Νέο Μουσείο Ακρόπολης: Φως στη σκιά του Παρθενώνα

του Δημήτρη Γλύστρα 

Ως Έλληνες είναι τελικά δύσκολο να είμαστε αντικειμενικοί σε ό,τι αφορά ένα μουσείο για την Ακρόπολη.

Μπορεί να είχαμε τις αντιρρήσεις μας για την αρχιτεκτονική του, μπορεί να τσακωθήκαμε για τη χωροθέτηση και τα δύο νεοκλασσικά που «κόβουν» τη θέα προς την Ακρόπολη και σίγουρα όσους εξ ημών ρωτούσες, τόσες διαφορετικές γνώμες θα άκουγες για το πως έπρεπε να είναι. Αυτά βέβαια μέχρι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης να ανοίξει τις πύλες του- κάτι που για τους δημοσιογράφους συνέβη χθες το απόγευμα και για τον υπόλοιπο κόσμο θα συμβεί από τις 20 Ιουνίου και μετά.



Λίγους θα βρει κανείς να θεωρούν ότι το νέο Μουσείου της Ακρόπολης δεν είναι εξαιρετικό. Όχι μόνο για την επιτυχή συνύπαρξη της αρχιτεκτονικής με τη μουσειακή ιδιότητα, αλλά και για τη σχέση των εκθεμάτων με τον επισκέπτη που θέλει να δει και κυρίως να καταλάβει. Και αυτό δεν είναι αυτονόητο για ένα μουσείο.

Ξεχάστε τη λογική των μουσείων που γνωρίζατε, με τα άπειρα τσεκουράκια ή τα μπλοκ εκθεμάτων με κοσμήματα και αγγεία. Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, πειθαρχώντας στην τάση των τελευταίων δεκαετιών, προτιμά τη λογική της φυσικής έκθεσης με συνδυασμούς εκθεμάτων ανάλογα με την δική τους ιστορικότητα και όχι ανάλογα με το τι είναι εύληπτο στον επισκέπτη.    

Αν έπρεπε να περιγράψουμε εν συντομία τη λογική του νέου Μουσείου της Ακρόπολης αυτή θα ήταν «φως». Φως, άνεση και φυσικές συνθήκες για τα άπειρα εκθέματα που για πρώτη φορά βγαίνουν από τα υπόγεια και τα containers της αρχαιολογικής υπηρεσίας και «δωρίζονται» στο νέο μνημείο της πρωτεύουσας.  

 [ video από την κατασκευή του Νέου Μουσείου]   


«Σε συνεργασία και με τον αρχιτέκτονα Μπέρναρντ Τσούμι, σκεφτήκαμε να κάνουμε αρκετά πράγματα με το φωτισμό», είπε ο Πρόεδρος του Μουσείου κ. Δημήτρης Παντερμαλής. «Αλλά, τελικά, πόσο μπορείς να σκηνοθετήσεις σε ένα μουσείο;» αναρωτήθηκε μάλλον ρητορικά για να απαντήσει μόνος του ότι «επελέγη το φυσικό φως». 

Οι χώροι στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης

Στην είσοδο του νέου Μουσείου αντί για τις κομμένες κορδέλες των εγκαινίων ο επισκέπτης θα δει ένα μόνο «εγκαίνιο». Το αρχαίο «εγκαίνιο» ήταν ένα μικρό αφιέρωμα συνήθως αγγείο που έσπαγε για να δώσει καλή τύχη στο νέο κτίριο. Κατά τα έργα υποστήλωσης του Νέου Μουσείου ένα εκ των ευρημάτων ήταν ένα τέτοιο «εγκαίνιο», το οποίο με φροντίδα ενσωματώθηκε στο γυάλινο δάπεδο της εισόδου.

Η μετάβαση στο πρώτο επίπεδο του Νέου Μουσείου περνά από μια τεράστια και ευρύχωρη ράμπα. Αριστερά και δεξιά της ράμπας εκτίθενται για πρώτη φορά άπειρα σκεύη καθημερινής χρήσης- όλα ευρήματα από τις πλαγιές της Ακρόπολης και τα πηγάδια. Η ράμπα οδηγεί τον επισκέπτη στο πρώτο επίπεδο του μουσείου, αυτό της τεράστιας αίθουσας με τα αρχαϊκά ευρήματα της παλαιάς Ακρόπολης. Εκεί, οι κούροι και οι κόρες είναι ελεύθερα τοποθετημένοι στο χώρο, όπως ακριβώς προκύπτει ότι ήταν και στον ίδιο το ναό.

