Urban Survivors: Επιβιώνοντας στο περιθώριο

της Ηρώς Κουνάδη

Οι αληθινοί υπερ-ήρωες δεν ζουν στις σελίδες των κόμικς. Ζουν στις παρυφές των πόλεων, και δίνουν καθημερινά μάχες όχι για να σκοτώσουν κακούς, αλλά για να επιβιώσουν. Τις ζωές, τα βλέμματα, τα όνειρα και τα προβλήματά τους καταγράφει ο φακός των Γιατρών χωρίς Σύνορα, σε μια συγκινητική έκθεση φωτογραφίας.

«Μαζεύω ανακυκλώσιμα πράγματα που οι άνθρωποι πετάνε. Στο τέλος της ημέρας τα πουλάω και βγάζω λεφτά για να φάω. Στην πατρίδα μου τη Ζιμπάμπουε ήμουν πτυχιούχος δικηγόρος. Τώρα όμως πρέπει να επιβιώσω». Ο Βούζι, 41 ετών, ζει στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής, όπου έχει υποβάλλει αίτηση για πολιτικό άσυλο. Στη φωτογραφία του, δεν διακρίνεις μόνο την αγωνία της καθημερινής επιβίωσης στο βλέμμα του, αλλά και τις τρομακτικές συνθήκες που επικρατούν στα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) άκρα της νοτιοαφρικάνικης μεγαλούπολης, και τις αντιθέσεις ανάμεσα στα λαμπερά της φώτα και τα βρώμικα δρομάκια που απλώνονται γύρω τους.

Urban Survivors ονομάζεται το multimedia project των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με θέμα τις ακραίες συνθήκες διαβίωσης σε πέντε πόλεις, όπου η ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση λειτουργεί προγράμματα. Στη φωτογραφική του εκδοχή παρουσιάζονται συγκλονιστικά στιγμιότυπα ανθρώπων που ζουν στη Ντάκα του Μπαγκλαντές, το Καράτσι του Πακιστάν, το Ναϊρόμπι της Κένυα, το Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής και το Πορτ Ο Πρενς της Αϊτής, τα οποία υπογράφουν διάσημοι φωτογράφοι του πρακτορείου Noor.

Τα ενσταντανέ της Alixandra Fazzina, του Stanley Greene, του Francesco Zizola, του Pep Bonet, του Jon Lowenstein φέρνουν στο φως τις κρίσιμες ανθρωπιστικές και ιατρικές ανάγκες των κατοίκων τους και μας δείχνουν πώς οι ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο για επιβίωση και καλύτερο αύριο, μετατρέπονται σε ένα εφιάλτη βίας, ασθενειών, φόβου, αποκλεισμού και διακρίσεων.

Ήδη από το 2009, χρονιά ορόσημο για την ανθρωπότητα, ο πληθυσμός των πόλεων παγκοσμίως ξεπέρασε σε αριθμό αυτόν της υπαίθρου. Η ταχύτατη αστικοποίηση ήρθε να εντείνει αυτές τις συνθήκες, προκαλώντας συνωστισμό και εξαθλίωση με θύματα κυρίως γυναίκες, ηλικιωμένους, παιδιά και μετανάστες, σύμφωνα με τα στοιχεία των Γιατρών χωρίς Σύνορα.

«Ο σύζυγός μου με άφησε, και έχω να φροντίσω για δύο κόρες και μια γιαγιά» λέει η μόλις 21 χρονών Σάλμα, που ζει στη Ντάκα του Μπαγκλαντές. «Για να βιοποριστούμε πρέπει να δουλεύω σε διάφορα μέρη, αφήνοντας τα παιδιά μου μόνα στο σπίτι όλη μέρα. Κουβαλάω τούβλα, άμμο, ανεβαίνω σκάλες.. πολύ σκληρή δουλειά. Κάθε τόσο υποφέρω από πόνους, έχω πυρετό, βγάζω φουσκάλες και έλκη στα πόδια και τα χέρια μου. Αρρωσταίνω τουλάχιστον μια φορά το μήνα. Και είναι σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς γιατρό ή φάρμακα. Δεν έχουμε χρήματα».

Σήμερα, πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 1 στους 10 ανθρώπους στον πλανήτη ζουν στο περιθώριο των σύγχρονων πόλεων ή σε παραγκουπόλεις, σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Χάρη στο ανθρωπιστικό τους έργο σε αστικά περιβάλλοντα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κατάφεραν να καταγράψουν τις συνέπειες που μπορεί να έχουν οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης στην υγεία των κατοίκων, συνθήκες που προκαλούν ο συνωστισμός και η έλλειψη ιατρικών εγκαταστάσεων και μονάδων υγείας.

