"Κι όμως όμορφα...": Ενα... αταξινόμητο τζαζ βιβλίο

του Δημήτρη Γλύστρα

Λόγω συγκυριών είχα χρόνια να διαβάσω ένα βιβλίο που να έχει οποιαδήποτε σχέση με τη Τζαζ. Ένιωθα (και εν πολλοίς δικαίως) ότι η Ιστορία της Τζαζ του Έρικ Χομπσμπάουμ και η εκπληκτική αυτοβιογραφία του Μάιλς Ντέηβις με είχαν καλύψει και είχα σταματήσει να ψάχνω παρόμοια αναγνώσματα.

Η φήμη που συνόδευσε το «Κι όμως όμορφα…» του Geoff Dyer από τις Εκδόσεις Πάπυρος ως «εναλλακτικού» αναγνώσματος περί της Τζαζ με δελέασε και έτσι ζήτησα το βιβλίο για να το διαβάσω.



Έτσι και έκανα. Και μάλιστα σε τέσσερις μόλις (καθημερινές) ημέρες. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε εννέα, χονδρικά, μέρη. Σε κάθε ένα από αυτά, ο συγγραφέας γράφει ένα λογοτεχνικό διήγημα για κάθε ένα διαφορετικό τζαζίστα: Λέστερ Γιανγκ, Μπεν Ουέμπστερ, Τσαρλς Μίνγκους, Ντίζι Γκιλέσπι, Αρτ Πέπερ, Μπαντ Πάουελ, Τσετ Μπέηκερ, Θελόνιους Μονκ και Ντιουκ Έλινγκτον.

Τα πονήματα αυτά μοιάζουν με αποσπασματικές βιογραφίες, με μικρές «φλούδες» της ζωής αυτών των πυλώνων της τζαζ επιχρισμένες με ιστορικότητα. Δεν είναι όμως αυτό, και εκεί βρίσκεται η πρώτη «απογοήτευση» αυτού που πίστευε ότι θα μάθει περισσότερα για τη μαύρη μουσική.

Σε μια πρώτη ανάγνωση, ο Dyer καταθέτει στο βιβλίο του αυτά που έχει ο ίδιος νιώσει για τη τζαζ και όχι αυτά που γνωρίζει ή που έψαξε να βρει. Πρόκειται για ένα πολύ προσωπικό βιβλίο που λίγο θα αγγίξει όποιον δε γνωρίζει και δεν εκτιμά ήδη το έργο του συγγραφέα, και ακόμα λιγότερο όποιον πιστεύει ότι θα διαβάσει κάτι που βασίζεται σε γεγονότα και μόνο.

Στην πραγματικότητα ο Dyer επιχειρεί κάτι πολύ πιο αβέβαιο από το να πει απλώς την άποψή του για τους εννέα αυτούς μουσικούς: Επιχειρεί να «γράψει τζαζ». Να μετατρέψει δηλαδή σε λέξεις τα συναισθήματα που τού προκαλεί η μουσική αυτών των εννεά θρύλων. Επιπλέον, επιχειρεί να διαφοροποιήσει το στυλ γραφής του, ανάλογα με το στυλ παιξίματος κάθε ενός από αυτούς που εικονογραφεί. Πιο επιθετικό για τον οργισμένο Μίνγκους, πιο μελαγχολικό για τον Τσετ Μπέηκερ, πιο «στακάτο» για τον Μπάντ Πάουελ.

Το καταφέρνει; Θα έλεγα μάλλον ναι και στα δύο. Είναι ενδιαφέρον το αποτέλεσμα; Θα έλεγα ότι υφολογικά ναι, αλλά από άποψη περιεχομένου μάλλον όχι. Ορισμένα κομμάτια μου φάνηκαν κουραστικά και ορισμένα καλογραμμένα.

Το διάβασα εύκολα και ευχάριστα, αλλά δεν θα το πρότεινα παρά σε όσους έχουν πραγματικά εξαντλήσει ό,τι κυκλοφορεί ως ανάλυση της τζαζ ή της ιστορίας της και θέλουν να μείνουν στο αντικείμενο, διαβάζοντας κάτι διαφορετικό.

Πρόκειται για ένα πείραμα που όμως είναι λιγότερο αυτό που υπόσχεται («ένα βιβλίο για την Τζαζ») και περισσότερο ένα «Τζαζ βιβλίο».

"Κι όμως όμορφα..."
Geoff Dyer
Εκδόσεις Πάπυρος
Μετάφραση: Δανάη Στεφάνου
Σελίδες: 296 
τιμή: 16,2 ευρώ