Οι νέες εκθέσεις του Μουσείου Μπενάκη

Η Ανατολή, η Κωνσταντινούπολη, ο δρόμος του Μεταξιού και όλη η τέχνη που αξίζει να δείτε αυτές τις μέρες στις εκθέσεις του Μουσείου Μπενάκη.
Οι νέες εκθέσεις του Μουσείου Μπενάκη
του Γιάννη Ασδραχά

Με τη χρήση φαντασιακών εργαλείων δύο εκθέσεις που περιέχει το πρόγραμμα της νέας χρονιάς το Μουσείου Μπενάκη περιπλέκονται στις ελικοειδείς διαδρομές ενός μονοπατιού έξι χιλιάδων χιλιομέτρων που διένυαν για αιώνες καραβάνια από δρομάδες καμήλες και αραβικά άλογα: τον δρόμο του Μεταξιού.

Συγκεκριμένα, έργα που προέκυψαν από τους μύθους και τη γοητεία του μεταξιού παρουσιάζονται στην έκθεση του συριακής καταγωγής καλλιτέχνης Τζαλάλ. Αυτό το υλικό παρουσιάζει στους χώρους του Μουσείου Ισλαμικής τέχνης από την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου.

Αργότερα, στις 2 Μαρτίου, στους ίδιους χώρους παρουσιάζονται εκδόσεις και ακουαρέλες του ολλανδού περιηγητή Thomas Hope (1769-1831) με θέμα την Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα της πολυπολιτισμικής Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Πού έγκειται αυτή η νοητή σύνδεση ανάμεσα στους αποτυπωμένους εικαστικά μύθους της διαδρομής του μεταξιού με την απεικόνιση από έναν δυτικοευρωπαίο της Κωνσταντινούπολης και η ζωγραφική αποδοση των μύθων που έχουν επιβιώσει γύρω από αυτόν τον διάσημο δρόμο ενός Άραβα;



Ας πιάσουμε την αρχή του νήματος: η Βασιλεύουσα των Βυζαντινών αλλά και το Βυζάντιο της αρχαιότητας ήταν η κατάληξη του πολύμηνου επικινδύνου και αβέβαιου ταξιδιού που είχε ως αφετηρία τις πόλεις της Αυτοκρατορικής Κίνας. Στα εργαστήρια της Κωνσταντινούπολης το πολύτιμο υλικό διαμορφωνόταν ως ύφασμα το οποίο πρόσδιδε το απαιτούμενο κύρος σε γαλαζοαίματους, ιερείς και προνομιούχους του μεσαιωνικού ευρωπαϊκού κόσμου.

Στην εμπορική διαδρομή θεμελιώθηκαν αναρίθμητες πόλεις με κύριο σκοπό να εξυπηρετούν τις ανάγκες των καραβανιών, που σταδιακά κατέληξαν σε ερειπιώνες όταν οι πορτολάνοι των πρώτων ναυτικών πρόσφεραν στους εμπόρους τις ντιρεκτίβες ώστε να μεταφέρεται δια θαλάσσης το πολύτιμο προϊόν, ασφαλέστερα και ταχύτερα.

Στην Κωνσταντινούπολη τώρα, το εμπόριο του μεταξιού συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας καθιερώνοντας το κατεργασμένο προϊόν ως ένα από τα πιο σημαντικά εξαγώγιμα προϊόντα της αυτοκρατορίας αλλά και μέσο πληρωμής και διπλωματίας.

Όμως οι έμποροι δεν μετέφεραν από ένα κόσμο απίστευτα μακρινό για τα δεδομένα της εποχής μόνο προϊόντα. Αλλά και ιδέες, απόψεις, γνώσεις, εμπειρίες. Στοιχεία που συνέβαλαν σε αυτή τη μοναδική πολιτιστική ζύμωση που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα της Κωνσταντινούπολης που τη διέπει ακόμα και σήμερα.

Για την ιστορία η βυζαντινή μεταξουργία συρρικνώθηκε μετά τις σταυροφορίες, παρέχοντας τα προϊόντα της μόνο στη εγχώρια αγορά. Η Ευρώπη προμηθευόταν πλέον τα μεταξωτά υφάσματα από τις αναδυόμενες αγορές της Ιταλίας και στις πόλεις που είχαν μεταφέρει βίαια από τους Σταυροφόρους τα εργοστάσια και η τεχνογνωσία από το Βυζάντιο.