Η οργάνωση κατορθώνει να ανταποκρίνεται με διάφορους τρόπους στα προβλήματα που συναντούν οι άνθρωποι στις αστικές ζώνες. Μεταξύ άλλων, προσφέροντας περίθαλψη στα υποσιτισμένα παιδιά της Ντάκα ή στα θύματα της χολέρας και της σεξουαλικής βίας στο Πορτ Ο Πρενς, παρέχοντας πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στους μετανάστες του Γιοχάνεσμπουργκ ή αντιρετροϊκή θεραπεία στους ασθενείς του HIV/AIDS στο Ναϊρόμπι.

Λίγο πριν το τέλος της έκθεσης, οι φωτογραφίες που έκαναν πολλά ζευγάρια μάτια να βουρκώνουν δίνουν την θέση τους στην αισιόδοξη νότα που χρειαζόμαστε όλοι, ακόμη και ως θεατές: ένας πιτσιρικάς βουτά από ψηλά σε μια δεξαμενή νερού, ένας εικοσάρης κουβαλά την ανάπηρη γυναίκα του στα σοκάκια της παραγκούπολης, και το χαμόγελό του λάμπει ανάμεσα στα σκουπίδια που τους περιβάλλουν, ένα πεντάχρονο κοριτσάκι παίζει στην όχθη ενός μολυσμένου ποταμού. Πλάι σε μια φωτογραφία, η λεζάντα εν είδει μίνι ιστορίας αναφέρει ότι «το ζευγάρι είχε ονομάσει τον γιο τους, Θάνατο, βέβαιο ότι το μωράκι δεν θα επιβιώσει, όπως πολλά παιδιά που έχασαν πριν από αυτόν. Χάρη στα προγράμματα των Γιατρών χωρίς Σύνορα, το παιδάκι επέζησε, και ξαναβαφτίστηκε».

«Η Ελλάδα δεν έχει μείνει ανέγγιχτη από τις συνέπειες της άνευ προηγουμένου, ανεξέλεγκτης αστικοποίησης που εντείνονται ακόμη περισσότερο από την οικονομική κρίση, ωθώντας πολλούς συμπολίτες μας στα όρια της φτώχιας» αναφέρει το δελτίο τύπου της οργάνωσης. «Ακόμη κι αν οι παραγκουπόλεις του Καράτσι ή της Κιμπέρα μάς είναι άγνωστες, ωστόσο, καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με εικόνες εξαθλίωσης, που αφορούν κυρίως τις πιο ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως οι άνεργοι, οι ανασφάλιστοι και οι αποκλεισμένοι από την πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά –ντόπιοι και ξένοι- κυρίως σε αστικά κέντρα.

»Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στα όρια της επιβίωσης θα συνεχίσει ολοένα να αυξάνεται. Τα μεταναστευτικά κύματα συνεχίζουν να καταφτάνουν στα αστικά κέντρα, χωρίς καμία πρόβλεψη, σχεδιασμό, κανόνα. Είναι άκρως επείγον να αναγνωρίσουμε την ανθρωπιστική κρίση που απειλεί τους κατοίκους πολλών σύγχρονων πόλεων, για να καταφέρουμε να αντιδράσουμε πριν το πρόβλημα φτάσει και στη δική μας γειτονιά».

«Η περιοχή μου είναι πολύ υποβαθμισμένη» αναφέρει η 19χρονη Ντίνα, από το Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής. «Οι νέοι δεν έχουν εναλλακτικές. Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι σπάνιο. Κάθε στιγμή συμβαίνει μια συμφορά. Ζούμε σε μπαζωμένα ρέματα και σε σημεία που είναι αδύνατον να ζήσει κανείς. Υπάρχει κλίμα βίας παντού γύρω μας. Ήδη από το απόγευμα είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσεις έξω».

Πάρε μέρος στο παράλληλο πρότζεκτ

Oι Γιατροί Χωρίς Σύνορα φέρνουν στο φως σκηνές επιβίωσης στο περιθώριο των ελληνικών πόλεων μέσα από το παράλληλο, ψηφιακό πρότζεκτ #UrbanSurvivors. Ξεκινώντας στις 14/6 (εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης) και μέχρι τις 30/6, καλούν το κοινό να πάρει μέρος στο πρότζεκτ ανεβάζοντας τη δική του φωτογραφία στην ειδική σελίδα στο Facebook.

Η φωτογραφία αυτή θα πρέπει να εστιάζει στη σχέση ανθρώπου- πόλης και να δείχνει τη δυσκολία και τις επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης που αντιμετωπίζουν Έλληνες και ξένοι στη χώρα μας. Όλες οι απαραίτητες οδηγίες για τη συμμετοχή βρίσκονται εδώ. Το κοινό θα ψηφίσει τις 10 καλύτερες από τις φωτογραφίες και στους δημιουργούς τους θα δοθεί ένα τι-σερτ “Urban Survivors” και ένας κατάλογος της έκθεσης.

Info:
Urban Survivors, Έκθεση φωτογραφίας των Γιατρών χωρίς Σύνορα
Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, Μασσαλίας 22
Διάρκεια: έως 30 Ιουνίου