Σε ουρανό και γη: Απολαυστικό γαλλικό νουάρ

Αν δει κανείς παλιές (αλλά και σύγχρονες) γαλλικές ταινίες, ανάμεσα στα άλλα, θα προσελκυστεί από την ατμοσφαιρική απόδοση πλάνων και σκηνικών, την υποβλητική φωτογραφία, την επιμονή σε κλίματα και οπτικές συλλήψεις. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε ένα μυθιστόρημα με τα ανάλογα υλικά.

Είναι ένα κείμενο σαγηνευτικό, χωρίς να σκέφτεσαι εξ αρχής το αίνιγμα και το μυστήριο. Φόνος δεν υπάρχει μέχρι να προχωρήσουν πάρα πολύ οι σελίδες, και μόνο από ένα σημείο και μετά, μια σειρά από παράξενα γεγονότα και μια υποψία απειλής κρατά το ενδιαφέρον σταθερό ώσπου να βρεθούμε στην καρδιά του σασπένς. Κι όμως το 30άχρονο πλέον βιβλίο θέλγει, γιατί είναι γραμμένο με τα υλικά ενός γαλλικού υφολογικού υποστρώματος που γέμει από ερωτισμό και κοσμοπολιτισμό, την ανεμελιά και την αοριστία μιας εύχερης ζωής, τους ήχους από κιθάρα και τις εικόνες από ταινίες που γίνονται πλάνα, αφίσες, αναμνήσεις κ.ο.κ.

Το βιβλίο είναι γραμμένο κινηματογραφικά, αφού πέρα από την ατμόσφαιρα γαλλικού φιλμ οι σκηνές εξελίσσονται με σύντομες αλλά καίριες περιγραφές, με αφθονία λεπτομερειών, με έμφαση σε στοιχεία που δεν σχετίζονται άμεσα με την υπόθεση αλλά δίνουν το στίγμα του ήρωα και των άλλων προσώπων.

Η υπόθεση ξεκινά χαλαρά και κλιμακωτά ανεβαίνει σε ένα κρεσέντο αλλόκοτων στοιχείων που καταλήγουν σε ένα πτώμα. Ο Νταβίντ Ωρφέ αναλαμβάνει να διδάξει κιθάρα τη νεαρή Βιβιάν, μοναχοπαίδι του Γκράχαμ και της Τζούλια Τόμπστεϊ. Η μικρή τον θέλγει, αλλά πιο πολύ βρίσκει στη μητέρα την πρόθυμη ερωτική αγκαλιά που αναζητούσε, μιλά με την απέναντι γειτόνισσα για ταινίες, γνωρίζει έναν τύπο που του συστήνεται ως επαγγελματίας δολοφόνος κ.ο.κ. Προς το τέλος, σκοτώνει τον Γκράχαμ και όλα όσα εκείνη τη στιγμή φαινόντουσαν αδιόρατες απειλές και αμφιλεγόμενες κουβέντες μπαίνουν στη δίνη ενός αστυνομικού μυστηρίου που κορυφώνει την ένταση.

Ο Belletto πετυχαίνει κάτι που καταξιώνει το αστυνομικό όχι μόνο χάρη στο μυστήριο αλλά και χάρη στην αφηγηματική και κινηματογραφική διάσταση του έργου: πετυχαίνει να συνδυάσει το ενδιαφέρον που επιζητεί ειδικά ο αναγνώστης του συγκεκριμένου είδους με το κλίμα της γαλλικής ατμόσφαιρας μέσα από τις μουσικές που ακούγονται και από τις ταινίες που παρελαύνουν. Οι ταινίες είναι συνήθως αμερικάνικες και οι μουσικές των κλασικών γερμανών και ιταλών μουσουργών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα διακαλλιτεχνικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο το μυθιστόρημα να μπορεί να δέσει την έντεχνα διαγεγραμμένη ιστορία.

Από καθαρά αστυνομικής άποψης, το μυθιστόρημα καταφέρνει να εμφανίσει μια μικρή ομάδα ατόμων, που όλα φαίνονται ντόμπρα αλλά και όλα μπορεί να είναι ανειλικρινή, όλα κινούνται στο όριο βεβαιότητας και ανασφάλειας, όλα μπορεί να είναι αθώα σαν λευκές περιστερές και το καθένα από αυτά να είναι ένοχο και να κρύβει πολλά. Η μετατόπιση από τον έναν στον άλλο οδηγούν τον αναγνώστη στο θεμιτό παιχνίδι της αναζήτησης του υπαίτιου και στην αποκωδικοποίηση των ενδείξεων και των λόγων κάθε προσώπου. Η παγίδα που στήθηκε στον κεντρικό πρωταγωνιστή θα αποκαλυφθεί μετά από σειρά διαψεύσεων και ανατροπών.

Εν τέλει, απολαμβάνουμε πέρα από την πλοκή, πέρα από το σασπένς της αστυνομικής ιστορίας, μια πολύχρωμη ατμόσφαιρα και μια εξαιρετική απόδοση στιγμών και χρωμάτων.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος

René Belletto, “Σ’ ουρανό και γη”, μετ. Φ. Μίτλεττον, σελίδες: 366, τιμή: 16€, εκδόσεις Πόλις, 2011