Ο Πρόεδρος του Μουσείου επιμένει ιδιαίτερα σε αυτό το χώρο: "Η πρόταση του αρχιτέκτονα Μπέρναρντ Τσούμι ήταν σχεδόν η μόνη που έκανε αυτό το διαχωρισμό με τον οποίο στην Ελλάδα δεν είμαστε εξοικειωμένοι. Υπήρχαν δύο Ακροπόλεις. Η μία, η παλαιότερη που προϋπήρχε του Παρθενώνα της εποχής του Περικλή μας κληροδότησε αυτά τα αρχαϊκά ευρήματα- τα μοναδικά έγχρωμα γλυπτά. Η τοποθέτησή τους σε ξεχωριστά επίπεδα μας εξασφαλίζει αυτόν το χρονικό διαχωρισμό".

Το ενδιάμεσο επίπεδο, ανήκει στο Ερέχθειο. Εκεί φιλοξενούνται οι Καρυάτιδες, σε μία χωροθέτηση που ίσως προκαλέσει την κριτική, αφού η πρώτη οπτική πρόσβαση σε αυτές είναι εκ των όπισθεν.

Πρωταγωνιστής ο Παρθενώνας

Το τρίτο επίπεδο, η αίθουσα του Παρθενώνα, είναι και το εντυπωσιακότερο σημείο στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Είναι το μέρος του Μουσείου όπου επιφυλάσσεται ως έκπληξη στον επισκέπτη και στο οποίο- προς το παρόν- απαγορεύεται η λήψη φωτογραφιών ή η βιντεοσκόπηση. Αν έπρεπε να κρατήσουμε μόνο μια ανάμνηση από το Νέο Μουσείο η αίθουσα του Παρθενώνα θα ήταν σίγουρα αυτή.

Οι γυάλινοι τοίχοι φέρνουν τον επισκέπτη «μέσα» στον ιερό βράχο, ενώ οι μετώπες της ζωφόρου που έχουν στερεωθεί σε ύψος περίπου τριών μέτρων δίνουν την αίσθηση της αρχικής θέσης των μαρμάρων στο ναό και κάνουν κατανοητό το μεγαλείο της ομορφιάς τους. Κλισέ; Πριν βρεθούμε εκεί θα συμφωνούσαμε.

Στο ίδιο επίπεδο, αλλά σε χαμηλότερο ύψος, οι πρωτότυπες παραστάσεις από τα αετώματα του ναού δείχνουν να περιμένουν υπομονετικά τα… ξενιτεμένα αδέλφια τους. Δεν είναι τυχαίο. Σκοπός του συγκεκριμένου στησίματος του μουσείου είναι (και) να καταδειχτεί η απουσία των γλυπτών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Και αυτό είναι ένα έργο που το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης το καταφέρνει οδυνηρά καλά.

Ενα τελευταίο επίπεδο, αυτό των ανασκαφών, θα ανοίξει για το κοινό σε περίπου ένα χρόνο, αφού οι ομάδες των αρχαιολόγων εργάζονται ακόμη. Μάλιστα, από το γυάλινο δάπεδο- πολύ εντυπωσιακό όταν ο επισκέπτης βρίσκεται στον δεύτερο και τον τρίτο όροφο- μπορεί να παρατηρήσει ιδιοίς όμμασι τις αρχαιολογικές εργασίες, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο για τους κοινούς θνητούς.        

Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης δεν σκοπεύει να είναι «απολογία» για τις καθυστερήσεις δεκαετιών έως την κατασκευή του. Είναι απλώς ο καλύτερος και σαφέστερος τρόπος να καταλάβει κανείς τι ήταν η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας. Και εδώ που τα λέμε, μια χρυσή ευκαιρία να τα επισκεφθεί μετά από πολλά- πολλά χρόνια.

Η είσοδος στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης θα κοστίζει έως το τέλος του 2009, μόλις ένα ευρώ.

> Info
Νέο Μουσείο Ακρόπολης
Είσοδος από Διονυσίου Αρεοπαγείτου
Ωρες λειτουργίας Τρίτη- Κυριακή 8 π.μ. έως 8 μ.μ.