Πάθη (και εγκλήματα) μεταξύ επιστημόνων

Θεωρούνται οι «φορείς» και γνήσιοι εκπρόσωποι της αυστηρής λογικής, της παρατήρησης, της σκέψης, του ορθού λόγου κ.λπ. Είναι; Η Veronique Roy, με το βιβλίο της «Φόνοι στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας», λέει «όχι». Αλλά το «όχι» αυτό οφείλεται σε τελείως διαφορετικούς λόγους απ’ αυτούς που υποψιάζεται ένας μέσος άνθρωπος με την κοινή λογική.

Ένας μετεωρίτης πέφτει σε μια περιοχή της Γαλλίας και φέρει ενδείξεις για την εξωγήινη προέλευση της ζωής στη Γη. Καλούνται, έτσι, να τον εξετάσουν ο (άθεος και αμείλικτος πολέμιος του δημιουργισμού) Αμερικανός γεωλόγος Πίτερ Όσμοντ και ο Ιταλός ιησουίτης και αστροφυσικός Μαρτσέλο Μανιάνι, συνθέτοντας εξ ορισμού ένα ασύμβατο επιστημονικό δίδυμο, καθώς από τις έρευνές τους, ούτε λίγο ούτε πολύ, θα κριθεί αν η ζωή στη Γη δημιουργήθηκε τυχαία και δεν την «κατασκεύασε» κάποιος υπέρτατος δημιουργός.

Το έργο τους, όμως, περιπλέκεται όταν ο μετεωρίτης εξαφανίζεται πριν ολοκληρώσουν τις έρευνές τους και περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν ξεκινά μια αλυσίδα από ιδιαίτερα ειδεχθείς φόνους στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, όπου και διεξάγονταν οι επιστημονικές τους έρευνες. Με τη βοήθεια μιας βιβλιοθηκάριου, της Λεοπολντίν Ντεβέρ, το αταίριαστο επιστημονικό δίδυμο θα προσπαθήσει να βρει τη λύση στο μυστήριο.

Το βασικό πλεονέκτημα του μυθιστορήματος οφείλεται στο ότι η ίδια η συγγραφέας έχει ζήσει από κοντά (ως βιβλιοθηκάριος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού) τον χώρο και την ατμόσφαιρα που περιγράφει και σε πολλά σημεία το βιβλίο της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ρεπορτάζ»: άνθρωποι αφιερωμένοι στη δουλειά τους (την επιστήμη εν προκειμένω), με ιδέες και απόψεις παγιωμένες και σφυρηλατημένες στην έρευνα, με διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες και φιλοσοφίες συγκρούονται (ανελέητα, ορισμένες φορές) εν ονόματι αυτού ακριβώς του ορθού λόγου τον οποίο υπηρετούν. Αρκετές φορές, μάλιστα, ξεπέφτουν σε συμπεριφορές και πρακτικές που καθόλου δεν συνάδουν με τις μεγάλες ιδέες τις οποίες «υπηρετούν». Και τελικά αποδεικνύονται εξίσου άνθρωποι με τους υπόλοιπους «κοινούς» θνητούς.

Εξίσου γοητευτικό (και ίσως το ισχυρότερο) στοιχείο του βιβλίου το γεγονός ότι απ’ τις σελίδες του παρελαύνουν (σε αδρές γραμμές) οι βασικότερες θεωρίες για την προέλευση του ανθρώπου, στις κύριες επιστημονικές αποχρώσεις, και από τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα (των υποστηρικτών της θείας προέλευσης της ζωής και των «άθεων») και κατά βάση οι διάλογοι δεν είναι παρά τα επιχειρήματα που επιστρατεύει η μία πλευρά εναντίον της άλλης. Κι όλα αυτά χρωματισμένα με βασικούς τύπου χαρακτήρων και συμπεριφορών.

Το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ ευχάριστο, ενδιαφέρον και «διδακτικό» μυθιστόρημα, το οποίο χρωματίζει επιπλέον μια μεγάλη δόση καλού σουρεάλ χιούμορ, τόσο από τους χαρακτήρες όσο και από την ίδια τη συγγραφέα, που σε ρόλο παρατηρητή σχολιάζει τις εξελίξεις στο… ίδιο της το έργο.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το μυθιστόρημα στο τέλος παίρνει θέση υπέρ της μίας πλευράς, αλλά έχει επιχειρηματολογήσει καλά γι’ αυτό. Και, τελικά, ίσως η μεγαλύτερη αρετή του να είναι ότι ωθεί τον αναγνώστη του να σκεφτεί και να διαβάσει περισσότερο για θέματα που δεν είχε αγγίξει συστηματικά.

Χρήστος Ζαρίφης

Veronique Roy, «Φόνοι στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας», εκδόσεις «Πόλις», σελίδες 432, τιμή 20 ευρώ