Αιρετική Μυθολογία: «Ξαναγράφοντας» τους μύθους

Πόσες εκδοχές έχει ο μύθος του Οιδίποδα; Πώς ήταν πριν τον πάρει ο Σοφοκλής και πώς τον έπλασε ένας άλλος συγγραφέας, λ.χ. η Ρέα Γαλανάκη στο “Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα”; Πώς ήταν ο μύθος του Άμλετ πριν τον επεξεργαστεί ο Σαίξπηρ; Και πώς μετά;

Ποιος είπε ότι οι μύθοι ήταν και μένουν αναλλοίωτοι, παγιωμένοι στην καθιερωμένη τους μορφή, και δεν αλλάζουν στο πέρασμα των αιώνων, είτε από τη φυσική αλλοίωση στη μνήμη του λαού ή από την ενσυνείδητη μεταγραφή τους από αναμοχλευτές συγγραφείς; Άλλωστε στην αρχαιότητα οι τραγωδοί έπαιρναν τον μύθο και τον έπλαθαν δημιουργικά, με αποτέλεσμα να έχουμε πολλαπλές εκδοχές μιας γνωστής κι από άλλες πηγές ιστορίας. Αλλά και σήμερα, είτε σε μορφή σίκουελ, είτε στο πλαίσιο της διαδικτυακής fun-fiction οι καθιερωμένες παραδόσεις αναθεωρούνται και οι καταλήξεις των γνωστών μύθων, όταν δεν ικανοποιούν, αμφισβητούνται και συχνά αλλάζουν.

Ο Σταμάτης Δαγδελένης διακρίνεται, όπως φάνηκε και στο “Βιβλίο των αιρέσεων” (2008), από μια πλούσια φαντασία που δεν αρκείται στα παραδεδομένα, αλλά εφευρίσκει νέους τρόπους να ξαναγράψει το παλιό και να δώσει μια αιρετική, νοητικά προκλητική και αφηγηματικά έξυπνη εξέλιξη, που ταυτόχρονα ακολουθεί τα χνάρια του παραδεδεγμένου και συνάμα καινοτομεί και προτείνει νέες αναγνώσεις. Στο παρόν τομίδιο, η αραβική μυθολογία συνδέεται με την εβραϊκή, ο σαιξπηρικός κόσμος τίθεται υπό εξέταση, η αρχαιοελληνική μυθολογία συζητιέται, τα παραμύθια του Άντερσεν παίρνουν νέες διαστάσεις, τα βουδιστικά μηνύματα εκσυγχρονίζονται, ο βασιλιάς δεν είναι πλέον γυμνός, οι μύθοι των ζώων γίνονται αλληγορίες ανθρώπων, ο Πινόκιο ανακαλύπτει ότι υπάρχουν και επικερδή ψεύδη, ο κόμης Δράκουλας ξαναζεί…

Φυσικά ξεκινά κανείς από την απόλαυση της άδολης ανάγνωσης, της επανασύνδεσης με το αφηγηματικό πλαίσιο του μύθου, με το παιδικό, αθώο και καμιά φορά νοσταλγικό ταξίδεμα του νου σε ποικίλες εποχές και οικείες, αρχετυπικές μερικές φορές, καταστάσεις. Ξαναδιαβάζουμε το γνωστό και από τη χρήση φθαρμένο για να το γευτούμε πάλι με τη γλυκιά αναμονή της ξαναβαφτισμένης αλλά πάντα γεμάτης με την αίγλη του παλιού κρασιού ιστορίας. Γινόμαστε ξανά παιδιά ή παραδοσιακοί αναγνώστες, ίσως λιγότερο απονήρευτοι και λιγότερο ρομαντικοί, αλλά πάντοτε διψασμένοι για παραμύθια και ιστορίες.

Οι μικρές ιστορίες του Δαγδελένη απηχούν τις παλιές, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθούν, αν δηλαδή θα ανατρέψουν ή θα συμπληρώσουν το στόρι με νέες επινοημένες συνέχειες. Κι αυτή η βουτιά στο ήδη γνωστό με τη συνταγή του σύγχρονου βλέμματος είναι άκρως γόνιμη.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος

Σταμάτης Ε. Δαγδελένης, “Αιρετική μυθολογία”, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2010
Σελίδες: 125, τιμή: €8,52