19 βιβλιο-δώρα με διεθνή υπογραφή

Είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε αξιόλογους μεταφραστές που από ποικίλες γλώσσες μεριμνούν και φέρνουν στα ελληνικά σπουδαία κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Έτσι, κάθε χρόνο μπορεί ο έλληνας αναγνώστης να βρει νέους τίτλους αλλά και κλασικά πεζογραφήματα, βραβευμένα έργα αλλά και άλλα που έρχονται να ταράξουν το στάσιμο νερό της ανάγνωσης.

Ας ξεκινήσουμε με ορισμένα έργα που γράφτηκαν και κυκλοφόρησαν παλιότερα και επανεκδόθηκαν αυτό το φθινόπωρο στα ελληνικά. Οι “Υπέροχοι απόκληροι” (1966) του Leonard Cohen είναι ένα ποιητικό κείμενο μακράς πνοής, όπου το τρίο του αφηγητή με τον φίλο του και τη γυναίκα του συμπλέκεται με την αγία Κάτερι, της φυλής Μοχώκ. Ο λόγος του Κοέν είναι λυρικός και συνάμα αθυρόστομος, εικονοπλαστικός και μαζί καταπελτικός.

Από την άλλη, ο “Λεβιάθαν” του Γιόσεφ Ροτ γράφεται στον μεσοπόλεμο και με αισθήματα που κινούνται από την ονειροπόληση ως την αυτοεξορία καταγράφει την αλλοτρίωση του ανθρώπου από τον εαυτό-του. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον “Υπέροχο Γκάτσμπυ” (1924), το θρυλικό έργο του Francis Scott Fitzgerald, το οποίο αναφέρεται στο Λονγκ Άιλαντ και στις ερωτικές αλλά και πολιτικές εκφάνσεις του μεσοπολέμου, που ανέδειξε την πολυτέλεια στην Αμερική μεταξύ των δύο Πολέμων.

Συνεχίζω με ένα πολύ έξυπνο κείμενο, ασυνεχές, που διαπερνά την ιστορία με βάση τη θρησκευτική και πολιτική αντίληψη κάθε εποχής, ξεκινώντας από την κιβωτό του Νώε. Πρόκειται για το απολαυστικό “Ιστορία του κόσμου σε 10½ κεφάλαια” του Julian Barnes, που διατηρεί ένα σταθερό τέμπο και κάθε κεφάλαιο, άλλο περισσότερο κι άλλο λιγότερο, έχει τη δική του αξία. Αγγλόφωνος είναι και ο Jonathan Franzen, ο οποίος γράφει την “Εικοστή έβδομη πολιτεία”, που παρουσιάζει τις μυστικές ζυμώσεις σε μια συνηθισμένη αμερικανική μητρόπολη εκθέτοντας μπροστά μας το Αμερικάνικο Όνειρο με τρόμο και μαύρο χιούμορ. Από την άλλη, ο Γιασμίνα Χάντρα (λογοτεχνικό γυναικείο ψευδώνυμο του Αλγερινού συγγραφέα Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ) μεταφέρει τον Ευρωπαίο ήρωά του στη Σομαλία και θέτει αντιμέτωπους τους δύο κόσμους, τον βόρειο «πολιτισμένο» και τον αφρικάνικο ιθαγενή, όπου η βία και η εξαθλίωση είναι πολύ ανώτερες από κάθε θλίψη του δυτικού κόσμου (“Εξίσωση θανάτου”).

Από τη Γιουγκοσλαβία έρχεται η Τέα Όμπρεχτ, που στη “Γυναίκα του τίγρη” ρίχνει τη γυναικεία της ματιά στο βαλκανικό τοπίο και στις ιστορικές του αναστατώσεις. Και τέλος ο πολύς Χαρούκι Μουρακάμι, ο δυτικόφιλος Ιάπωνας, που μεταφράζεται πάλι στα ελληνικά με ένα τρίτομο έργο, το “1Q84”, ένα έργο-ποταμό που συνδέει έρωτα και πολιτική, σκηνή και παρασκήνιο, ένα γαϊτανάκι συναντήσεων και αφηγήσεων, ένα έργο δύο παράλληλων ιστοριών που συναντώνται ευφυώς και έτσι ένας συγγραφέας βρίσκει την παιδική του αγάπη να σκοτώνει για λόγους κάθαρσης.

