“Μαύρος ουρανός, μαύρη θάλασσα”: Ένα νοσταλγικό... Πολίτικο μυθιστόρημα

Δημοκρατία και γυναίκα διεκδικούνται, δεν χαρίζονται

Πολλοί Έλληνες ζουν και γράφουν στο εξωτερικό (για την Ελλάδα): ο Αλεξάκης λ.χ. στη Γαλλία ή ο Καλλιφατίδης στη Σουηδία έφυγαν για πολιτικούς ή άλλους λόγους και απέκτησαν μια νέα πατρίδα και υπό προϋποθέσεις μια νέα λογοτεχνική γλώσσα. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες, όπως με τον εν λόγω τούρκο συγγραφέα που έφυγε το 1988 λόγω πολιτικών αιτιών, κατέφυγε στη Νορβηγία και έγραψε στα νορβηγικά το παρόν πρώτο βιβλίο-του.

Ένας νορβηγόφωνος, λοιπόν, συγγραφέας, τουρκικής όμως καταγωγής, γράφει ένα μυθιστόρημα με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, που αφορούν την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές του ’80. Η Τουρκία πέρασε κι αυτή, όπως κι εμείς, ανάλογη φάση ολοκληρωτισμού, αγωνίστηκε να τον αποβάλλει και πολλοί υπέστησαν ανάλογα με μας βασανιστήρια, εξορίες, διώξεις. Στο βιβλίο επομένως του Τζελάσιν βλέπουμε τον καθρέφτη των δικών-μας δημοκρατών που υπέστησαν τα ίδια δεινά εκ μέρους της εξουσίας· απλώς λόγω έλλειψης βιωμάτων τα βλέπουμε πιο ανώδυνα.

Ο νεαρός πρωταγωνιστής, φτωχός φοιτητής το 1977, αριστερός στη συνείδηση, παίρνει μέρος στις πρώτες διαδηλώσεις της “καριέρας”-του, βιώνει το διχασμό της Αριστεράς, ζει στην πράξη την κρατική βία, ψήνεται στον αγώνα κατά του καθεστώτος. Κι εκεί γνωρίζει τη δυναμική Γυναίκα, τη Ζουχάλ, την αντάρτισσα των πόλεων, με την αποφασιστικότητα και την ορμή, με τη βεβαιότητα στις κινήσεις-της και την ηγετική δύναμη της προσωπικότητάς-της, και φυσικά την ερωτεύεται.
 
Έτσι, το πολιτικό αυτό μυθιστόρημα εξελίσσεται σε μυθιστόρημα μαθητείας σε δύο αλληλεξαρτώμενα επίπεδα: από τη μία, η ωρίμαση μέσα από σχέσεις και φιλίες που ποτέ δεν μπορούν να αποβάλουν τον απωθημένο έρωτα προς τη Ζουχάλ, κι από την άλλη, η πολιτική ζύμωση που τον οδήγησε ακόμα και στη φυλακή, αν και ποτέ δεν επέλεξε τον μάχιμο αγώνα, μα πιο πολύ τον διανοουμενίστικο ειρηνισμό.

Βρίσκω λογοτεχνικά ουσιαστικό τον παραλληλισμό της πολιτικής ουτοπίας που επιδιώκεται μέσω της ενεργού δράσης και του ερωτικού κυνηγιού. Ο Δρυς, όπως είναι το ψευδώνυμο του πρωταγωνιστή, πιο πολύ αγωνίζεται για να ξαναβρεί τη Ζουχάλ παρά για να αντιδράσει στη δικτατορία που επιβλήθηκε το 1980. Ωστόσο, οι δύο αυτοί αγώνες δεν αποτελούν το αντιθετικό δίπολο κοινωνικού-ατομικού ή συλλογικού-ιδιωτικού αλλά τις δύο όψεις ενός κοινού αγώνα του ανθρώπου για να κατακτήσει το θηλυκό και να διεκδικήσει τα πολιτικά-του δικαιώματα.

Το τέλος, αγωνιστικό και ηρωικό για τη Ζουχάλ, φιλήσυχο και οικογενειακό για τον Δρυ. Μήπως ενέχει και μια μεταφεμινιστική αντίληψη για την αγωνιστικότητα της γυναίκας και την αντίθετη εντέλει συμπεριφορά του άνδρα;

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος

Ιζζέτ Τζελάσιν
“Μαύρος ουρανός, μαύρη θάλασσα”
μετ. Κ. Γλυνιαδάκη
εκδόσεις Πόλις
2011
σελίδες: 444
τιμή: €19,00