Αστική Ζωολογία: Αιχμηρός Χάουαρντ Τζέικομπσον
Το νέο βιβλίο του Χάουαρντ Τζέικομπσον (της Περίπτωσης Φίνκλερ) κινείται απολαυστικά γύρω από δύο άξονες: την «κατάντια» της λογοτεχνίας και το σεξ.
Ο Τζέικομπσον είναι ένας συγγραφέας που ανάγει το χιούμορ σε ύψιστη τέχνη, καθώς δίνει την εντύπωση ότι κάνει “υψηλή”, “σοβαρή” λογοτεχνία, που αξίζει να διαβαστεί με προσοχή, ενώ παντού εμφιλοχωρεί ένα πριόνι που ροκανίζει ό,τι σοβαρό ακούγεται. Θυμίζω ότι “Η Περίπτωση Φίνκλερ” διαβάστηκε με το ίδιο κέφι κι ήταν μια καλή είσοδος για το έργο του βραβευμένου βρετανού συγγραφέα.
Ο Γκάι Έιμπλμαν, συγγραφέας, είναι παντρεμένος με τη Βανέσα, αλλά θα ήθελε να απιστήσει με τη… μητέρα της, κλέβει ένα βιβλίο επειδή πάσχει από κλεπτομανία και το προσφέρει στον αστυνομικό που τον συνέλαβε, έγραψε ένα βιβλίο ονόματι “Ποιος τον πίθηκο”, όπου περιγράφει ερωτικά τον δεσμό του με την Μίσνα και τώρα έχει στα σκαριά ένα μυθιστόρημα όπου ένας μυθιστοριογράφος έχει στα σκαριά ένα μυθιστόρημα όπου ένας μυθιστοριογράφος… Οι πρώτες σελίδες με τις μπερδεμένες αιμομικτικές σχέσεις και τις μικρές αφηγήσεις που διακλαδίζονται προοιωνίζουν ένα συνταρακτικό βιβλίο!
Το θέμα τελικά του μυθιστορήματος είναι η υποχώρηση της λογοτεχνίας, η οποία έχει όλο και λιγότερη απήχηση, σε αντίθεση λ.χ. με τους κωμικούς της stand up comedy που κερδίζουν μεγαλύτερο κοινό. Έτσι, οι συγγραφείς προσπαθούν να επινοήσουν υπερβολικές ιστορίες για να τραβήξουν την προσοχή.
Όλο το έργο είναι διπλή έλικα βάσεων, κατά το πρότυπο του DNA. Από τη μία, η αυτοαναφορική προσπάθεια να δειχθούν οι συγγραφικές απόπειρες, η μεταστοιχείωση του βιώματος σε κείμενο, η απαξίωση της λογοτεχνίας, ο ανταγωνισμός κ.ο.κ. Κι από την άλλη, ο αφηγητής-συγγραφέας ζει τον απαγορευμένο έρωτα προς την πεθερά του, ο οποίος, παρ’ όλο που δεν ευοδώνεται, είναι σπίθα μυθιστορηματικών σκέψεων. Ο Γκάι έχει όντως μια αιμομικτική διάθεση προς την πεθερά του κι αυτό, λανθανόντως, είναι ένα λογοτεχνικό θέμα, όσο κι αν ντρέπεται να το κάνει βιβλίο μήπως αποκαλυφθεί, ιδίως στη γυναίκα του.
Το βιβλίο διαβάζεται και σημειωτόν και τροχάδην. Μπορεί κανείς να διαβάσει με ευχαρίστηση όλες τις μικρές σκέψεις που συνοδεύουν την αφήγηση και συσσωρευτικά είναι ίσως πιο σημαντικές από τη δράση ή μπορεί να τρέξει βλέποντας τη συγγραφική και δυνάμει ερωτική πορεία του πρωταγωνιστή. Σ’ αυτόν τον έξοχα ισορροπημένο συνδυασμό στηρίζεται η επιτυχία του βιβλίου, που κεντρίζει συναισθηματικά και διανοητικά τον αναγνώστη.
Αντιρρήσεις που θα μπορούσε να έχει κανείς; Μα φυσικά. Πρώτα απ’ όλα πολλές διακηρύξεις και ατάκες περί γραψίματος ("Όλοι οι εν ζωή συγγραφείς είναι παπάρες"), που μπαίνουν δρομαίες. Συχνά μιλά πολύ για τη λογοτεχνία εν είδει κηρύγματος. Όμως δεν ενοχλούν γιατί όλο το βιβλίο έχει άξονα τον λόγο περί λογοτεχνίας, μέσα από έναν συγγραφέα που έχει απόψεις και συχνά αυτοσατιριζόμενος ψάχνει να βρει τι φταίει που απέτυχε.
Από την άλλη, πολύς λόγος για σεξ αλλά καθόλου "κοκό". Η αθυροστομία δεν κρύβεται, αντίθετα επιδιώκεται, η απιστία προβάλλεται χωρίς να πραγματοποιείται, η σεξουαλική πρόθεση ακούγεται αλλά δεν υλοποιείται. Ίσως είναι μια καλή απόδειξη για την οριακή κατάσταση της μυθιστοριογραφίας που θέλει να κάνει κάτι καινούργιο, αλλά εν τέλει δεν μπορεί παρά μόνο να προκαλεί.