Προσθέτω στις προτάσεις μου κείμενα με ιδιαιτερότητες, που μπορεί να μην δελεάσουν τον μέσο αναγνώστη, αλλά μπορεί άλλον να τον ταρακουνήσουν. Μιλώ λ.χ. για το “Οι δικοί μου άνθρωποι” του Εντοάρντο Νέζι, το οποίο άπτεται της παγκόσμιας επικαιρότητας με αναφορές στην κρίση και την αλλαγή που επέρχεται, που ήδη έχει επέλθει, στην αγορά και στη βιομηχανία. Το “Σημείο Ωμέγα” του πολύ Ντον Ντελίλο συντίθεται αποσπασματικά, κατά τις προσφιλείς συνήθειες του συγγραφέα, και αναφέρεται με κινηματογραφικό τρόπο στην έννοια του χρόνου, ως φθοράς και ως απώλειας.

Ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν στο έργο του “Ο αιχμάλωτος του ουρανού” παρουσιάζει το βιβλιοφιλικό πάθος που μπορεί να γίνει θανάσιμος κίνδυνος, όταν το μυστήριο κλείνει και κλείνεται μέσα στις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Τελευταίο σε αυτή την κατηγορία αφήνω το έργο του Carlo Lucarelli με τίτλο “Η τριλογία του φασισμού”, που φέρνει στον αναγνώστη τρία αστυνομικά αφηγήματα με έντονο πολιτικό υπόβαθρο, τοποθετημένα στη δεκαετία του ’40.

Το προηγούμενο έργο μας έδωσε καλή πάσα, ώστε να ελαφρύνουμε τις επιλογές-μας με κάτι γρήγορο, εύπεπτο, κατάλληλο για μεγάλες ρουφηξιές δίπλα στο τζάκι, όπως είναι τα αστυνομικά έργα που μπορεί να δώσουν λίγες ώρες ξεγνοιασιάς. Οι Σκανδιναβοί φέρνουν κάτι από χειμώνα: η Σουηδή Camilla Läckberg επιστρέφει με το μυθιστόρημά της “Σε ζωντανή μετάδοση” όπου το γνωστό από άλλα της έργα ζεύγος Πάτρικ και Έρικα προσπαθούν να διαλευκάνουν τον φόνο μιας παίκτριας ριάλιτι ενώ είναι στα πρόθυρα και ο γάμος τους.

Μια άλλη Σουηδή, η Asa Larrson, μπλέκει μια ιστορία αμαρτίας και σεξουαλικότητας, καθώς από τον φόνο της παστόρισσας μιας μικρής πόλης, ανακύπτουν κρυμμένα μυστικά (“Λευκή νύχτα”). Η τρίτη της παρέας είναι Νορβηγίδα: η Karin Fossum στο εξαιρετικό έργο της “Βουβή κραυγή” αναδεικνύει την ξενοφοβία (ή μήπως κάτι άλλο;) σε μια κοινωνία που συνεχώς ακούγονται πλέον τέτοια κρούσματα, κάτι που καταρρίπτει το ιδεολόγημα περί ανεκτικής κοινωνίας.

Νορβηγός και ο γνωστός και μη εξαιρετέος Jo Nesbø γράφει τον “Χιονάνθρωπο” για να πραγματευθεί το θέμα ενός κατά συρροή δολοφόνου που σκοτώνει στο πλαίσιο μιας κοινωνίας σε σήψη, με ναρκωτικά, ποτό και σεξ. Τέλος, από τη μακρινή Ισλανδία έρχεται ο Arnaldur Indridason στη “Σιωπή του τάφου” να διερευνήσει μέσα από έναν φόνο που έγινε πριν από 70 χρόνια το σκηνικό της ενδοοικογενειακής βίας που δεν μένει τελικά ατιμώρητη.

Στον βορρά της Ευρώπης άλλη εμβληματική φυσιογνωμία του αστυνομικού είδους είναι ο Σκοτσέζος Ian Rankin με το έργα του να επανεκδίδονται μέσα στο 2012, όπως και η Ιαπωνέζα Νάτσουο Κιρίνο και το έργο της “Out”, που ξαναεκδίδεται στα ελληνικά. Κατεβαίνουμε κλείνοντας πιο νότια, στη νουάρ Γαλλία του εβδομηντάχρονου Jean - Paul Nozière με το μυθιστόρημά του “Η σιωπή των νεκρών”. Εκεί ο πλούσιος πρέσβης με θητεία στην Αλγερία εμπορεύεται μικρές ντόπιες και ποσότητες ουρανίου, όπου το trafficking συμπλέκεται με ιστορίες παρασκηνίου αλλά και προσωπικής οδύνης.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος