Αμερικανικό Ταξίδι Θανάτου: Ο Ελρόυ κάνει πολιτική

Όσοι έχουν διαβάσει τη «Μαύρη Ντάλια», το «Λος Άντζελες Εμπιστευτικό» και τη «Λευκή Τζαζ»- την τριλογία του Ελρόυ για τον υπόκοσμο του Λος Άντζελες, έχουν πιθανότατα υπόψη τους ότι το αστυνομικό δελτίο είναι εκείνο που αποτελεί τον καμβά για τους χαρακτήρες του εξαιρετικού αμερικανού συγγραφέα.

Με το «Αμερικανικό Ταξίδι Θανάτου», όπως και με το «Αμερικανικό Ταμπλόιντ»- το προηγούμενο βιβλίο του, ο Ελρόυ φαίνεται να επιλέγει έναδιαφορετικό φόντο: αυτό της πολιτικής.

Ο Ελρόυ εδώ καταπιάνεται με τα γνωστά «άλγη των αμερικανών»: τη δολοφονία του Κέννετυ και το Βιετνάμ, ενώ επιχειρεί να «ανασυνθέσει τη μυθοπλασία» (όσο οξύμωρο και αν ακούγεται) των όσων προηγήθηκαν της δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, του Μπόμπυ Κέννεντυ, αλλά και την ατμόσφαιρα της φοβίας για τον «κομουνιστικό κίνδυνο».

Η εποχή της θεματολογίας του δεν αλλάζει, και, βέβαια, οι χαρακτήρες του εξακολουθούν να κινούνται στον υπόκοσμο. Αλλά οι σκοποί τους είναι συχνά άλλοι, πιο ιδεολογικοί από αυτόν του πλουτισμού.

Αυτή ακριβώς η στροφή δίνει για πρώτη φορά την ευκαιρία στον συγγραφέα να δείξει και λίγη από τη δική του ιδεολογία για όλα όσα συνέβαιναν τότε- χωρίς ωστόσο αυτό να αφαιρεί τίποτα από την ποιότητα του βιβλίου. Αντιαμερικανισμός, φλέρτ με την αριστερά, πολιτικά δικαιώματα και αντιρατσισμός είναι οι πιο ορατές γραμμές αυτού που μας αποκαλύπτει το «Αμερικανικό Ταξίδι Θανάτου» για την πολιτική συνείδηση του δημιουργού του.

Το «Αμερικανικό Ταξίδι Θανάτου» περιέχει όμως και μια ενδιαφέρουσα αλλαγή στο συγγραφικό ύφος. Χωρίς σημαντική απόσταση από το γνωστό λιτό και ξερό ύφος του, με περιορισμένο λεξιλόγιο, ο Ελρόυ αποφασίζει εδώ να κάνει ακόμη πιο ντοκουμενταρίστικη τη γραφή του «πετώντας» στον αναγνώστη πληροφορίες που αν και προφανώς είναι πολύ δουλεμένες από το συγγραφέα, φαίνονται σαν έγγραφα που βρέθηκαν στα χέρια του τυχαία.

Ετσι, εισέρχεται και ο ίδιος ο αναγνώστης σε διαδικασία αναζήτησης των ντεσού της αρκετά πολύπλοκης ιστορίας και η παρακολούθηση του μυστηρίου γίνεται «βιωματική».

Στα μέρη του βιβλίου που δε αποτελούνται από «ντοκουμέντα» η γραφή τείνει αρκετές φορές προς την παραληρηματική, απηχώντας συχνά την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τους ήρωες από πολύ κοντά. Κουράζεται μαζί τους και κατανοεί τις προθέσεις τους.

Το μοτίβο του σεναρίου είναι ίδιο με τα προηγούμενα έργα του, στα οποία φαίνονται ανάγλυφα τα δάνεια από την πλοκή της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, με το τρίπτυχο άνοδος- αποκορύφωση- πτώση να είναι ίσως το πιο διακριτό.

Τον ευαίσθητο αναγνώστη μπορεί να ενοχλήσει η «συμπύκνωση» των γεγονότων με τα οποία καταπιάνεται ο Ελρόυ- ένας χειρισμός που θα μπορούσε να του χαρίσει τον χαρακτηρισμό του αλλαζονικού, αν βέβαια δεν είχει φροντίσει ο αμερικανός συγγραφέας να του έχει ήδη απονεμηθεί λόγω των δηλώσεών του όπου κρίνει εαυτόν ως «τον σημαντικότερο εν ζωή συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων».

Συνολικά, πρόκειται για ένα πολύ καλό βιβλίο, που δεν αποτελεί όμως την καλύτερη δυνατή γνωριμία για κάποιον που δεν έχει ξαναδιαβάσει δουλειά του συγγραφέα.


Δημήτρης Γλύστρας

Αμερικανικό Ταξίδι Θανάτου
Τζέημς Ελρόυ
Εκδόσεις Άγρα
σελ. 850
τιμή 29 ευρώ