Και τέλος το μυθιστόρημα παραφούσκωσε με τις 430 σελίδες του, αν και διαβάζεται άνετα. Επιπλέον δεν γεμίζει τόσο με φλύαρα μαξιλαράκια (αν και δεν λείπουν κι αυτά) όσο με κύκλους γύρω από τα δύο κέντρα του. Δεν θα με πείραζε αν εξέλειπαν μερικές σελίδες που δολιχοδρομούν, δεν θα με πείραζε αν ο Τζέικομπσον ήταν πιο λιτός στην απεραντοσύνη του.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Χάουαρντ Τζέικομπσον
“Αστική ζωολογία”
μετ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης
εκδόσεις Ψυχογιός
2013
σελ. 430
τιμή: 17,70
Ο Γκάι Έιμπλμαν, συγγραφέας, είναι παντρεμένος με τη Βανέσα, αλλά θα ήθελε να απιστήσει με τη… μητέρα της, κλέβει ένα βιβλίο επειδή πάσχει από κλεπτομανία και το προσφέρει στον αστυνομικό που τον συνέλαβε, έγραψε ένα βιβλίο ονόματι “Ποιος τον πίθηκο”, όπου περιγράφει ερωτικά τον δεσμό του με την Μίσνα και τώρα έχει στα σκαριά ένα μυθιστόρημα όπου ένας μυθιστοριογράφος έχει στα σκαριά ένα μυθιστόρημα όπου ένας μυθιστοριογράφος… Οι πρώτες σελίδες με τις μπερδεμένες αιμομικτικές σχέσεις και τις μικρές αφηγήσεις που διακλαδίζονται προοιωνίζουν ένα συνταρακτικό βιβλίο!
Το θέμα τελικά του μυθιστορήματος είναι η υποχώρηση της λογοτεχνίας, η οποία έχει όλο και λιγότερη απήχηση, σε αντίθεση λ.χ. με τους κωμικούς της stand up comedy που κερδίζουν μεγαλύτερο κοινό. Έτσι, οι συγγραφείς προσπαθούν να επινοήσουν υπερβολικές ιστορίες για να τραβήξουν την προσοχή.
Όλο το έργο είναι διπλή έλικα βάσεων, κατά το πρότυπο του DNA. Από τη μία, η αυτοαναφορική προσπάθεια να δειχθούν οι συγγραφικές απόπειρες, η μεταστοιχείωση του βιώματος σε κείμενο, η απαξίωση της λογοτεχνίας, ο ανταγωνισμός κ.ο.κ. Κι από την άλλη, ο αφηγητής-συγγραφέας ζει τον απαγορευμένο έρωτα προς την πεθερά του, ο οποίος, παρ’ όλο που δεν ευοδώνεται, είναι σπίθα μυθιστορηματικών σκέψεων. Ο Γκάι έχει όντως μια αιμομικτική διάθεση προς την πεθερά του κι αυτό, λανθανόντως, είναι ένα λογοτεχνικό θέμα, όσο κι αν ντρέπεται να το κάνει βιβλίο μήπως αποκαλυφθεί, ιδίως στη γυναίκα του. Το βιβλίο διαβάζεται και σημειωτόν και τροχάδην. Μπορεί κανείς να διαβάσει με ευχαρίστηση όλες τις μικρές σκέψεις που συνοδεύουν την αφήγηση και συσσωρευτικά είναι ίσως πιο σημαντικές από τη δράση ή μπορεί να τρέξει βλέποντας τη συγγραφική και δυνάμει ερωτική πορεία του πρωταγωνιστή. Σ’ αυτόν τον έξοχα ισορροπημένο συνδυασμό στηρίζεται η επιτυχία του βιβλίου, που κεντρίζει συναισθηματικά και διανοητικά τον αναγνώστη.
Αντιρρήσεις που θα μπορούσε να έχει κανείς; Μα φυσικά. Πρώτα απ’ όλα πολλές διακηρύξεις και ατάκες περί γραψίματος ("Όλοι οι εν ζωή συγγραφείς είναι παπάρες"), που μπαίνουν δρομαίες. Συχνά μιλά πολύ για τη λογοτεχνία εν είδει κηρύγματος. Όμως δεν ενοχλούν γιατί όλο το βιβλίο έχει άξονα τον λόγο περί λογοτεχνίας, μέσα από έναν συγγραφέα που έχει απόψεις και συχνά αυτοσατιριζόμενος ψάχνει να βρει τι φταίει που απέτυχε.
Από την άλλη, πολύς λόγος για σεξ αλλά καθόλου "κοκό". Η αθυροστομία δεν κρύβεται, αντίθετα επιδιώκεται, η απιστία προβάλλεται χωρίς να πραγματοποιείται, η σεξουαλική πρόθεση ακούγεται αλλά δεν υλοποιείται. Ίσως είναι μια καλή απόδειξη για την οριακή κατάσταση της μυθιστοριογραφίας που θέλει να κάνει κάτι καινούργιο, αλλά εν τέλει δεν μπορεί παρά μόνο να προκαλεί.
Και τέλος το μυθιστόρημα παραφούσκωσε με τις 430 σελίδες του, αν και διαβάζεται άνετα. Επιπλέον δεν γεμίζει τόσο με φλύαρα μαξιλαράκια (αν και δεν λείπουν κι αυτά) όσο με κύκλους γύρω από τα δύο κέντρα του. Δεν θα με πείραζε αν εξέλειπαν μερικές σελίδες που δολιχοδρομούν, δεν θα με πείραζε αν ο Τζέικομπσον ήταν πιο λιτός στην απεραντοσύνη του.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Χάουαρντ Τζέικομπσον
“Αστική ζωολογία”
μετ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης
εκδόσεις Ψυχογιός
2013
σελ. 430
τιμή: 17,70
