Οι Αριστεριστές: Ιστορίες από τον «χώρο»

Τα πρώτα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση ήταν χρόνια έντονης και μαζικής πολιτικοποίησης. Εκτός από «τα καλύτερα χρόνια» όσων σήμερα είναι εκεί γύρω στα 60, τα χρόνια από το ΄74 έως το ’81-’82 αποτέλεσαν στην ουσία τον πρόγονο της σημερινής πολιτικής κατάστασης. Δημιούργησαν τις συνθήκες για να έρθει το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, να υπάρξει νέα χωροθέτηση πολιτικών δυνάμεων και να βρεθεί η αριστερά σε νέα σταυροδρόμια, οι δρόμοι πολλών από τα οποία κατέληγαν σε αδιέξοδο.

Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε η ανάδυση και η άνθιση της ελληνικής εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, η οποία έχει από ελάχιστα έως καθόλου απασχολήσει την ελληνική βιβλιογραφία, είτε την ιστορική- επιστημονική, είτε τη λογοτεχνική.

Το μικρό βιβλιαράκι του Δημήτρη Κουκουλά που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εύμαρος και τιτλοφορείται «Οι αριστεριστές- ένα γλυκόπικρο χρονικό της μεταπολιτευτικής ουτοπίας μας», δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει το κενό. Είναι όμως από τις πρώτες απόπειρες να έρθουν στο φως ορισμένες μαρτυρίες για τον αριθμητικά περιορισμένο, αλλά πολιτισμικά και ιδεολογικά σημαντικό εκείνο χώρο.

Ο συγγραφέας, μέλος ο ίδιος μιας μικρής ακροαριστερής οργάνωσης της εποχής εκείνης, δεν φιλοδοξεί να γράψει την Ιστορία εκείνου του κινηματικού χώρου. Λέει όμως μια ιστορία- με μικρό «ι»: Την ιστορία της καθημερινότητας των μελών των οργανώσεων της άκρας αριστεράς, των ονείρων τους, των στόχων τους και των πρακτικών τους.

Είναι μια γάργαρη αφήγηση, που δεν δεσμεύεται από τους περιορισμούς της επιστημονικής αντικειμενικότητας και επιτρέπει σε όλους τους χυμούς που διαμόρφωσαν την σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας να κυλήσουν από τις σελίδες απλά και συχνά διασκεδαστικά.

Γραμμένο με την απλότητα του σχεδόν οικείου λόγου, χρησιμοποιεί καλόγουστο και καυστικό αυτοσαρκασμό για θέματα που είχαν να κάνουν με την ενότητα των διαφόρων οργανώσεων, τις διαμάχες μεταξύ μικροσκοπικών σχηματισμών («σεχταρισμοί»), τις συλλογικές μόδες εκείνου του χώρου, αλλά και τον ξύλινο λόγο γεμάτο με τσιτάτα των μεγάλων της επανάστασης.

Το «Οι Αριστεριστές» είναι βγαλμένο από τα σπλάχνα εκείνης της εποχής και εφοδιασμένο με την απόσταση του χρόνου.

Είναι ίσως αυτή η απόσταση του χρόνου που επιτρέπει και ορισμένες πολύ αμήχανες παραδοχές που έρχονται σε αντίθεση με προσωπικούς και ομαδικούς μύθους. Όπως εκείνο το περιστατικό, στο οποίο ο συγγραφέας και οι σύντροφοί του επισκέφθηκαν με πούλμαν τους απεργούς της Μάντεμ Λάρκο, στη Μακεδονία, έχοντας πριν διοργανώσει συναυλία με τον Νταλάρα, αλλά και έχοντας κάνει έρανο για συλλογή χρημάτων.

«(…)Πηγαίναμε να τους γνωρίσουμε από κοντά εκεί στον τόπο τους και να τους δώσουμε όσα χρήματα είχαν μαζευτεί από τα κουπόνια του εράνου και τη συναυλία. Και όπως γινόταν τότε με αυτά τα πράγματα, να τους προβάλουμε την ταινία «ο Αγώνας»(…) Πάντως στη χιονισμένη πλατεία της Μεγάλης Παναγιάς φτάσαμε στην ώρα μας κάπου 10 με 11 το πρωί του Σαββάτου. Παρκάραμε στη γωνία και κατεβήκαμε. Μια μεγάλη σειρά από πολύ περίεργα όντα, όπως πρέπει να φαντάζαμε για αυτούς τους ανθρώπους, άρχισε να ξεδιπλώνεται αργά- αργά πάνω στο στρώμα του χιονιού που ήταν παγωμένο. (…)Πάνω μας νιώθαμε βλέμματα, ενώ τα ανοιχτά παντζούρια έκλειναν και τα κλειστά άνοιγαν και έκλειναν με ταχύτητα. Στο άδειο καφενείο μας υποδέχθηκαν μοναχά δύο άντρες και οι δυο από τη διοίκηση του σωματείου που είχαν κατέβει στην Αθήνα. Μας κέρασαν κονιάκ και καφεδάκι. Έδειχναν να ντρέπονται κάπως για τη συμπεριφορά των συγχωριανών τους. Δώσαμε τα χρήματα και φύγαμε κατηφείς. Δεν μας ήθελαν!».

 

Ο συγγραφέας αφιερώνει ξεχωριστά μέρη του βιβλίου στις συνθήκες διασκέδασης των ατόμων του «χώρου», όπως και στην τέχνη που κυριαρχούσε σχεδόν «αναγκαστικά» στις παρέες. Θυμίζει εμβληματικές κινηματογραφικές αίθουσες, αλλά και παραστάσεις της εποχής που συγκαταλέγονταν στα επαναστατικά “must”.

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπική κατάθεση για το πώς έζησαν την άνοδο και την πτώση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς οι άνθρωποι που την στελέχωσαν. Ένα «σφηνάκι» ούτε 100 σελίδων, που διαβάζεται απνευστί.

Δ. Γλύστρας