Ειδικότερα στις εκθέσεις που αναμένονται: ο Τζαλάλ αφουγκράστηκε και απέδωσε με εικαστικά εργαλεία ιστορίες που προέκυψαν από την υπερχιλιετή παρουσία των καραβανιών που δεν κατάφερε ο χρόνος να σβήσει από τη συλλογική μνήμη.

Τα έργα που καταγράφει με τον χρωστήρα του προβάλλουν στο σήμερα τη γοητεία του μεταξιού, τους ανθρώπους και τα πράγματα των ερήμων και των δύσβατων βουνών, τα ρίσκα της διαδρομής αλλά και το βάρος της ελπίδας ότι ο αντίξοος δρόμος και οι καιροί μπορούν να νικηθούν.

Στο ζωγραφικό σύμπαν του καλλιτέχνη, αραβικά άλογα, διατρέχουν ερήμους, σε τόνους βιολετί μπλε, κόκκινους και κίτρινους, τη παλέτα των αποχρώσεων της απόλυτα άγονης αλλά γοητευτικής περιοχής της γης.

Η έκθεση εμπλουτίζεται με σχέδια από τη διαδρομή του καλλιτέχνη προς το θέμα του, καθώς και με οπτικοακουστικό υλικό από τις σημερινές χρήσεις του δρόμου και την παλιά του δόξα.

* Τα απότοκα του δρόμου του Μεταξιού πρόσφεραν μία μόνιμη άχλη στην Κωνσταντινούπολη. Διατήρηθηκαν και στη κατοπινή οθωμανική περίοδο. Αυτά τα στοιχεία μίας πολυπολιτισμικότητας καταγράφει στις ακουαρέλες του ο ολλανδός ταξιδευτής Thomas Hope ο οποίος δεν υπήρξε ένας απλός καταγραφέας, αλλά αναμείχθηκε με την κοινωνία της Ανατολής υιοθετώντας συνήθειες και συμπεριφορές.

Η αποτύπωση αυτού του κόσμου όπως τον βίωσε και τον μετουσίωσε στο έργο του θα παρουσιαστεί στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη μέσα από τους πέντε τόμους που περιέχουν τις εμπειρίες και τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του, αλλά και τις 60 ακουαρέλες από την Κωνσταντινούπολη του τέλους του 18ου αιώνα με θέμα τα κτήρια της Πόλης.

Το υλικό της έκθεσης προέρχεται από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και η έκθεση εντάσσεται στην προσπάθεια του μουσείου στο να αναδείξει έργα που δεν εκτίθενται σε μόνιμους εκθεσιακούς χώρους.



Ο Τζαλάλ σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στο Πολυτεχνείο, στο Χαλέπι. Εκθέσεις του έχουν φιλοξενηθεί σε ΗΠΑ (Ν. Υόρκη), Γερμανία (Ντίσελντορφ), Λίβανο, Ιορδανία, και Ντουμπάι. Άρχισε να εκθέτει τη δουλειά του σε ηλικία 17 ετών και έχει λάβει πολλές διακρίσεις και βραβεία στον αραβικό κόσμο.

Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλος κατάλογος.

Διάρκεια έκθεσης: 14 Ιανουαρίου – 14 Φεβρουαρίου 2016

Ο Thomas Hope ήταν γόνος εύπορης οικογένειας εμπόρων, γεννήθηκε στην Ολλανδία, και πραγματοποίησε ταξίδια στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Κατά την επιστροφή του εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και αναδείχθηκε ως σχεδιαστής αλλά και συλλέκτης, ένας από του σημαντικότερους εκφραστές της εποχής της Αντιβασιλείας και του νεοκλασικισμού.
Την επιμέλεια της έκθεσης συνυπογράφουν η Φανή Τσιγκάκου και η Μίνα Μωραΐτου

Το εκθεσιακό πρόγραμμα του Μπενάκη περιλαμβάνει ακόμα τις εκθέσεις:

*Το ενσαρκωμένο βλέμμα του φωτογράφου μέσα στην ίδια του τη φωτογραφία είναι η θεματική της έκθεσης του Λεωνίδα Κουργιαντάκη με τίτλο “Genius Loci” και υπότιτλο «Φωτογραφίζοντας το φωτογράφο». Πρόκειται όπως σημειώνεται για μια σύγχρονη εκδοχή του ρωμαϊκού genius loci, του πνεύματος που στοιχειώνει έναν συγκεκριμένο τόπο, ενίοτε ιερό. Στην απόδοση του ο καλλιτέχνης επιχειρεί να προσδιορίσει ως βλέμμα, ως σώμα και ως επάγγελμα τη φωτογραφία. Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο κεντρικό κτήριο της οδού Κουμπάρη σε επιμέλεια Σπύρου Γιανναρά.
Διάρκεια έκθεσης: 11 Φεβρουαρίου – 3 Απριλίου 2016

* «Αστικό Σήμα» είναι ο τίτλος της έκθεσης που παρουσιάζει το 1ο βραβείο και τις συμμετοχές στον Πανελλήνιο Φοιτητικό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για τον σχεδιασμό κατασκευής από ξύλο. Το έργο που απέσπασε το 1ο Βραβείο στη τελετή απονομής του διαγωνισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουνίου, κατασκευάστηκε και θα παρουσιαστεί στο αίθριο του Μουσείου κατά τη διάρκεια της έκθεσης. Η εγκατάσταση θα λειτουργήσει ως σημείο πληροφόρησης για δράσεις και γεγονότα που διεξάγονται μόνιμα, περιοδικά ή για ορισμένη χρονική διάρκεια. Τη διοργάνωση συνυπογράφουν το Μουσείο Μπενάκη και το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής.
Διάρκεια έκθεσης: 21 Ιανουαρίου - 7 Φεβρουαρίου 2016.

Τέλος το χρονικό διάστημα Μάρτιος – Απρίλιος 2016 θα φιλοξενηθεί δράση που οργανώνεται από τον Οργανισμό ΝΕΟΝ. Πληροφορίες θα ανακοινωθούν σύντομα.

Μέχρι και την τελευταία μέρα του μήνα συνεχίζονται οι εκθέσεις:

«Ένας συλλέκτης στην Αθήνα του 20ού αιώνα: Η δωρεά Βαλαδώρου στο Μουσείο Μπενάκη». Στις αίθουσες παρουσιάζονται εικόνες, πολυάριθμα εκκλησιαστικά, αρχαία και νεώτερα αντικείμενα μέρος της δωρεάς Βαλαδώρου. Στο σύνολο τους συγκροτούν ένα σύνολο που εκφράζει τις προτιμήσεις μιας καλλιεργημένης αστικής οικογένειας της Αθήνας του 20ού αιώνα.

Η φωτογραφική με τίτλο «Τ(ρ)όποι Λατρείας» στο κτήριο της οδού Πειραιώς. Ο Τάσος Βρεττος πραγματοποίησε μία έρευνα πεδίου αποτυπώνοντας 44αυτοσχέδιους χώρους λατρείας των μεταναστών και των προσφύγων της Αθήνας και των περιχώρων της.
«Α. Τασσος: Λησμονημένα ρολά ζωγραφικής 1952-1974»

Πρόκειται για 40 έργα εκ των οποίων δύο είναι δίπτυχα που είχαν μείνει ξεχασμένοι για πάνω από 30 χρόνια σε ράφια αποθήκευσης στο ατελιέ του καλλιτέχνη. Οι καμβάδες πρόσφατα ξαναήρθαν στο φως, τελαρώθηκαν και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην έκθεση.

Μέχρι και τις 20 Φεβρουαρίου θα διαρκέσει η έκθεση, που πραγματοποιείται με αφορμή τα εκατόν είκοσι χρόνια από τη γέννησή του Φώτη Κόντογλου (1895-1965) και πενήντα χρόνια από τον θάνατό του. Με τίτλο « Φώτης Κόντογλου. Από τον «Λόγο» στην «Έκφρασι» Μέ ζωγραφιές καί μέ πλουμίδια ἀπ’ τό χέρι τοῦ συγγραφέα». Παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά έργα από το συγγραφικό και εικονογραφικό έργο του καλλιτέχνη όπως χειρόγραφα, μακέτες, δημοσιευμένα αλλά και αδημοσίευτα μέχρι σήμερα σχέδια.


Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v