοιας, παραποίησης του προφανούς και απίστευτου σουρεαλισμού.

Αρχικά ας ξεκαθαρίσουμε ότι η ταινία δεν είναι κάποιου είδους αλληγορία για την πανδημία, όπως έχει ειπωθεί από πολλούς χρήστες των σόσιαλ μίντια. Όταν ο Άνταμ ΜακΚέι έγραφε το σενάριο, είχε σαν κεντρικό πυρήνα την κλιματική κρίση και ο ιός του κορωνοϊού τότε φώλιαζε ακόμη σε κάποια νυχτερίδα. Ωστόσο, αν σε κάτι συμφωνεί ο περισσότερος κόσμος, είναι ότι η Μέριλ Στριπ ενσαρκώνει τον θηλυκό Ντόναλντ Τραμπ, ο Τζόνα Χιλ ο οποίος υποδύεται τον γιο της, την Ιβάνκα Τραμπ, κι ο Μαρκ Ράιλανς ένα υβρίδιο του Έλον Μασκ με τον εκλιπόντα Στιβ Τζομπς. Όλο αυτό το παρεάκι μαζί, παίρνει τις αποφάσεις σχετικά με το πώς θα μεταδώσει την είδηση της επερχόμενης καταστροφής αλλά και τον τρόπο που αυτή θα αντιμετωπιστεί.

Σε εκείνο το σημείο ξεκινά το πρόβλημα της ταινίας ή έστω το πρόβλημα έτσι όπως το αντιλήφθηκαν οι επικριτές της. Ο Άνταμ ΜακΚέι είναι δημιουργός απίστευτων πολιτικών ταινιών (βλ. The Vice, The Big Short) και ταυτόχρονα ύμνων κωμωδίας όπως το The Anchorman και το Step Brothers. Προφανώς το κοινό του είχε τεράστιες προσδοκίες από μία ταινία η οποία φαινομενικά θα συνδύαζε τις δύο θεματικές στις οποίες κεντάει ο ΜακΚέι. Ωστόσο, ο σκηνοθέτης δεν τα κατάφερε, και το αποτέλεσμα για πολλούς χαρακτηρίστηκε ως κραυγαλέα κρητική, με μπούμερ ρητορική απέναντι στα τεκταινόμενα, κι όχι σαν μία κωμωδία η οποία υποδήλωνε διακριτικά τα «σημεία των καιρών μας».

Όπως όμως και στην ζωή, έτσι και στο σινεμά, οι μεγάλες προσδοκίες μόνο απογοήτευση μπορούν να φέρουν. Ίσως ο ΜακΚέι να ήθελε να κάνει μία ταινία απλώς για να περάσει καλά, χωρίς να προσπαθεί να κριτικάρει την πολιτική πραγματικότητα με βαθυστόχαστα μηνύματα ή χωρίς το κύριο του μέλημα να είναι να κάνει μια καθαρόαιμη κωμωδία βασισμένη στην πραγματικότητα. Ίσως αυτό που πραγματικά ήθελε να ήταν να δώσει έναν ακόμα πιο υπερρεαλιστικό τόνο στις υπάρχουσες συνθήκες όπως τις βιώνουμε σήμερα. Ίσως ήθελε να μιμηθεί τον ζωγράφο Ρενέ Μαγκρίτ και το έργο του «Αυτό δεν είναι μία πίπα» - αν σας θυμίζει κάτι αυτή η έκφραση, που μας θύμισε προσφάτως και ο κ. Κουτσούμπας. Είναι ξεκαρδιστικός ο πίνακας του Μαγκρίτ; Όχι, προκαλεί απλώς ένα χαμόγελο. Ίσως, ο σκηνοθέτης κάτι τέτοιο να είχε στο μυαλό του.

Κι αν θέλουμε να προσεγγίσουμε την ταινία λίγο πιο φιλοσοφικά, όπως είπε και ο Βίτγκεσταιν στο Tractatus Logico Philosophicus, τα όρια του τι καταλαβαίνουμε, περιορίζονται από τα όρια της γλώσσας μας. Χωρίς να είναι απαραίτητο ότι ο ΜακΚέι είχε κάτι τέτοιο κατά νου όταν σκηνοθετούσε την ταινία, κάπως καταφέρνει, ηθελημένα ή μη, να αποτυπώσει το ρητό του αυστριακού φιλόσοφου -όπως εύστοχα παρατήρησε ο Claudio Valvidia του NATO. Το Don’t Look Up επί της ουσίας φαίνεται να μην προσπαθεί να αποδώσει τίποτα από αυτά που του έχουν προσάψει -είτε θετικά, είτε αρνητικά.

Η ταινία είναι ευχάριστη. Κατά βάση, δεν έχει βαθυστόχαστα νοήματα, δεν γεφυρώνει χάσματα, δεν προσεγγίζει υπαρξιακά ζητήματα. Πρόκειται για ένα σουρεάλ ντοκιμαντέρ, σαν το «Death to 2021», ένα φιλμ το οποίο βλέπεις και αναφωνείς «καλά, δεν απέχει και πολύ αυτό από την αλήθεια».

Όλες οι Ταινίες